Teratom, vücutta farklı doku türlerini içeren nadir bir tümördür. Genellikle germ hücrelerinden (yumurta ve sperm hücreleri) kaynaklanan bu tümörler, saç, diş, kemik, kas veya sinir dokusu gibi farklı yapılar barındırabilir. Çoğunlukla doğum öncesi dönemde başlar ve yenidoğanlarda, çocuklarda veya yetişkinlerde ortaya çıkabilir.
Teratom Çeşitleri
- Olgun (Mature) Teratom: Genellikle iyi huyludur. En yaygın tip olup yavaş büyür. İçinde saç, diş, yağ dokusu bulunabilir.
- Olgunlaşmamış (Immature) Teratom: Kanserleşme potansiyeli taşır. Hızlı büyüme eğilimindedir.
- Kötü Huylu (Malign) Teratom: Nadir görülen bu türde tümör hücreleri metastaz yapabilir.
En Sık Görüldüğü Bölgeler
- Yumurtalıklar (Over): Kadınlarda en sık rastlanan bölgedir.
- Testisler: Erkeklerde malign teratom riski daha yüksektir.
- Kuyruk Sokumu (Sakrokoksigeal): Yenidoğanlarda en yaygın konumdur.
- Diğer Bölgeler: Beyin, karın içi, boyun veya mediasten (göğüs kafesi).
Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler tümörün yerleşimine ve büyüklüğüne göre değişir:
- Pelvik Bölgede: Karın ağrısı, adet düzensizliği, idrar yapmada zorluk.
- Testislerde: Ağrısız şişlik, ele gelen kitle.
- Sakrokoksigeal: Kabızlık, bacaklarda güçsüzlük, idrar kaçırma.
- Akciğer veya Beyinde: Nefes darlığı, baş ağrısı, nöbetler.
Teşhis Yöntemleri
- Görüntüleme: Ultrason, BT veya MR ile tümörün boyutu ve içeriği değerlendirilir.
- Kan Testleri: AFP (Alfa-fetoprotein) ve Beta-hCG gibi tümör belirteçleri.
- Biyopsi: Patolojik inceleme için doku örneği alınması.
- Genetik Analiz: Kromozomal anormalliklerin araştırılması.
Tedavi Yaklaşımları
- Cerrahi: Birincil tedavi yöntemidir. Tümörün tamamen çıkarılması hedeflenir.
- Kemoterapi: Malign teratomlarda veya ameliyat sonrası kalan hücreleri yok etmek için.
- Radyoterapi: Beyin gibi hassas bölgelerde tercih edilebilir.
- Takip: Olgun teratomlarda düzenli kontrollerle nüks izlenir.
Komplikasyonlar ve Riskler
- Torsiyon: Yumurtalık teratomlarında ani ağrıya yol açabilir.
- Patlama: Büyük tümörlerin yırtılması karın içi enfeksiyona neden olabilir.
- Kanserleşme: Olgunlaşmamış teratomların malign dönüşüm riski.
- Doğum Zorlukları: Pelvik teratomlar normal doğumu engelleyebilir.
Gebelikte Teratom
Gebelik sırasında saptanan teratomlar genellikle olgun tiptedir. Doğum sonrasına ertelenen cerrahi müdahale ile hem anne hem bebek güvenle takip edilebilir. Ancak hızlı büyüyen tümörlerde gebeliğin 2. trimesterinde ameliyat gerekebilir.
Prognoz ve İyileşme
Olgun teratomlarda cerrahi sonrası iyileşme oranı %95’in üzerindedir. Malign teratomlarda ise erken evrede 5 yıllık sağkalım %80-90 iken, metastaz varlığında bu oran %50’ye düşer. Çocuklardaki sakrokoksigeal teratomlarda erken teşhis hayat kurtarıcıdır.
Hasta Yaşam Kalitesi
Ameliyat sonrası dönemde fizik tedavi, hormon replasmanı (yumurtalık kaybı durumunda) ve psikolojik destek önemlidir. Düzenli kontrollerle nüks riski izlenmeli, özellikle genç hastalarda üreme fonksiyonları korunmalıdır.
