Radyoterapi, kanser hücrelerini yok etmek veya büyümelerini yavaşlatmak için yüksek enerjili radyasyon ışınlarının kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Tümörlü dokuları hedef alarak sağlıklı hücrelere zarar vermeden tedavi etmeyi amaçlayan bu yöntem, tek başına veya kemoterapi, cerrahi gibi diğer tedavilerle kombine edilebilir. Radyoterapi, özellikle meme kanseri, prostat kanseri ve akciğer kanseri gibi yaygın kanser türlerinde etkin bir rol oynar.

Radyoterapi Türleri
Radyoterapi, uygulama şekline ve amacına göre farklı türlere ayrılır:

• Eksternal Radyoterapi (Harici Işın): Vücut dışındaki bir cihazdan yüksek enerjili ışınların tümör bölgesine yönlendirilmesiyle yapılır. En yaygın kullanılan yöntemdir.
• Brakiterapi (İç Radyoterapi): Radyoaktif kaynakların doğrudan tümör içine veya yakınına yerleştirilmesini içerir. Prostat ve rahim ağzı kanserlerinde sıklıkla tercih edilir.
• Stereotaktik Radyocerrahi (SRS): Beyin tümörleri gibi hassas bölgelerde yüksek doz radyasyonun tek seansta uygulanmasıdır.

Radyoterapinin Çalışma Mekanizması
Radyoterapi, iyonize radyasyonun DNA üzerinde hasar oluşturarak kanser hücrelerinin çoğalmasını engeller. Sağlıklı hücreler, kanserli hücrelere kıyasla daha hızlı onarım yeteneğine sahip olduğu için tedavi sırasında korunur. Tedavi planı, tümörün boyutu, konumu ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınarak kişiselleştirilir.

Radyoterapi Süreci Nasıl İlerler?
Tedavi öncesinde simülasyon adı verilen bir hazırlık aşaması gerçekleştirilir. Bu aşamada CT veya MRI görüntüleri kullanılarak tümörün kesin konumu belirlenir ve cilt üzerine işaretlemeler yapılır. Seanslar genellikle haftada 5 gün, 15-30 dakika arasında uygulanır. Toplam tedavi süresi kanserin türüne ve evresine göre 2-8 hafta arasında değişebilir.

Radyoterapinin Yan Etkileri
Yan etkiler, uygulama bölgesine ve doza bağlı olarak değişir:

• Cilt Reaksiyonları: Kızarıklık, kuruluk veya soyulma (özellikle eksternal radyoterapide).
• Yorgunluk: Tedavinin ilerleyen haftalarında artış gösterir.
• Lokal Etkiler: Baş-boyun bölgesi tedavisinde ağız kuruluğu, yutma güçlüğü; karın bölgesi tedavisinde bulantı.
• Uzun Vadeli Etkiler: Nadiren fibrozis (doku sertleşmesi) veya ikincil kanser riski.

Radyoterapi Sırasında Nelere Dikkat Edilmeli?

• Cilt bakımı için parfümsüz nemlendiriciler kullanılmalı ve güneşten korunulmalı.
• Beslenmede protein ve vitamin açısından zengin gıdalar tercih edilmeli.
• Hekim onayı olmadan tedavi bölgesine krem veya losyon sürülmemeli.

Radyoterapi ve Teknolojik Gelişmeler
Son yıllarda yoğunluk ayarlı radyoterapi (IMRT) ve proton tedavisi gibi yöntemler, sağlıklı dokulara zararı en aza indirerek tedavi etkinliğini artırıyor. IMRT, ışınların şiddetini tümörün şekline göre ayarlarken; proton tedavisi, radyasyonun tümörde maksimum enerjiyi bırakmasını sağlar.

Radyoterapi Sonrası İyileşme Süreci
Tedavi bitiminde düzenli kontrollerle olası nüksler izlenir. Yan etkilerin çoğu birkaç hafta içinde azalır. Lenfödem (şişlik) riski olan hastalara fizyoterapi önerilir. Ayrıca psikolojik destek, tedavi sonrası yaşam kalitesini artırmada önemli rol oynar.