Su çiçeği, Varicella zoster virüsünün neden olduğu, kaşıntılı döküntüler ve ateşle seyreden bulaşıcı bir hastalıktır. Bu hastalığa karşı en etkili korunma yöntemi, su çiçeği aşısıdır. Canlı ancak zayıflatılmış virüs içeren bu aşı, vücutta bağışıklık yanıtı oluşturarak hastalığa karşı direnç geliştirir.
Aşının Önemi ve Etki Mekanizması
Su çiçeği genellikle çocuklarda hafif seyretse de zatürre, ensefalit veya cilt enfeksiyonları gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Aşı, virüsle karşılaşmadan önce bağışıklık sistemini hazırlayarak hastalık oluşumunu önler. Yapılan araştırmalar, iki doz aşının %90-98 oranında koruma sağladığını göstermektedir.
Aşı Takvimi ve Uygulama Şekli
Türkiye’de su çiçeği aşısı, ulusal aşı programına 2012 yılında eklenmiştir. İdeal uygulama şeması şu şekildedir:
- İlk doz: 12. ayda
- İkinci doz: 4-6 yaş arası
13 yaş üstü bireylerde daha önce aşılanmamışsa en az 4 hafta arayla iki doz önerilir. Aşı, cilt altına enjekte edilir ve çoğunlukla üst kol bölgesine uygulanır.
Yan Etkiler ve Güvenlik Profili
Aşının yaygın görülen yan etkileri hafiftir ve genellikle 1-2 gün içinde kendiliğinden geçer:
- Enjeksiyon bölgesinde kızarıklık veya şişlik
- Düşük ateş
- Hafif döküntü (vücudun diğer bölgelerine yayılmaz)
Nadir durumlarda alerjik reaksiyon veya nöbet görülebilir. Aşının ateşli hastalık, gebelik veya bağışıklık sistemi yetmezliği olanlara uygulanmaması gerekir.
Özel Durumlar ve Risk Grupları
- Gebeler: Aşı canlı virüs içerdiğinden hamilelikte kesinlikle yapılmaz. Doğurganlık çağındaki kadınlar aşı sonrası 1 ay gebe kalmamalıdır.
- Bağışıklığı Baskılanmışlar: Lösemi, HIV veya organ nakli hastalarında aşı ancak uzman hekim kontrolünde uygulanır.
- Temas Sonrası Koruma: Virüse maruz kalındığında, ilk 3-5 gün içinde aşı yapılırsa hastalık önlenebilir veya hafif geçirilir.
Toplumsal Faydalar ve Sık Sorulan Sorular
Aşılamanın yaygınlaşması, hastalığın toplumda dolaşımını azaltarak henüz aşı olamayan bebekleri korur. "Aşı yaptırdım ama çocuğum hafif su çiçeği geçirdi" durumunda, hastalık genellikle 10-20 lezyonla sınırlı kalır ve komplikasyon riski düşüktür. Su çiçeği geçirenlerin zona riskine karşı ileri yaşlarda zona aşısı olmaları önerilir.
Aşı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Aşı uygulamasını takiben 6 hafta boyunca aspirin içeren ilaçlar kullanılmamalıdır. Reye sendromu riskine karşı bu sürede ateş düşürücü olarak parasetamol tercih edilmelidir. Ateş veya döküntü durumunda bol sıvı tüketimi ve istirahat önem taşır.
Yeni Gelişmeler ve Kombine Aşılar
Günümüzde MMRV (kızamık, kızamıkçık, kabakulak, su çiçeği) şeklinde dörtlü kombinasyon aşılar da mevcuttur. Bu aşılar, enjeksiyon sayısını azaltarak çocukların aşı uyumunu artırır. Ancak ateşe bağlı nöbet riski nedeniyle ilk dozda ayrı aşıların tercih edilmesi önerilir.
