Göz tansiyonu (glokom), optik sinirde hasara yol açan ve tedavi edilmediğinde kalıcı görme kaybına neden olabilen ciddi bir göz hastalığıdır. Genellikle göz içi basıncının artışıyla ilişkilendirilse de, normal basınçta da gelişebilir. Erken teşhis ve düzenli takip, görme fonksiyonlarının korunması için hayati önem taşır.

Göz Tansiyonu Türleri
Glokom başlıca dört tipte sınıflandırılır. Açık açılı glokom en yaygın türdür ve göz sıvısının drenaj kanallarında yavaş tıkanıklık gelişimiyle karakterizedir. Kapalı açılı glokom ise ani göz basıncı yükselmeleriyle acil müdahale gerektirir. Normal basınçlı glokomda optik sinir hasarı görülmesine rağmen göz içi basıncı normal sınırlardadır. Konjenital glokom ise doğuştan gelen anormal göz sıvısı drenajı nedeniyle bebeklerde görülür.

Belirtiler ve İlerleme
Açık açılı glokom genellikle sinsi ilerler ve merkezi görme etkilenene kadar belirti vermez. Periferik görmede daralma ilk bulgu olabilir. Kapalı açılı glokomda ani şiddetli göz ağrısı, bulanık görme, ışık etrafında halkalar ve bulantı acil durum işaretleridir. Konjenital glokomlu bebeklerde gözlerde aşırı büyüme, ışığa hassasiyet ve sulanma dikkat çeker.

Risk Faktörleri
İleri yaş, ailede glokom öyküsü, diyabet ve hipertansiyon önemli risk faktörleridir. Miyopi hastalarında açık açılı glokom, hipermetroplarda ise kapalı açılı glokom riski artar. Kortizonlu ilaç kullanımı, göz travmaları ve ince kornea kalınlığı da glokomu tetikleyebilir. Afrika kökenli bireylerde hastalığa daha erken yaşta rastlanır.

Teşhis Yöntemleri
Tonometre ile göz içi basıncı ölçümü temel tarama yöntemidir. Optik sinir hasarını değerlendirmek için oftalmoskopik muayene ve retinal tomografi (OCT) uygulanır. Perimetri testi görme alanı kayıplarını tespit eder. Gonioskopi ile drenaj açısının yapısı incelenir. Kornea kalınlığı ölçümü (pakimetri) basınç değerlerinin doğru yorumlanmasını sağlar.

Tedavi Seçenekleri
Göz damlaları (prostaglandin analogları, beta blokerler) ilk basamak tedavidir. Lazer tedavilerinden selektif lazer trabeküloplasti (SLT) drenajı artırır. İleri evrelerde trabekülektomi cerrahisi veya drenaj implantları uygulanır. Normal basınçlı glokomda kan akımını artıran ilaçlar kullanılır. Akut ataklarda intravenöz mannitol ve acil lazer iridotomi hayat kurtarıcıdır.

Korunma ve Yaşam Tarzı
40 yaş üstü bireylerin yıllık göz muayenesi olması erken teşhis için kritiktir. Düzenli egzersiz göz basıncını %20’ye varan oranda düşürebilir. Kafein tüketimini sınırlamak ve baş aşağı pozisyonlardan kaçınmak önerilir. Sigara optik sinir hasarını artırdığından bırakılmalıdır. Ailesinde glokom öyküsü olanlar genetik danışmanlık almalıdır.

Gebelik ve Glokom
Hamilelikte prostaglandin analogları dışındaki damlalar fetüs için risk oluşturabilir. Lazer tedavileri gebelikte güvenle uygulanabilir. Emzirme döneminde beta bloker içeren damlalar sistemik emilim nedeniyle dikkatle kullanılmalıdır.

Beslenme Önerileri
Lutein ve zeaksantin içeren ıspanak, lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler optik sinir sağlığını destekler. Omega-3 yağ asitleri göz içi basıncını düşürmede yardımcı olur. Antioksidanlardan zengin yaban mersini ve nar damar sağlığını korur.

Yeni Tedavi Gelişmeleri
Mikro şant sistemleri (XEN implant) geleneksel cerrahiye alternatif oluşturuyor. Rho kinaz inhibitörü içeren damlalar (Netarsudil) drenajı artıran yeni nesil ilaçlardır. Stem cell tedavileri ise optik sinir rejenerasyonu üzerine araştırma aşamasındadır.