Polip

Polipler, insan vücudunun belirli bölümlerinde küçük yumrular veya küçük mantarlar şeklinde ortaya çıkan doku büyümeleridir. Bazı polipler ses terapileriyle geçerken bazıları için cerrahi müdahale gereklidir.

Polip Nedir? 

Polipler, insan vücudunun belirli bölümlerinde küçük yumrular veya küçük mantarlar şeklinde ortaya çıkan doku büyümeleridir. Polipler, çoğunlukla 1,5 cm çapından küçük olurlar. Polipler yaygın olarak kolonda (kalın bağırsak) ortaya çıksa da vücudun belirli bölgelerinde gelişme potansiyeline sahiptirler. Polip, vücutta boşluğu bulunan organların iç bölgelerine doğru genişleyen bir büyüme gösterir. Polipler, vücudun şu bölgelerinde sıklıkla ortaya çıkar: 

• Dış kulak yolu

• Rahim veya rahim ağzı (endometrial polip)

• Mide ve mide zarı

• Burun ve sinüs boşlukları (nazal polip)

• Ses teli

• Yemek borusu

• Safra kesesi 

Çoğu polip kötü huylu değildir, genellikle kansere dönüşmez. Ancak anormal hücre büyümesine bağlı olarak bazı polipler kansere neden olabilirler. Bu durumlarda yapılacak biyopsi incelemesi, polipleri kanserli hücrelerin varlığı açısından test edebilir. Polip tedavisi, poliplerin yerine, boyutuna ve iyi huylu veya kötü huylu olmasına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. 

Polip Tipleri Nelerdir?

Kalın bağırsak (kolon) polipleriPolipler, normal kalın bağırsak mukozasının (bağırsak yüzeyini örten tabaka) anormal büyümesi ile bağırsak kanalı içine doğru gelişen kabartılardır. Kolon içerisinde sıklıkla görülen polip tipleri şunlardır: 

Hiperplastik polipBu polipler, bağırsağın bitimine doğru büyüyen ve kanser oluşumuna neden olmayan yapılardır. 

Adenomatöz polipKolonda bulunan poliplerin büyük bir çoğunluğu (2/3) bu türdendir. Ayrıca en sık kanserleşme potansiyeline sahip polip tipidir. Genel ifade ile bu tür poliplerin yüzde 5’i bağırsak kanserine dönüşmektedir. Kanserleşme ise yıllara yayılan bir sürecin sonucudur. 

Kulak kanalı (aural) poliplerBu polipler, küçük üzüm tanesi gibi orta kulak veya kulak kanalı içerisinde gelişim gösterebilirler. Genellikle poliplerin rengi kırmızıdır ve dokunulduğunda kolayca kanayabilir. Kulak kanalı içerisindeki polipler kanserleşme potansiyeline sahip olabilirler. Bu poliplerin enfeksiyon ya da başka bir nedenden ötürü kaynaklandığını söylemek için detaylı muayene gerekmektedir.

Nazal (burun) poliplerBurun ve sinüslerde varlık gösteren bu polipler, kanser dışı doku büyümeleridir. Burun ve sinüs geçişlerindeki mukoza yapısının uzun süre iltihaplanmış ve şişmiş olmasına bağlı olarak polipler gelişebilir. Bu polipler, kişilerin tad ve koku duyusunu zayıflatırken aynı zamanda baş ağrısı, horlama ve burun akıntısı gibi şikayetlerin de nedeni olabilir. 

Endometrial polipler (Rahim polibi, Servikal polip, Uterus polibi)Rahim iç tabakasında (endometrium) görülen polipler, ince bir sap ile rahim iç kısmına tutunabilirler. Bu oluşumlar saplı (pedinküllü) polip olarak adlandırılır. Diğer taraftan tabanı geniş ve sapsız polipler (sesil) de rahim içersinde görülebilir. Rahim içerisindeki polipler, susam tanesi kadar küçük olabilir ya da golf topu büyüklüğüne ulaşabilir. Endometrial polipler çoğunlukla kanserleşmez, fakat kadınların gebelik sürecini etkileyebilir veya adet düzensizliği yaşamasına neden olabilir. 

Ses teli polipleri (vokal kord polipi)Kanserleşmeyen bu polipler, ses tellerinin biri veya her ikisinde etkili olabilir. Genel olarak ses tellerinin kötü kullanımına bağlı olarak oluşurlar. Ses teli polipleri, kişilerde ses kısıklığına veya ses yetersizliğine (kaba veya cızırtılı ses) neden olabilir. 

Mide ve mide zarı polipleriAynı zamanda gastrik polip olarak adlandırılan bu polipler genellikle asemptomatiktir.  Bununla birlikte, kanama, anemi, mide çıkısında tıkanma ve karın ağrısına gibi şikayetlere neden olabilir. Bu poliplere (%2-6 oranında) endoskopik girişimler sırasında tesadüfen teşhis konulmaktadır 

Polip Belirtileri Nelerdir? 

Polipler, bulunduğu lokasyona göre çeşitli belirtilere sebep olmaktadır. Poliplerin lokasyonu ve sebep olduğu belirtiler şunlardır: 

Nazal poliplerAlerjik rinit (saman nezlesi) hastaları burun poliplerine daha fazla yatkınlık gösterirler. Sinüs içini örten mukozada tek ya da birden çok polip gözlemlenebilir. Polipler, sinüzit gibi enfeksiyonları tetikleyebilir. Genel olarak nazal polip belirtileri şunlardır: 

• Şiddetli burun tıkanıklığı

• Burun ve geniz bölgesinde aşırı akıntı

• Koku ve tat alma duygusunda azalma

• Baş ağrısı

• Burun bölgesinde ağrı

• Horlama 

• Obstrüktif (tıkayıcı) uyku apnesi

Kalın bağırsak (kolon) polipleri: Kalın bağırsak kanalı içerisinde hiperplastik polip ve adenomatöz polip olmak üzere iki temel polip türü vardır. Bu poliplerin yüzde 5’i ileride kolon kanserine neden olabilir. Kolon polipleri nadiren şu belirtilere neden olabilir:

• Kanla karışık dışkılama

• Makatta sümüksü akıntı

• Rektal kanama

• Bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler

• Karın ağrısı 

Endometrial polipler (Rahim polibi, Servikal polip, Uterus polibi)Rahim polipleri,  genellikle 40-50’li yaşlarda ortaya çıkmaktadır. Endometrial polipler kötü huylu değildir, fakat kanserleşme oranı binde 3 civarındadır. Poliplerin çoğu herhangi bir belirtiye neden olmasa da bazı vakalarda şu belirtiler ortaya çıkabilir:

Düzensiz adet kanaması

• Şiddetli adet sancısı

• Anormal vajinal kanama

• Kahverengi vajinal akıntı

• Menopoz sonrası vajinal kanama 

Ses teli polipleriSes telleri üzerinde gelişim gösteren polipler kanserleşmezler (iyi huylu). 

Genel olarak ortaya çıkabilecek belirtiler ise şunlardır: 

• Ses kısıklığı

• Seste çatallanma

• Sesin çabuk yorulması

• Ses kalınlaşması

• Boğaz içine doğru hissedilen şişlik hissi

Polip Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir? 

Polip oluşumunda etkili olan nedenler poliplerin lokasyonuna göre değişmektedir. Örneğin ses tellerindeki polipler, genellikle sesin aşırı ve şiddetli kullanılması sonucu ortaya çıkmaktadır. Mekanik ventilasyona tedavisi alan kişilerde de uygulamaya bağlı hasardan kaynaklı polip oluşumu görülebilir. Bazen de polip oluşumunun altında yatan patolojik süreç bilinmemektedir.  

Polip oluşumunda etkili olan faktörler şunlardır

• İltihap

• Yabancı cisimler

• Kist

• Tümör 

• Kalın bağırsak hücre genlerindeki mutasyonlar 

• Kronik gastrit 

• Aşırı östrojen hormonu 

Polipler, kanser hücrelerine benzer bir şekilde hızlı ve kontrolsüz hücre bölünmesi şeklinde büyürler. Poliplerin çoğu iyi huylu olmasına rağmen bazı vakalarda kanserleşme görülmesinin temelinde bu ayrıntı yatmaktadır. 

Polip oluşumunu tetikleyici risk faktörleri ise şunlardır

Obezite

• Kontrol altında tutulamayan Tip-2 diyabet

• Tütün ve alkol kullanımı

• Yeterince egzersiz yapmamak

• Yağ oranı yüksek, lif oranı düşük beslenme alışkanlıkları

• İnflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn ve Kolit)

• Aile öyküsü 

Polip Teşhisi  

Polip tanısında kişilerin tıbbi öyküsü ve belirtileri hakkında yapılacak detaylı sorgulama önemlidir. Doktorlar, fiziksel muayene sonrasında polip varlığından şüphelenirse etkilen bölgeyi görüntülemek için ultrason, röntgen veya bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemleri isteyebilirler. Bu tanı yöntemleri ile polip varlığı ve boyutu tespit edilmiş olur.  

Şüpheli poliplerin tanısında ise biyopsi alınarak patolojik değerlendirme yapılabilir. Biyopsi işlemi, polip veya poliplerin bulunduğu lokasyona bağlı olarak çeşitli tanı yöntemleri ile birlikte yapılır. Tanı yöntemleri şu şekilde sıralanabilir; 

Kolonoskopi, kalın bağırsakların iç yüzeyinin incelenmesinde ve biyopsi alınmasında kullanılan endoskopik bir işlemdir.  

Pap smear testi, rahim ağzı (serviks) bölgesindeki hücresel düzensizlik ve kanserleşme potansiyeli olan poliplerin belirlenmesinde kullanılan bir testidir.  

Özofagogastroduodenoskopi (ÖGD) işlemi, mide ve duodenumun (oniki parmak bağırsak) detaylı bir şekilde incelenmesi ve biyopsi alınması üzerine kurulu bir tanı yöntemidir. 

Direk Laringoskop, burun, boğaz ve ses tellerinde bulunan poliplerin incelenmesinde ve alınmasında kullanılan endoskopik bir işlemdir.  

Polip Tedavisi 

Gerekli tanı yöntemlerinin yapılmasından ve doktor görüşü alınmasından sonra bazı poliplerin düzenli takibi yapılır. Boğaz polipleri, dinlenme ve sistemli yapılan ses terapileri ile kendiliğinden geçmektedir. Bazı polipler ise kanserleşme (kötü huylu) riski taşımasından ötürü cerrahi müdahaleler ile çıkarılır.  

Poliplerin tedavi şekillerini belirleyen faktörler şunlardır

• Poliplerin kötü huylu olup olmaması

• Poliplerin sayısı

• Polip veya poliplerin bulunduğu anatomik bölge

• Poliplerin boyutu

• Poliplerin kanserleşme riski

• Gebelik sürecine olan olumsuz etkisi 

Kolonda (kalın bağırsak) tespit edilen polipler, kolonoskopi işlemi sırasında alınabilir. Kolonoskopi, kalın bağırsak ve rektumun endoskopik (ışık kaynağı ve kamerası olan bir tüp) olarak incelenmesidir. 

Hormonal bozuklukların etkisi ile ortaya çıkan Endometrial poliplerinin (Rahim polibi, Servikal polip, Uterus polibi) tedavisinde ise Gonadotropin ve Progesteron agonistleri reçete edilebilir. Bu ilaçların etkisi ile vücut daha fazla hormon üretmeye başlayarak poliplerin küçülmesini sağlayabilir. 

Kortikosteroid içerikli ilaçlar, nazal poliplerin tedavisinde olumlu sonuçlar verebilir. Genel prensip olarak cerrahi müdahaleler en son seçenek olarak kullanılmaktadır.

Polip Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar? 

Kolon poliplerinin komplikasyonları arasında dışkıda kan ya da makattan kan gelmesi, bağırsak tıkanıklığı ve kanserleşme vardır. 

Nazal polipler ise hava yollarını ve sıvı drenajını engellemesi nedeniyle kişilerde nefes darlığı, horlama veya nefes almada güçlük gibi sağlık problemlerine neden olmaktadır. Ayrıca polip oluşumuna sebep olan uzun süren iltihaplanma (şişlik) ise şu komplikasyonlara neden olabilir:  

• Obstrüktif (tıkayıcı) uyku apnesi

• Astım atağı (alevlenmesi)

• Sinüs enfeksiyonu (sinüzit)

• Tat ve koku alma bozukluğu 

Polip Ameliyatı

Kolon (kalın bağırsak) boyunca bulunan poliplerin kolonoskopi işlemi sırasında çıkarılmasına polipektomi denir. Geniş çaplı poliplerin hem büyüklükleri hem de pozisyonları nedeniyle kolonoskopi işleminde her zaman pozitif sonuçlar elde edilemez. Bu vakalarda, polip sayısı fazla olan bağırsak kısmı cerrahi yöntem ile çıkarılır. 

Nazal poliplerin cerrahi tedavisinde de polipektomi yöntemi tercih edilmektedir. Ameliyat sonrasında poliplerin tekrarlanmasını önlemek adına kişilere kortikosteroid içeren burun spreyleri reçete edilebilir. Ayrıca ameliyat sonrası deniz suyu ya da tuzlu su ile nazal yıkama yapılması önemlidir.   

Gebelikte Polip 

Servikal polipler, gebelik döneminde yaygın bir şekilde görülebilir. Bunun temelinde, hamilelik döneminde artan östrojen hormonunun etkisi vardır. Rahim ya da rahim ağzı poliplerinin kanserleşmesi çok nadirdir. Menopoz döneminde ise rahim poliplerinin kanserleşme riski daha yüksektir. İnsan Papilloma Virüsü ya da kısaca HPV hem servikal kanserinin hem de genital siğillerin ortak nedenidir. 

Endometrial polipler (Rahim polibi, Servikal polip, Uterus polibi), gebelik sürecini olumsuz yönde etkileyebilir. Özellikle 1 cm’den geniş çaplı ve fundus (rahmin tepe noktasında yer alan bölüm) kısmında yer alan polipler gebeliğe engel olabilir. Belirti veren polipler, cerrahi yöntem (histeroskopi) ile hem tespit edilir hem de yerinden çıkarılır.  

Bebeklerde ve Çocuklarda Polip

Kolon ya da kalın bağırsak polipleri çocukların yaklaşık %1-2’sinde görülmektedir. Rektal polip, çocuklarda juvenil rektal polip veya hamartamatöz polip olarak adlandırılır. Çoğunlukla polip sayısı bir tane ile sınırlı ve kanserleşme riski çok düşüktür. Juvenil rektal polipler, tipik olarak 2-6 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Bazı durumlarda daha küçük ya da daha büyük çocuklarda da polip oluşumuna rastlanabilir. 

Poliplerin tedavisinden önce bağırsak temizliği dikkatlice yapılır. Eğer doktorun el ile ulaşabileceği bir noktada ise polip dışarı doğru çıkarılarak alınır. Daha uzaktaki poliplerin çıkarılmasında ise endoskopik yöntemler kullanılır. Saplı poliplerin kök içerisinde damarların (besleyici) bulunması nedeniyle müdahaleler çok dikkatli bir şekilde yapılır. Birden fazla polip varlığında ise kolonoskopi işlemi ile polipler çıkarılır ve patolojik inceleme yapılır.  

Polip için Hangi Doktora Gidilir?

Poliplerin neden olduğu sağlık problemlerinin tanı ve tedavi süreci, poliplerin lokasyonuna ve belirtilerine göre değişiklik göstermektedir. Mide, ince bağırsak ya da kolon merkezli şikayetlerde İç hastalıkları ya da Gastroenteroloji bölümünden randevu alınması gereklidir. Özellikle şu belirtilere sahip olan kişilerin uzman bir hekim tarafından muayene edilmesi önemlidir; 

• Ciddi karın ağrısı

• Dışkıda kan veya makattan kanama

• Bağırsak hareketlerinde bir haftadan uzun süren değişiklikler (kabızlık, ishal vb.)

• Dışkılama alışkanlıklarında değişiklikler 

Sürekli horlama, burun veya geniz tıkanması ya da burun akıntısı gibi şikayetleri olan kişilerin Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzmanına başvurması önemlidir.

 

Makaleyi faydalı buldun mu?
1
0
Makeleyi Paylaşın