Gizli şeker (pre-diyabet), kan şekeri seviyelerinin normalden yüksek ancak diyabet tanısı koyacak kadar yükselmediği kritik bir metabolik durumdur. Bu evrede müdahale edilmezse tip 2 diyabet gelişme riski %50’yi aşar. İşte gizli şekerle ilgili tüm detaylar:

Gizli Şeker Nedir?
Gizli şeker, vücudun insülini etkili kullanamaması sonucu ortaya çıkan bir metabolik bozukluktur. Açlık kan şekerinin 100-125 mg/dL arasında olması veya OGTT (şeker yükleme testi) sonucunda 2. saat kan şekerinin 140-199 mg/dL aralığında çıkmasıyla teşhis edilir. Bu dönem, diyabetin önlenebilir son aşamasıdır.

Kimler Risk Altında?

• Ailesinde diyabet öyküsü olanlar
• Bel çevresi erkeklerde 94 cm, kadınlarda 80 cm’yi aşanlar
• HDL kolesterolü düşük, trigliseridi yüksek kişiler
• Polikistik over sendromu (PKOS) olan kadınlar
• Gebelik diyabeti geçirenler

Sessiz Tehdit: Belirtileri
Gizli şeker genellikle belirgin semptom vermez. Ancak bazı kişilerde:

• Yemek sonrası halsizlik ve uyku hali
• Tatlı krizleri
• Gece boyunca sık idrara çıkma
• Ciltte koyulaşma (özellikle boyun ve koltuk altı)
• Konsantrasyon güçlüğü gibi sinyaller görülebilir.

Teşhis Yöntemleri

1. Açlık Kan Şekeri: 8 saatlik açlık sonrası ölçüm
2. OGTT: 75 gr glukoz içirildikten 2 saat sonra ölçüm
3. HbA1c Testi: Son 3 aylık ortalama kan şekerini gösterir (5.7%-6.4% arası gizli şeker)

Tedavide 4 Temel Adım

1. Beslenme Düzeni: Glisemik indeksi düşük gıdalar (kuru baklagiller, tam tahıllar), lifli sebzeler ve sağlıklı yağlar tüketilmeli. Rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalı.
2. Fiziksel Aktivite: Haftada 150 dakika orta tempolu yürüyüş veya direnç egzersizleri insülin duyarlılığını %25 artırır.
3. Kilo Yönetimi: Vücut ağırlığının %5-7’sini kaybetmek diyabet riskini yarıya indirir.
4. Medikal Destek: Metformin gibi ilaçlar yüksek riskli hastalarda doktor kontrolünde kullanılabilir.

Önleme Stratejileri

• Tarama: 45 yaş üstü herkesin yıllık kan şekeri kontrolü yaptırması
• Stres Yönetimi: Kronik stres insülin direncini tetikler; yoga veya nefes egzersizleri önerilir
• Uyku Kalitesi: 7-8 saat kaliteli uyku hormon dengesini korur

Diyabete Dönüşümü Nasıl Engellenir?
Yapılan çalışmalar, yaşam tarzı değişiklikleriyle:

• Diyabet riskinin %58 oranında azaltılabildiğini
• Kalp-damar hastalığı olasılığının %35 düştüğünü
• Tedaviye erken başlayanlarda 10 yıl sonra bile koruyucu etkinin devam ettiğini göstermektedir.

Hangi Doktora Başvurulmalı?
Endokrinoloji uzmanları gizli şeker yönetiminde en yetkin branştır. Dahiliye doktorları da tanı ve takip sürecini yürütebilir. Belirtiler varsa veya risk faktörleri taşıyorsanız, en kısa sürede kan şekeri paneli yaptırmanız hayati önem taşır.