Pörtlek Göz

Pörtlek Göz Nedir? 

Göz küresi; çevresindeki kemik yapı ve göz kasları sayesinde hem yerinde tutulur hem de bu sayede gözün hareketi sağlanır. Halk arasında pörtlek göz ya da göz büyümesi olarak bilinen ve tıpta ekzolftalmus ya da proptozis; göz küresinin normal konumuna göre öne doğru itildiği bir tablodur.

Pörtlek Göz Belirtileri Neler?

 Pörtlek gözlü hastalarda bu duruma eşlik eden bazı belirtiler bulunabilir:

• Gözlerde batma ya da yabancı cisim hissi
• Gözlerde ağrı 
• Gözlerde kuruluk
• Gözlerde gelişen kuruluğa karşı vücudun tepkisi sonucu gözlerde meydana gelen yaşarma
• Gözlerin arkasında hissedilen basınç hissi

Bu belirtiler arasındadır.

Daha ileri dönemlerde ise;

• Görmede bulanıklaşma 
• Görme keskinliğinde azalma
• Göz hareketlerinde bozulma
• Çift görme

Gibi sorunlar gelişebilir.

Pörtlek Göz Nedenleri Nelerdir? 

 Pörtlek göz; çift gözde ya da tek gözde meydana gelmesine göre altında yatan çeşitli nedenlerin habercisi olabilir:

• Tek taraflı pörtlek göz: Tek taraflı görülen pörtlek göz şikayetinin altında yatan nedenler de kendi içinde iyi huylu hastalıklar ya da kötü huylu hastalıklar olarak gruplandırılabilir.

 İyi huylu hastalıklar:

1. Gravesoftalmopatisi / Tiroidoftalmopati: Vücudun kendi savunma hücrelerinin tiroid bezine saldırması sonucu gelişen ve yüksek tiroidhormonlari ile seyreden Graveshastalığının tiroid bezinin dışında en sık ortaya çıkan belirtisidir.  
2. Orbitanın iltihaplı sözde tümörü: Göz bölgesinde tümöre benzer kitle oluşumuna sebep olan hastalıkta gözün herhangi bir bölgesi tutulabilir. Ödeme bağlı olarak hastaların gözlerinde pörtlek göz görüntüsü oluşabilir.
3. Kavernözhemanjioma:Gözde meydana gelen en sık tümör kitlesi olup bu hastalarda en sık ortaya çıkan belirti tek gözün yavaş yavaş öne doğru büyümesidir.
4. Mukosel:Salgı ürünlerinin birikmesi sonucu tek gözde ekzolftalmiile kendini gösteren bir durumdur.
5. Dermoid kist:Gözün dış üst kenarında oluşmaya başlayan bu kist pörtlek göz görüntüsüne sebep olabilir.

 Kötü huylu hastalıklar:

1. Lenfoma: Yetişkinlerde en sık görülen kötü huylu göz tümörü olup, orta – ileri yaş grubunda ağrısız bir kitle gelişimine neden olur. 
2. Gözyaşı bezi kanserleri: Genelde 40 yaş üzerinde görülen gözyaşı bezi kanserleri iyi huylu ya da kötü huylu olabilmekle birlikte genelde kötü huyludur. 
3. İkincil kanserler: Göz çevresindeki dokularda meydana gelen tümörlerin komşu yapı olan göze sıçraması sonucu gözde kitle oluşumu ile pörtlek göz ortaya çıkabilir.
4. Metastaz: Bu durumun ikincil kanserlerden farkı göre uzak olan bir bölgede gelişen kanserin kan yolu ile göze ulaşarak gözde kitle oluşumu sonucu pörtlek göze neden olmasıdır.

• Çift taraflı pörtlek göz: Her iki gözün de dışarı doğru çıkmasının altında da çeşitli iyi huylu ve kötü huylu hastalıklar yatabilir. 

İyi huylu hastalıklar:

1. Gravesoftalmopatisi / Tiroidoftalmopati: Graves hastalarında daha sık görülen bir tablo her iki gözün de öne doğru çıkmasıdır. Halk arasında pörtlek göz hastalığı olarak da bilinen bu tablo göz çevresindeki bağ ve yağ dokusunun artması sonucu göz kürelerinin öne doğru itilmesi ile ortaya çıkar.
2. Orbitanın iltihaplı sözde tümörü: Sadece tek gözde de öne doğru itilmeye neden olabilen orbitanın iltihaplı sözde tümörü hastalığında iki gözün tutulumu da görülebilir. 

Kötü huylu hastalıklar:

1. Lenfoma: Yetişkin hasta grubunda en sık görülen kötü huylu göz tümörü olan lenfoma tek gözde olduğu gibi her iki gözde de tutulum gösterebilir.
2. Metastaz: Uzak bölgedeki tümörlerin kan yolu ile göze ulaşarak her iki gözde de tutulum yapması sonucu iki gözde birden pörtlek göz görüntüsü oluşabilir.

Pörtlek Göz Teşhisi

Pörtlek gözlü hastaların doktora başvuru yapması durumunda hastalardan hasta öyküsü alınarak hastaların şikayetlerinin neler olduğu, göz bölgesi dışında başka yerlerde eşlik eden şikayetler olup olmadığı sorgulanır. Bazı tümörler ailesel olabileceği için aile öyküsü alınarak hastaların ailelerinde tümör hikayesi olup olmadığı sorgulanır.

Gözün fizik muayenesi yapılarak gözlerde ve göz kapaklarında kızarıklık, morluk, kanama belirtisi, şişlik gibi belirtilerin olup olmadığı incelenir. 

Hertelekzolftalmometri ile pörtlek gözün derecesinin ölçümü sağlanır. Aynı anda iki gözün de ölçülmesine olanak sağlayan hertelekzolftalmometri ile pörtlek gözün orantılı olup olmadığı hakkında da bilgi sağlanır.

Pörtlek gözün altında yatan en sık neden graves hastalığı olduğu için kan testleri yapılarak tiroid hormon testleri istenir.

Radyolojik görüntüleme yöntemleri göz muayenesinde önemli yer tutmaktadır. 

• Direkt röntgen grafi: Göz, burun yapısının görüntülenmesinde faydalı bir yöntemdir.
• Orbita ultrasonografi (Orbita USG): Zararlı ışın yaymaması ve ekonomik avantaj sağlaması sayesinde oldukça değerli bir yöntem olup göz lezyonlarının görüntülenmesini sağlar.
• Tiroid ultrasonografi: Tiroid bezinin büyüklüğünün, yapısının ve bezdeki değişimlerin gösterilmesi sağlanır.
• Ultrasonikbiyomikroskopi: Özellikle ön konumda yerleşim gösteren göz lezyonlarının görüntülenmesinde oldukça faydalıdır.
• Bilgisayarlı işlem tomografisi: Göz bölgesinin önden arkaya ve yukardan aşağıya detaylı incelenmesini sağlayan 3 boyutlu görüntü elde edilen yöntemdir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Elektro - manyetik dalgalar yardımı ile yapılan görüntüleme yöntemi ile lezyonların net görüntülenmesi sağlanabilir. Kontrastlı manyetik rezonans görüntülemede ise ilaç gönderilerek ilacın tutulumu incelenir.
• Venografi: Kafa derisindeki toplardamarlardan özel kontrastlı ilaçların gönderilmesi ve bunların incelenmesi temeline dayanan yöntemin yerini günümüzde daha çok MR anjiografi yöntemi almıştır.
• Karotidanjiografi: Bu yöntem ile kemikten yoksun olan göz ve beyin damarlarının detaylı incelenmesi sağlanır.
• İnce iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB): Özelikle tümörlerden şüphe edilen pörtlek göz hastalarında bilgisayarlı tomografi yardımı ile o bölgeden doku örneği alınarak incelenir.

Pörtlek Göz Tedavisi

Pörtlek gözlü hastalarda tedavi planlaması altta yatan nedene göre yapılabilir. Pörtlek gözün altında yatan en sık neden Graves hastalığı olup bunun tespit edilmesi halinde bu hastalığa yönelik tedavi planlaması yapılır. Graves hastalığının tedavi edilmesi göz belirtisinin ilerlemesi durdurur ve hatta bazen gerileme sağlanabilir. Bu hastalara anti tiroid ilaçlar ve iyot tedavisi uygulanabilir. Graves hastalığının şiddetli olduğunun tespit edilmesi durumunda ise tiroid ameliyatı yapılabilir. 

Pörtlek gözün altında herhangi tümör tespit edilmesi durumunda tümörün eksizyonu ve sonrasında gerekli ise ışın tedavisi olarak bilinen radyoterapi ve kemoterapi uygulanabilir.

Ayrıca Bu hastaların göz içlerinin kurumasını önlemek ve korneanın hasar görmesinin  önüne geçmek amacı ile nemlendirici damla ve merhemler kullanması tavsiye edilebilir.

Göz küresinde iltihaplanmayı azaltmak amacı ile yüksek doz steroid tedavisi başlanır.

İleri derece pörtlek göz hastalarında cerrahi müdahale gerekebilir. Bu amaçla tercih edilebilecek seçenekler arasında; orbitadekompresyon cerrahisi, göz kası ameliyatı ve göz kapağı ameliyatı sayılabilir.

Pörtlek Göz Tedavi Edilmezse 

Pörtlek Göz hastalarında gözler normalden daha dışarda olduğu için kurumaya ve iltihaplanmaya daha meyilli hale gelirler. Ayrıca pörtlek gözün altında yatan hastalıklar da önemli olabilir. Graves hastalığına bağlı pörtlek göz hastalığında tedavisiz kalan hastalarda ciddi hormonal değişikliklere bağlı sorunlar ortaya çıkabilir.

Pörtlek göz altta yatan kötü huylu tümörlerin habercisi de olabileceği için bunun da tespit edilerek tedavi edilmesi önemlidir. Aksi takdirde tümör tüm vücuda yayılarak ölüme sebep olabilir.

Pörtlek Göz Ameliyatı

Pörtlek Göz hastalarında büyük oranda graves hastalığı tespit edilir. Bu hastalarda ilaçlar ile tedavi sağlanamaz ise cerrahi müdahale gerekebilir. Hastanın durumuna, belirtilerin şiddetine göre farklı cerrahi yöntemler tercih edilebilir.

• Total tiroidektomi: Tiroid bezinin tamamının çıkartıldığı cerrahi yöntem olup, genel anestezi uygulanan hastanın tiroid bezinin üzerinden açılan kesiden bölgeye giriş yapılaraktiroid bezinin çıkarılır.Kesi bölgesi kesilerek kapatılır. Bu ameliyat sonrası hastalar ömür boyu tiroid takviyesine ihtiyaç duyarlar.
• Totale yakın tiroidektomi: Tiroid bezinin tamamen alınmayıp, 1 – 2 gram kadar kısmının bırakıldığı cerrahi işlemdir. Genel anestezi uygulanarak uyutulan hastanın tiroid bezi üzerinden kesi açılarak tiroid bezinin büyük kısmı çıkarılır.
• Total lobektomi: Tiroid bezi iki lobdan oluşur. Bu yöntemde tiroid bezinin bir lobu çıkarılırken diğer lob yerinde bırakılır.

 Pörtlek göz hastalarında gözün dışarı çıkma derecesi çok yüksek ise göze cerrahi olarak müdahale edilmesi gerekebilir.

• Orbitadekompresyon cerrahisi: Göz küresinin yaptığı basıncın artması sonucu sinir ve damarlarda basınç oluşan hastalara uygulanır. Göz çukurunun genişletilmesi işlemi olan bu yöntemde göz çukurunu oluşturan kemikler açılır.
• Göz kapağı ameliyatı:Gözlerin çok dışarı çıktığı hastalarda göz kapağı gözün içini koruyamaz. Bu hastalara göz kapağı ameliyatı uygulanarak göz küresinin ve korneanın korunması amaçlanır.
• Göz kası ameliyatı: Gözün yaptığı basınç nedeni ile kaslarda hasar meydana gelip göz hareketleri bozulabilir. Bu durumda göz kasları ameliyatı yapılır.

 Pörtlek Göz İlaçları 

Graves hastalığına bağlı ortaya çıkan pörtlek göz tedavisinde anti tiroid ilaçlar kullanılır. Anti tiroid ilaçlar arasında:

• Propiltiourasil
• Steroid ilaçlar 
• Beta blokerler
• Amiadoron

Sayılabilir.

Tümörlerde cerrahi tedavi sonrası kemoterapi ilaçlarından:

• Kolşisin
• Vinkristin
• Vinblastin
• Rituksimab

Kullanılabilir.

Ayrıca göz içindeki iltihabı önlemek amacı ile yüksek doz steroid tedavisi uygulanabilir. Steroid ilaçlar:

• Kortizon 
• Prednizon
• Hidrokortizon
• Metilprednizolon

Şeklinde sıralanabilir.

Etiketanti tiroid ilaçlar, propiltiourasil, steroid ilaçlar, beta blokerler, amiadoron, kemoterapi ilaçları, kortizon, vinkristin, vinblastin, rituksimab, kolşisin, steroid ilaçlar, prednizon, hidrokortizon, metilprednizolon

Hamilelikte Pörtlek Göz

Hamilelik döneminde meydana gelen hormonal değişikliklere bağlı olarak Graves hastalığı görülme sıkılığı artmaktadır. Hamilelikte pörtlek göz şikayeti oluşan hastaların büyük çoğunluğunun altında yatan yüksek tiroid hormonu seviyeleri ile seyreden Graves hastalığıdır. Bu hastaların gereklitestler ve tanısal yöntemler ile tanısı konularak tedaviye başlanması önemlidir.

Bebeklerde ve Çocuklarda Pörtlek Göz

Bebeklik ve çocukluk döneminde görülen pörtlek gözün altında yatan nedenler erişkinlerden daha farklı olabilir. Tek taraflı pörtlek gözün altında yatan iyi huylu hastalıklar; sellülit, dermoid kist, kapillerhemanjiom, lenfanjiom olarak sıralanabilirken kötü huylu hastalık olarak rabdomiyosarkom akla gelmelidir. Bu yaş grubunda iki taraflı göz çıkıklığı görülmesi durumunda ise; meningoensefalosel, mikroftalmus, gliyoma, orbitanın sözde tümörü gibi iyi huylu hastalıklar ya da  retinablastom, nöroblastom, lösemi ya da Burkittlenfoma gibi kötü huylu hastalıklar akla getirilmelidir. 

Bu yaş grubunda pörtlek gözlü hastalarda gerekli testler ve radyolojik yöntemler ile araştırma yapılarak altta yatan nedene yönelik tedavi planlaması yapılmalıdır.

Pörtlek Göz İçin Hangi Doktora Gidilmelidir? 

Pörtlek göz iyi huylu hastalıkların belirtisi olabileceği gibi kötü huylu tümörlerin de işareti olabilir. Gözlerde belirgin şekilde öne doğru çıkıntı oluşmasını takiben hastalarda gözlerde kuruluk sonrası batma ve yabancı cisim hissi, gözlerde ağrı, görmede bulanıklaşma çift görme gibi şikayetlerin eşlik etmesi durumunda göz hastalıkları bölümünde göz hastalıkları uzmanına muayene olunması gerekir.

Göz hastalıkları uzmanının pörtlek gözüntiroid hastalıkları ilişkili olmasından şüphe etmesi durumunda iç hastalıkları  bölümünde iç hastalıklar uzmanına, tümör ilişkili olmasından şüphe etmesi durumunda ise onkoloji bölümünde onkoloji uzmanına yönlendirme yapması uygun olacaktır.