Süt alerjisi, bağışıklık sisteminin süt proteinlerine (özellikle kazein ve whey) anormal tepki vermesiyle ortaya çıkan yaygın bir besin alerjisidir. İnek sütü alerjisi en sık görülen tip olmakla birlikte keçi veya koyun sütüne de reaksiyon gelişebilir. Genellikle bebeklik döneminde başlar ve çocukların %2-3’ünü etkiler.

Belirtiler ve Reaksiyon Çeşitleri
Süt alerjisi belirtileri hafiften hayatı tehdit edici düzeye kadar değişkenlik gösterir:

• Deri: Kurdeşen, egzama, yüzde şişme, kaşıntı
• Sindirim: Kusma, kanlı ishal, karın ağrısı, kolik benzeri ağlama
• Solunum: Hırıltılı nefes, burun tıkanıklığı, öksürük
• Şiddetli Reaksiyon (Anafilaksi): Nefes darlığı, bilinç kaybı, çarpıntı

Tanı Yöntemleri

1. Deri Prik Testi: Kol önüne süt proteinleri damlatılarak cilt tepkisi ölçülür.
2. Kan Testi (Spesifik IgE): Kanda süt proteinlerine karşı antikor seviyesi kontrol edilir.
3. Eliminasyon Diyeti: 2-4 hafta süt ürünleri diyetten çıkarılır, belirtiler izlenir.
4. Ağızdan Yükleme Testi: Hastane ortamında kontrollü süt verilerek reaksiyon gözlemlenir.

Tedavi ve Yönetim Stratejileri

• Tam Kaçınma: Tüm süt ürünleri (yoğurt, peynir, tereyağı) ve gizli kaynaklar (fırın ürünleri, etiketli "kazein" içeren gıdalar) diyetten çıkarılır.
• Acil Müdahale: Anafilaksi riski taşıyanlara adrenalin oto-enjektörü (Epipen) reçete edilir.
• Beslenme Desteği: Kalsiyum ve D vitamini takviyesi, doktor kontrolünde başlanır.
• Alternatifler: Anne sütü alan bebeklerde annenin süt ürünlerini kesmesi; formül mamalarda hidrolize veya amino asit bazlı özel mamalar.

Süt Alerjisi vs Laktoz İntoleransı
| Özellik | Süt Alerjisi | Laktoz İntoleransı |
|——————-|———————————-|——————————–|
| Mekanizma | Bağışıklık sistemi tepkisi | Enzim eksikliği (laktaz) |
| Belirti Süresi| Dakikalar-2 saat | 30 dakika-48 saat |
| Risk | Anafilaksi tehlikesi | Yaşamı tehdit etmez |
| Tedavi | Tam eliminasyon | Laktozsuz ürünler, enzim takviyesi |

Saklı Süt İçeren Beklenmedik Ürünler

• Konserve ton balığı, şarküteri ürünleri
• Margarinler, hazır çorbalar
• İlaçlar (bazı tablet kaplamaları)
• Cilt kremleri ve şampuanlar

Çocuklarda Doğal İyileşme
Çocukların %80’i 5 yaşına kadar süt alerjisini aşar. Tolerans gelişimi için:

• 6-12 ayda bir yükleme testi yapılır.
• Pişmiş süt ürünleri (kek, bisküvi) bazen tolere edilebilir.
• İmmünoterapi (ağızdan duyarsızlaştırma) araştırma aşamasındadır.

Yetişkinlerde Süt Alerjisi
Nadir görülür ancak kalıcı olma eğilimindedir. Yetişkin başlangıçlı alerjide:

• Polen alerjisiyle çapraz reaksiyon (Oral Alerji Sendromu) araştırılmalı.
• Mesleki maruziyet (süt tozu üretimi) tetikleyebilir.

Beslenme Önerileri

• Kalsiyum Kaynakları: Brokoli, badem, susam, koyu yeşil yapraklı sebzeler
• Protein Alternatifleri: Kuru baklagiller, et, yumurta (alerji yoksa)
• Süt Yerine: Badem sütü, yulaf sütü, hindistan cevizi sütü (kalsiyum takviyeli)

Acil Durum Planı

1. Adrenalin uygula (uyluk dış yüzeyine).
2. 112’yi ara.
3. Sırt üstü yatır, ayakları yükselt.
4. Tıbbi kimlik bilekliği taşı.

Süt alerjisi tanısı almış bireylerin düzenli alerji uzmanı takibinde olması ve diyetisyen işbirliği ile beslenme planı oluşturması yaşam kalitesini artırır. Çocukluk döneminde teşhis edilen vakaların çoğu ergenlik öncesi düzelir.