Hepatit C, karaciğerde iltihaplanmaya yol açan ve tedavi edilmezse siroz veya karaciğer kanserine ilerleyebilen ciddi bir viral enfeksiyondur. HCV virüsünün neden olduğu bu hastalık, genellikle sessiz seyrettiği için teşhis gecikebilmektedir.
Hepatit C Nasıl Bulaşır?
Virüsün temel bulaşma yolu enfekte kanla temas şeklinde gerçekleşir. Kontrolsüz kan nakilleri, steril olmayan cerrahi aletler veya enjeksiyon iğnelerinin paylaşımı ana risk faktörleridir. Dövme ve piercing uygulamalarında sterilizasyon eksikliği, anneden bebeğe geçiş ve nadiren cinsel ilişki diğer bulaşma yollarıdır.
Belirtiler ve Seyir
Akut dönemde çoğu hasta asemptomatiktir. Belirti gösterenlerde halsizlik, bulantı, iştahsızlık ve karın sağ üst kadranda ağrı görülebilir. Kronikleşen vakaların %20-30’unda 20-30 yıl içinde siroz gelişir. Sirozlu hastalarda sarılık, karında sıvı birikmesi ve bilinç bulanıklığı kritik uyarı işaretleridir.
Tanı Yöntemleri
Anti-HCV antikor testi tarama için kullanılır. Pozitif sonuçlarda HCV RNA PCR testi ile viral yük ve genotip belirlenir. Karaciğer hasarını ölçmek için Fibroscan veya APRI skoru gibi non-invaziv yöntemler tercih edilir. Biyopsi ise şiddetli vakalarda karaciğer fibroz düzeyini doğrulamak için uygulanır.
Tedavide Devrim: DAALER
Doğrudan etkili antiviral ilaçlar (Sofosbuvir/Ledipasvir gibi) ile tedavi başarısı %95’in üzerindedir. 8-12 haftalık ağızdan alınan rejimler, interferon içermediği için yan etkiler minimaldir. Tedavi kararı viral genotip, karaciğer hasarı ve önceki tedavi öyküsüne göre hepatoloji uzmanı tarafından planlanır.
Korunma Stratejileri
Kan nakli öncesi taramaların zorunlu olması bulaşı riskini önemli ölçüde azaltmıştır. Enjeksiyon iğnelerinin tek kullanımlık olması, sterilize edilmemiş cerrahi alet kullanılmaması ve kişisel bakım ürünlerinin paylaşılmaması kritik önlemlerdir. Aşı çalışmaları devam etmekle birlikte halen koruyucu bir aşı bulunmamaktadır.
Risk Grupları ve Tarama
1996 öncesi kan transfüzyonu yapılanlar, hemodiyaliz hastaları, uyuşturucu enjekte edenler ve HIV pozitif bireyler mutlaka test edilmelidir. Türkiye’de 40 yaş üstü nüfusta tarama programları giderek yaygınlaşmaktadır.
Gebelikte Hepatit C
Anneden bebeğe geçiş riski %6 civarındadır. Doğum şeklinin (sezaryen/vajinal) bulaşı etkilemediği kanıtlanmıştır. Emzirmenin ise güvenli olduğu kabul edilir. Bebekte anti-HCV pozitifliği 18 aya kadar devam edebilir, kesin tanı için bu süreden sonra PCR testi yapılmalıdır.
Türkiye Verileri ve Önemi
Ülkemizde yaklaşık 550.000 Hepatit C taşıyıcısı olduğu tahmin edilmektedir. Hastaların sadece %15-20’si tanı almış durumdadır. Dünya Sağlık Örgütü, 2030 yılına kadar hepatitleri elimine etme hedefi kapsamında Türkiye’de aktif tarama ve tedavi programları uygulanmaktadır.
