Sitomegalovirüs (CMV), herpes virüs ailesinden yaygın bir enfeksiyon etkenidir. Dünya nüfusunun %60-90’ı hayatlarının bir döneminde bu virüsle karşılaşır. Sağlıklı bireylerde genellikle belirtisiz seyrederken, bağışıklığı baskılanmış kişilerde ve yenidoğanlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
CMV Nasıl Bulaşır?
Virüs vücut sıvılarıyla yayılır ve uzun süreli taşıyıcılık görülür. En yaygın bulaşma yolları:
- Anne sütü, tükürük veya idrar gibi sıvılar
- Cinsel temas ve kan transfüzyonları
- Organ nakli ve gebelikte anneden fetüse geçiş
- Kreşlerde oyuncaklar yoluyla temas
Belirtiler ve Klinik Tablo
- Sağlıklı Yetişkinler: Çoğunlukla asemptomatik. Nadiren ateş, boğaz ağrısı ve lenf bezlerinde şişme.
- Bağışıklığı Baskılanmışlar: Zatürre, karaciğer enzim yüksekliği, görme kaybına yol açan retinit.
- Konjenital CMV: İşitme kaybı, gelişme geriliği, mikrosefali ve sarılık.
Teşhis Yöntemleri
- Serolojik Testler: Kanda IgM/IgG antikorları
- PCR: Virüs DNA’sının saptanması
- Viral Kültür: İdrar veya tükürük örnekleri
- Gebelikte: Amniyosentez ile fetal enfeksiyon araştırması
Tedavi Yaklaşımları
- Antiviral İlaçlar: Gansiklovir, valgansiklovir, foskarnet
- İmmünoglobulin Tedavisi: Transplant hastalarında
- Destek Tedavileri: Sıvı replasmanı ve semptomatik ilaçlar
- Retinit Tedavisi: İntravitreal enjeksiyonlar
Risk Grupları ve Komplikasyonlar
- Kemoterapi hastalarında gastrointestinal ülserler
- AIDS’li bireylerde ensefalit riski
- Preterm bebeklerde nörolojik sekeller
- Organ nakli sonrası graft rejeksiyonu
Korunma Stratejileri
- El hijyeni ve kişisel eşyaların paylaşılmaması
- Kan ürünlerinde CMV negatif filtrasyonu
- Gebelerin çocuk bakım merkezlerinde dikkatli olması
- Transplant hastalarında profilaktik antiviral kullanımı
Gebelik ve Yenidoğan Yönetimi
Primer enfeksiyon geçiren gebelerde fetal geçiş riski %40’tır. Konjenital CMV şüphesinde:
- Doğum sonrası işitme testleri
- Nörolojik gelişim takibi
- 6 ay boyunca antiviral tedavi (semptomatik bebeklerde)
- Görme taramaları
Bağışıklık Sistemi ve CMV İlişkisi
Virüs latent dönemde bağışıklık hücrelerinde saklanır. Stres, hastalık veya immünsupresyonla reaktivasyon görülür. Kronik enfeksiyon, bağışıklık sistemi üzerinde "tükenme" etkisi yaratabilir.
Aşı Çalışmaları ve Güncel Gelişmeler
CMV aşısı henüz mevcut değildir, ancak mRNA teknolojisiyle geliştirilen aday aşılar klinik denemelerdedir. Araştırmalar, aşının gebelerde ve immün yetmezlikli bireylerde öncelikli kullanımını hedefliyor.
