Gıda zehirlenmesi, kontamine yiyecek veya içecek tüketimi sonucu ortaya çıkan yaygın bir sağlık sorunudur. Bakteri, virüs, parazit veya toksinlerin neden olduğu bu durum, hafif rahatsızlıklardan hayati tehlikeye kadar değişen tablolara yol açabilir.

Gıda Zehirlenmesinin Yaygın Nedenleri

• Bakteriyel Kaynaklar: Salmonella (kümes hayvanları/yumurta), E. coli (çiğ et/kontamine su), Listeria (pastörize edilmemiş süt ürünleri)
• Viral Etkenler: Norovirüs (kirli ellerle hazırlanan gıdalar), Hepatit A (kanalizasyon sularıyla temas eden kabuklu deniz ürünleri)
• Kimyasal Toksinler: Mantarlardaki mikotoksinler, balıklardaki cıva veya tarım ilacı kalıntıları

Belirtiler ve Acil Durum İşaretleri

• Hafif-Orta Şiddette: Mide bulantısı, kusma, sulu ishal, karın krampları, hafif ateş
• Acil Müdahale Gerektirenler: Kanlı dışkı, 3 günden uzun süren ishal, 39°C’yi aşan ateş, nörolojik bulgular (çift görme, kas güçsüzlüğü)
• Dehidrasyon Belirtileri: Aşırı susuzluk, koyu renkli idrar, baş dönmesi, bilinç bulanıklığı

Teşhis Yöntemleri

1. Klinik Değerlendirme: Şikayetlerin süresi, tüketilen gıdalar ve temas öyküsü
2. Laboratuvar Testleri: Dışkı kültürü, kan tahlili (CRP, lökosit)
3. İleri İncelemeler: Şüpheli gıda numunesi analizi, endoskopi (inflamasyon şüphesinde)

Tedavi Süreci

• Sıvı Dengesinin Sağlanması: Oral rehidratasyon solüsyonları veya intravenöz sıvı desteği
• İlaç Tedavisi:
  • Antibiyotikler (sadece bakteriyel enfeksiyonlarda ve hekim önerisiyle)
  • Antiemetikler (kusma kontrolü için)
  • Probiyotikler (bağırsak florasının onarımı)
• Diyet Önerileri:
  • İlk 6 saat: Sadece su/elektrolit solüsyonu
  • 24-48 saat: Muz, pirinç lapası, haşlanmış patates
  • Kaçınılması gerekenler: Süt ürünleri, yağlı gıdalar, kafein

Komplikasyonlar ve Risk Grupları

• Hemorajik Kolit: E. coli enfeksiyonlarında görülen kanlı ishal
• Guillain-Barré Sendromu: Campylobacter sonrası gelişen nörolojik felç
• Yüksek Riskli Gruplar: Hamileler (Listeria düşük riski), kemoterapi hastaları, 5 yaş altı çocuklar

Korunma Stratejileri

• Gıda Güvenliği 4 Kuralı:
  1. Elleri sabunla 20 saniye yıkama
  2. Çiğ ve pişmiş gıdaları ayrı tutma
  3. Etleri 75°C iç sıcaklıkta pişirme
  4. Buzdolabı sıcaklığını 4°C altında tutma
• Tehlikeli Gıdalar:
  • Çiğ yumurta içeren mayonez/tiramisu
  • Pastörize edilmemiş peynirler
  • Oda sıcaklığında 2 saatten fazla bekletilen yemekler

Ne Zaman Hastaneye Başvurulmalı?

• 3 günden uzun süren şiddetli ishal
• Kanlı kusma veya dışkılama
• Nörolojik semptomlar (çift görme, yutma güçlüğü)
• Hamilelikte 38°C’yi aşan ateş

Seyahat Önlemleri

• Güvenli olmayan bölgelerde musluk suyu içmeyin
• Sokak satıcılarında kabuklu meyve tüketmeyin
• Buz küplerine dikkat edin (kontamine suyla yapılmış olabilir)

Gıda zehirlenmesi vakalarının %95’i evde tedaviyle iyileşir, ancak yüksek risk gruplarında hastane takibi şarttır. Belirtiler geçse bile bağırsak florasının tam iyileşmesi 2-4 hafta sürebilir.