Osteoartrit (kireçlenme), eklem kıkırdağının yıpranması ve alttaki kemiğin deformasyonuyla karakterize kronik bir eklem hastalığıdır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, 60 yaş üstü yetişkinlerin %10-15’ini etkileyen en yaygın eklem rahatsızlığıdır.
Osteoartrit Nedenleri ve Risk Faktörleri
Yaşlanma en önemli risk faktörü olmakla birlikte, ekleme aşırı yük binmesi (obezite, tekrarlayan hareketler), genetik yatkınlık ve eklem travmaları temel sebeplerdir. Kadınlarda, özellikle menopoz sonrası dönemde daha sık görülür. Sporcular, inşaat işçileri gibi meslek grupları da risk altındadır.
Belirtiler ve Seyir
- Eklem Ağrısı: Hareketle artan, istirahatle azalan mekanik ağrı
- Sertlik: Sabah tutukluğu (30 dakikadan kısa süreli)
- Şişlik ve Deformite: Eklem çevresinde kemik çıkıntıları (osteofit)
- Krepitasyon: Hareket sırasında eklemden gelen çıtırtı sesi
- Hareket Kısıtlılığı: Merdiven inip çıkmada zorlanma
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Eklem hareket açıklığı ve ağrılı noktaların değerlendirilmesi
- Röntgen: Eklem aralığında daralma, osteofit varlığı
- MRG: Kıkırdak hasarının erken evrede tespiti
- Kan Testleri: Romatoid artrit gibi diğer hastalıkların ayırıcı tanısı
Tedavi Yaklaşımları
- Farmakolojik Tedavi:
- Ağrı kesiciler (Parasetamol)
- Topikal NSAİİ’ler (Diklofenak jel)
- Eklem içi enjeksiyonlar (Hyaluronik asit, kortikosteroid)
- Fizik Tedavi:
- Direnç egzersizleri (kuadriseps güçlendirme)
- Termoterapi (sıcak-soğuk uygulamalar)
- Cerrahi Seçenekler:
- Artroskopik debridman
- Osteotomi
- Total eklem replasmanı
Yaşam Tarzı Müdahaleleri
- Kilo Kontrolü: Her 5 kg kayıp, diz osteoartriti ağrısını %50 azaltır.
- Egzersiz: Yüzme, bisiklet gibi düşük etkili aktiviteler.
- Destek Cihazlar: Dizlik, ortez kullanımı.
- Beslenme: Omega-3 (somon), C vitamini (narenciye) ve D vitamini takviyeleri.
Önleme Stratejileri
- Eklemleri zorlayıcı hareketlerden kaçınmak
- Düzenli kalsiyum ve D vitamini alımı
- Doğru postür eğitimi
- Kas gücünü koruyucu egzersiz programları
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Ağrının gece uyandırması, eklemde kızarıklık/ısı artışı, ani hareket kısıtlılığı veya yürüyememe durumlarında ortopedi uzmanına başvurulmalıdır. Erken evrede başlanan tedavi, eklem hasarını yavaşlatmada kritik rol oynar.
