Dermoid kist (matür kistik teratom), yumurtalıklarda en sık görülen germ hücreli tümörlerdendir. Bu kistler saç, diş, yağ dokusu, kemik veya kıkırdak gibi farklı dokular içerebilir. Genellikle iyi huylu olmakla birlikte, nadiren malign dönüşüm riski taşır.

Dermoid Kist Nedir?
Embriyonik dönemdeki germ hücrelerinden kaynaklanan bu kistler, vücudun farklı dokularını taklit eden yapılar barındırır. En çok 20-40 yaş arası kadınlarda görülür ve genellikle tek yumurtalıkta (%70) gelişir. Kist duvarı deri dokusuna benzer yapıdadır ve içeriğinde keratin, sebum ve saç folikülleri bulunabilir.

Belirtiler ve Şikayetler

• Asemptomatik Seyir: Vakaların %65’inde rutin kontrol sırasında tesadüfen tespit edilir.
• Karın Ağrısı: Kistin büyümesi veya torsiyonu (dönmesi) şiddetli ağrıya yol açar.
• Bası Bulguları: İdrar yapmada zorluk veya bağırsak hareketlerinde değişiklik.
• Karında Şişlik: 15 cm’ye ulaşan kistlerde gözle görülür hacim artışı.
• Nadir Belirtiler: Kist yırtılması durumunda ani batıcı ağrı ve peritonit tablosu.

Teşhis Yöntemleri

1. Ultrasonografi: İçerisinde yağ, kalsifikasyon veya saç benzeri yapıların görülmesi tipiktir.
2. Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kalsifiye diş veya kemik yapıları net olarak gösterir.
3. MR Görüntüleme: Yumurtalık dokusu ile kist ilişkisini değerlendirmede altın standarttır.
4. Tümör Belirteçleri: CA-125 genellikle normal sınırlardadır, AFP yükselmesi malignite şüphesi uyandırır.

Tedavi Yaklaşımları
Cerrahi Tedavi ana seçenektir:

• Kist Eksizyonu (Sistektomi): Üreme çağındaki kadınlarda tercih edilir. Kist kapsülü ile birlikte çıkarılırken sağlam yumurtalık dokusu korunur.
• Ooferektomi: Menopoz sonrası veya malign şüphesi olan vakalarda yumurtalığın tam alınması.
• Laparoskopik Cerrahi: Çapı <8 cm olan kistlerde düşük komplikasyon oranı ile uygulanır.

Acil Cerrahi Endikasyonları:

• Kist torsiyonu (ani başlayan şiddetli ağrı)
• Rüptür (yırtılma)
• Enfeksiyon gelişimi

Malign Dönüşüm Riskleri
Vakaların %1-2’sinde skuamöz hücreli karsinom gelişebilir. Risk faktörleri:

• Kist çapının >10 cm olması
• 45 yaş üstü kadınlar
• Tümör belirteçlerinde yükselme (CA-19-9, AFP)

Gebelikte Dermoid Kist Yönetimi
Gebelikte saptanan asemptomatik kistlerde:

• 1. Trimesterde cerrahi riskli olduğundan takip önerilir.
• Hızlı büyüme veya komplikasyon varlığında 2. Trimesterde laparoskopik çıkartma yapılır.

Ameliyat Sonrası Takip

• İlk 2 yıl 6 ayda bir ultrason kontrolü
• Nüks oranı %5’ten az olmakla birlikte, bilateral vakalarda takip sıklığı artırılır

Korunma ve Öneriler
Dermoid kistlerin oluşumunu engelleyecek önleyici yöntem bulunmamaktadır. Düzenli jinekolojik muayene ile erken teşhis, komplikasyon riskini önemli ölçüde azaltır. Doğurganlık çağındaki kadınların yıllık pelvik ultrason yaptırması önerilir.