Kırık, kemik bütünlüğünün travma, osteoporoz veya aşırı zorlanma gibi nedenlerle bozulmasıdır. Bu durum, basit bir çatlaktan kompleks parçalı kırıklara kadar değişen şekillerde ortaya çıkabilir. Doğru teşhis ve zamanında müdahale, iyileşme sürecini doğrudan etkiler.

Kırık Türleri ve Özellikleri
Kırıklar morfolojik özelliklerine göre sınıflandırılır. Basit kırıkta kemik tek noktadan kırılır ve çevre dokular zarar görmez. Açık kırıkta ise kemik fragmanları cildi delerek dış ortama temas eder; enfeksiyon riski yüksektir. Parçalı kırıklarda kemik üç veya daha fazla parçaya ayrılır ve cerrahi müdahale genellikle gereklidir.

Belirtiler ve Acil Müdahale

• Şiddetli ağrı ve hassasiyet,
• Şişlik-morarma ve deformite (kol/bacakta anormal eğrilik),
• Fonksiyon kaybı (hareket kısıtlılığı),
• Açık kırıklarda kanama veya kemik görünümü.
  Acil durumlarda yaralı bölge hareketsizleştirilmeli, açık kırıklarda steril pansuman uygulanmalıdır.

Teşhis Yöntemleri
Fizik muayeneden sonra direkt grafi (röntgen) ilk basamak tanı aracıdır. Kompleks kırıklarda BT (bilgisayarlı tomografi) 3 boyutlu görüntüleme sağlar. Eklem içi kırıklarda MR ile yumuşak doku hasarı değerlendirilir.

Tedavi Yaklaşımları

1. Kapalı Redüksiyon: Anestezi altında kemik fragmanlarının elle yerine oturtulması.
2. Alçı veya Atel: Stabil kırıklarda 4-8 hafta immobilizasyon.
3. Cerrahi Tedavi:
   • Plak-vida veya intramedüller çivi ile fiksasyon,
   • Eksternal fiksatörler açık yaralı kırıklarda tercih edilir.
     Rehabilitasyon sürecinde fizyoterapi kas atrofisini önler.

İyileşme Süreci ve Komplikasyonlar
Kırık iyileşmesi üç evrede gerçekleşir:

1. İltihabi evre (1-2 hafta): Hematom oluşumu.
2. Tamir evresi (3-12 hafta): Yeni kemik dokusu (kallus) gelişimi.
3. Remodeling (aylar-yıllar): Kemiğin eski gücüne kavuşması.
   Sigara, diyabet ve enfeksiyon iyileşmeyi geciktirebilir. Kompartman sendromu veya avasküler nekroz acil müdahale gerektirir.

Korunma Stratejileri

• D vitamini-kalsiyum takviyesi ile kemik yoğunluğu artırılmalı,
• Osteoporoz taraması 50 yaş üstü kadınlarda düzenli yapılmalı,
• Yüksek riskli sporlarda koruyucu ekipman kullanılmalı,
• Ev içi düşmeleri önlemek için kaymaz paspaslar tercih edilmeli.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Travma sonrası hareketle artan ağrı, şişlik veya şekil bozukluğu varsa acilen ortopedi polikliniğine gidilmelidir. Kontrol muayenelerinde kaynamama şüphesi veya enfeksiyon belirtileri (ateş, kızarıklık) acil değerlendirme gerektirir.