Lenfoma, lenf sistemindeki beyaz kan hücrelerinin (lenfositler) kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kanser türüdür. Hodgkin ve Hodgkin dışı lenfoma olarak iki ana gruba ayrılır. Her yıl dünyada yaklaşık 600.000 yeni vaka teşhis edilmektedir.
Lenfoma Türleri ve Özellikleri
Hodgkin lenfoma, Reed-Sternberg hücrelerinin varlığıyla tanımlanır ve genç erişkinlerde daha sık görülür. Hodgkin dışı lenfoma (NHL) ise 60+ alt tipiyle daha yaygındır ve yaşla birlikte risk artar. NHL’nin agresif formları (örn. diffüz büyük B hücreli lenfoma) hızlı ilerlerken, indolent türler (örn. folliküler lenfoma) yavaş seyreder.
Lenfoma Belirtileri
- Ağrısız lenf bezi büyümesi (boyun, koltuk altı, kasık)
- Gece terlemeleri ve sebepsiz kilo kaybı (%10’dan fazla)
- Sürekli yorgunluk ve ateş (38°C üzeri)
- Kaşıntı ve cilt döküntüleri
- Karaciğer/dalak büyümesine bağlı karın ağrısı
Risk Faktörleri ve Nedenleri
Bağışıklık sistemi zayıflığı (HIV, organ nakli sonrası), Epstein-Barr virüsü, HTLV-1 enfeksiyonu ve kimyasallara (böcek ilaçları, benzen) maruziyet önemli risklerdir. Ailesel yatkınlık (%5-10 vakada) ve otoimmün hastalıklar (romatoid artrit, çölyak) da tetikleyebilir.
Teşhis Yöntemleri
- Biyopsi: Lenf nodu örneklemesi ve histopatolojik inceleme
- Görüntüleme: PET-CT ile evreleme, kemik iliği tutulumu için MR
- Kan Testleri: LDH, beta-2 mikroglobulin düzeyleri
- Moleküler Testler: Akış sitometrisi, sitogenetik analiz
Tedavi Yaklaşımları
- Kemoterapi: CHOP (siklofosfamid, doksorubisin, vinkristin, prednizon) rejimi
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Rituksimab (CD20 inhibitörü), Brentuksimab vedotin
- Radyoterapi: Erken evre Hodgkin lenfomada bölgesel ışınlama
- Kemik İliği Nakli: Yüksek doz kemoterapi sonrası otolog/allojeneik transplant
- İmmünoterapi: CAR-T hücre tedavisi (refrakter vakalarda)
Prognozu Etkileyen Faktörler
Uluslararası Prognostik İndeks (IPI); yaş, evre, LDH düzeyi, performans durumu ve ekstranodal tutuluma göre risk sınıflandırması yapar. Erken evre Hodgkin lenfomada 5 yıllık sağkalım %90’ın üzerindeyken, agresif NHL’de bu oran %60-70 arasındadır.
Tedavi Sonrası İzlem
Tam remisyona ulaşan hastalarda:
- İlk 2 yıl: 3 ayda bir fizik muayene + PET-CT
- 3-5 yıl: 6 ayda bir kan testleri
- Geç yan etkiler (kardiyotoksisite, sekonder kanserler) için düzenli tarama
Yaşam Kalitesini Artırma Stratejileri
Beslenmede probiyotik ağırlıklı diyet, düşük enfeksiyon riski için nötropenik diyet ve hafif-orta egzersiz (haftada 150 dakika yürüyüş) önerilir. Psikoonkolojik destek, tedavi uyumunu %40 artırabilir.
