Femur Kırığı

Femur kırığı, uyluk kemiği olarak bilinen femur kemiğinin bütünlüğünün bozulması olup tedavisinde ilaç, cerrahi ve fizik tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.

Femur Kırığı Nedir? 

Femur yani uyluk kemiği vücudumuzdaki en uzun, en güçlü kemiklerdendir. Yürüme, ayakta durma, oturma- kalkma gibi günlük yaşamda ihtiyaç duyduğumuz fonksiyonların gerçekleşmesinde önemli rol oynar. 

Kalça ve diz eklemi arasında bulunduğu için kalça ve diz eklemindeki hareketlerinin yapılmasını sağlar. 

Femur vücuttaki en sağlam kemiklerden biri olmasına rağmen araba kazaları, ateşli silah yaralanmaları, iş kazaları gibi yüksek enerjili travmalar kırıklarına sebep olur. 

Femur kemiğinin bütünlüğünü bozan kırıklar femur kırığı olarak adlandırılır. 

Kırığın dış ortamla ilişkisine göre açık ya da kapalı kırıklar şeklindedir. Açık kırıklarda kırık bölge dış ortamla temas halinde olacak şekilde açık bir yara vardır. 

Açık yarada kanama ve enfeksiyon riski bulunur. Kapalı kırıklarda ise deride bir açılma yoktur. Kemik uçları dışarıdan görünmez. Deride yalancı eklem görüntüsü oluşabilir. 

Femur kırıkları femur kemiğinin proksimal (üst) kısmında, femur gövdesinde ya da distal (uç) kısmında meydana gelir.

Proksimal Femur Kırıkları

  • Femur Baş Kırığı: Femur başı kırıkları nispeten nadir olarak görülür. Bu kırıklar genellikle kalça çıkıklarıyla ilişkidir. Femur başı kırıklarında kırık tipine, eklemin durumuna, hastanın yaşına göre çeşitli tedavi yöntemleri kullanılabilir. Ameliyatsız veya ameliyatla tedavi edilir. Genellikle cerrahi tedavi tercih edilir. Kemik tespitinin sağlanamadığı durumlarda, ileri yaştaki hastalarda kalça protezi uygulamaları yapılır.
  • Femur(uyluk) Boynu Kırıkları: Uyluğun üst kısmında, uyluk başının hemen altındaki kırıklar femur boynu kırıkları olarak adlandırılır. Bu kırıklar genç hastalarda güçlü bir travma bağlı oluşur. Yaşlı hastalarda ise düşme gibi daha basit travmalarla meydana gelebilir. Osteoporozlu yaşlı hastalarda risk artmıştır. Femur boyun kırıkları nadiren stres kırıkları şeklinde oluşur. Stres kırıkları ani, sert bir travmayla oluşmaz; tekrarlayıcı yaralanmalar ile küçük çatlaklar şeklinde oluşur. Atletler gibi yoğun antrenman yapan sporcularda yorgunluğa bağlı olarak görülür. Femur boyun kırıklarına damar kesileri eşlik edebilir. Damar kesisi ile uyluk başının kanlanmasının bozulması ve kemik dokusunun ölmesiyle sonuçlanabilen avasküler nekroz adı verilen hastalık meydana gelebilir.
  • İntertrokanterik kırıklar: Uyluk kemiğinin üstünde dışa doğru uzanan kısmında oluşan kırıklar intertrokanterik kırıklar olarak adlandırılır. Bu bölge kalça ekleminden biraz daha aşağıdadır. Bu bölgedeki kırıklarda uyluğun kan akımı etkilenmez. İntertrokanterik kırıklar sıkça görülür. Yaşlı hastalarda düşme gibi basit travmalar ile yaygın olarak görülür. Genç hastalarda ise yüksek enerjili travmalar sonucu görülür.

Femur Gövde/ Cisim Kırıkları

Femur şaft kırıkları olarak da adlandırılan bu kırıklar kemiğin gövdesinde meydana gelir. Açık veya kapalı kırıklar şeklinde görülür.

Femur şaft kırıklarının tedavisi genellikle cerrahidir, küçük çocuklarda alçı ile hareketsiz bırakarak kaynaması sağlanabilir.

Çoğunlukla gençlerde trafik kazaları, ateşli silah yaralanmaları, iş kazaları gibi yüksek enerjili travmalarla oluşur. 

Çocuklarda temas sporların sırasında, bisikletten düşme, yüksekten düşme gibi nedenlerle sıkça görülür. 

Yaşlılarda ise düşük enerjili travmalar ile kemik erimesi gibi kemiğin kırılganlığını artıran sağlık problemlerinde görülür.

Femur Distal Uç Kırıkları

Uyluğun distal ucundaki kırıklar femur distal uç kırıkları olarak adlandırılır. Hastanın kırık sonrası fonksiyonel hareketlerini geri kazanabilmesi için genellikle cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulur. 

Femur distali diz ile eklem yaptığından bu kırıklarda diz eklemi de hasar görebilir. Bunun sonucunda dizde eklem hareketlerinde kısıtlanma, diz ekleminde artroz (eklemde kıkırdak yapısının bozulması), diz ekleminde ağrı gibi istenmeyen tablolar gelişebilir.

Femur kırıklarına kimi zaman başka sağlık sorunları da eklenebilmekledir.

Femur kırıklarında görülebilecek komplikasyonlar: 

  • Femur kırıkları genellikle bir travma sonrası meydana gelir. Bu yüzden femur kırığına kas yırtıkları, sinir- damar kesileri, kiriş ve bağların zedelenmesi eşlik edebilir.
  • Açık yara enfeksiyon ve kanama gibi riskler oluşturabilir.
  • Cerrahi tedavi sonrasında enfeksiyon oluşabilir.
  • Uyluk karşı tarafa göre kısa kalabilir.
  • Kırık kemikte kaynamama, şekil bozuklukları görülebilir.
  • Ameliyat sonrasında kan pıhtısı oluşup hayati organlara gitmesi gibi ameliyat sonrası komplikasyonlar mevcuttur.

Femur Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Femur kırığı açık ya da kapalı kırık şeklinde olabilir. Açık kırıklarda kırık daha belirginken kapalı kırıklarda yalancı eklem görünümü ve açılaşma olabilir. 

Femur kemiği kırıldığında çok şiddetli ağrı hissedilir, hastalar kırık tarafa ağırlık aktaramaz. Uyluk çevresinde morarma, renk değişiklikleri ve şişlikler görülür. 

Femur kırığı belirtilerini kısaca şöyle sıralayabiliriz:

  • Kırık kemikte şiddetli ağrı görülmesi
  • Kırık uylukta çarpıklaşma gibi şekil bozuklukları bulunması
  • Kırık tarafta kısalma
  • Kırık tarafa ağırlığını verememe
  • Uyluğu hareket ettirmede güçlük
  • Uyluk çevresinde şişlik, renk değişiklikleri
  • Uyluk çevresinde hassasiyet
  • Uylukta rotasyon (dönme)
  • Uylukta veya bacakta karıncalanma, uyuşma
  • Kas spazmı
  • Açık kırıklarda açık yara/ kanama

Femur Kırığı Nedenleri Nelerdir?

Femur kemiği oldukça sağlam bir kemik olmasına rağmen kırıkları her yaşta görülebilir.

Gençlerde femur kırıkları yüksek enerjili bir travma sonucu meydana gelir. Yaşlı hastalarda ise ayakta durma seviyesinden basit düşmeler gibi düşük enerjili travmalar femur kırıklarına sebep olabilir. 

Kemik kalitesinin düştüğü kişilerde, kemik tümörü, osteoporoz (kemik erimesi) gibi hastalıklarda femur kırığı riski artar. 

Yaşlı hastalarda artan yaşla birlikte görülen değişiklikler ve bazı hastalıklar yaşlıları düşmeye daha açık hale getirmektedir. 

Görme keskinliğinin azalması, denge sistemlerindeki sorunlar, kas kuvvetinin azalması, duyularda azalma gibi değişiklikler düşmeye zemin hazırlar. 

Yaşlı hastalarda ileri yaşa ek olarak bulunan kalp damar sistemi hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları da düşmeleri arttırır. 

Örneğin tansiyonu kontrol altında olmayan yaşlı hasta baş dönmesi sonucunda dengesini kaybedip düşebilir. İnme geçiren bir hasta da yaşadığı yürüme problemi nedeniyle daha kolay dengesini kaybedebilir.

Femur kırığı nedenleri kısaca şöyle sıralanabilir:

  • Trafik kazaları,
  • Yüksekten düşme,
  • Sert zemine düşme,
  • Ateşli silah yaralanmaları,
  • İş kazaları,
  • Temas sporlarında alınan sert darbeler, düşmeler
  • Motorsiklet kazaları
  • Şiddete maruz kalma
  • Yaşlı hastalarda basit düşmeler
  • Osteoporoz (kemik erimesi)
  • Kemik tümörleri
  • Kemik metastazları

Femur Kırığı Teşhisi

Doktor femur kırığı teşhisi için hastalık hikayesi, fizik muayene, görüntüleme yöntemleri gibi metotları kullanır. 

Genellikle hastalık hikayesi, fiziksel muayene ve röntgen ile görüntüleme teşhis için yeterli olmaktadır. 

Kırıkların röntgen ile görüntülenemediği durumlarda ve yumuşak dokunun durumunu görüntülemek için manyetik rezonans (MR) görüntüleme ve bilgisayarlı tomografi (BT) ile görüntülemeye başvurulur. 

Teşhis için kullanılan yöntemler şöyle sıralanabilir: 

  • Hastalık hikayesi: Hastalık hikayesi teşhis konması için çok önemlidir. Hastanın şikayetleri, bir travma alındıysa nasıl gerçekleştiği, vücudun hangi yerinde ağrı hissedildiği sorgulanır. Hasta tıbbi özgeçmişi ve soy geçmişi hakkında doktora bilgi vermelidir.
  • Fiziksel muayene: Hastanın genel sağlık durumuyla kırık çevresindeki renk değişimleri, şişlikler gibi değişikliklere, açık yaranın durumuna, yumuşak dokunun durumuna, damar- sinir yaralanmalarının eşlik edip etmediğine bakılır.
  • Direkt Grafi  / Röntgen İle Görüntüleme: Direkt grafi (röntgen filmi) femur kırığı teşhisinde en çok kullanılan ve çoğu zaman teşhis koyduran bir görüntüleme şeklidir. X Işınlarının kullanılması ile görüntü elde eden bir yöntemdir. Kemik kırıklarının görüntülenmesinde oldukça iyi olmasına karşın yumuşak dokuların görüntülenmesinde yetersiz kalır.
  • Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme: Kırıkların saptanması ve uyluk çevresinin, yumuşak dokuların ayrıntılı olarak görüntülenmesini sağlar. Röntgende görünmeyen kırıkların saptanmasında etkilidir.
  • Bilgisayarlı Tomografi (BT) İle Görüntüleme : Kırık tipinin yanı sıra yumuşak dokunun, yağ dokusunun ve kasların görüntülenmesini sağlar. 

Femur Kırığı Tedavisi

Femur kırıklarında kırığın durumuna, hastanın yaşına, hastanın tedaviden beklentilerine bakılarak uygun tedavi yöntemleri uygulanır. Bu tedavi yöntemleri alçı ile ameliyatsız tedavi, cerrahi tedavi, fizik tedavi ve bunlara ek olarak ilaç tedavisidir.

  • Alçı İle Ameliyatsız Tedavi: Kemik kaynayana kadar alçı ile hareketsiz tutulur. Kemik yaklaşık 3-6 ay arasında iyileşir. Bu yöntemin kaynamama riski, uylukta şekil değişiklikleri, uylukta kısalık, hastayı uzun süre hareketsiz bırakması ve eklemde hareket kısıtlılığına neden olma gibi dezavantajları vardır.
    Cerrahi (Ameliyatla) Tedavi: Femur kırıklarında cerrahi tedavi en sık kullanılan ve en iyi sonuç sağlayan tedavi yöntemidir. Doktor kırığın durumuna, hastanın yaşına, hastanın iyileşme sonrası hedeflerine bakarak uygun cerrahi yöntemlerinden birini uygular. İntramedüller çivileme, internal fiksasyon (tespit), eksternal fiksasyon( tespit) gibi çeşitli cerrahi tedavi seçenekleri mevcuttur. 
  • İlaç Tedavisi: Doktor ağrıların azalması için ağrı kesici reçete edilebilir. Kırık hastalarında pıhtı oluşumunu önleyici ilaç tedavisi uygulanır. Yaşlı hastalarda kemik yoğunluğunu arttırıcı osteoporoz ilaçları reçete edilebilir. Bazı ayrılmamış kırıklarda koruyucu tedaviyle hasta takip edilip ağrı kesicilerle desteklenebilir.
  • Fizik Tedavi: Femur kırığı tedavisinde fizik tedavi çok önemli bir yere sahiptir. Fizik tedaviyle ameliyat sonrası komplikasyonların azaltılması ve fonksiyonel aktivitelere kısa sürede dönüş için yapılan uygulamalar: 
    • Solunum egzersizleri.
    • Hastanın kısa sürede mobilizasyonu (hareketlenmesi).
    • Ödem kontrolü.
    • Yaranın takibi ve iyileşme sırasında istenmeyen skar doku (yara izi) oluşumunu engellemek.
    • Fizyoterapistinizin önerdiği kas kuvvetini arttıran egzersizler.Özellikle kalça ve uyluk kaslarının güçlendirilmesi, hastanın kas gücünü koruması ve günlük yaşama geçebilmesi için önemlidir. Ayrıca kol, karın ve sırt kaslarının güçlendirilmesi koltuk değnekleri gibi yürüme yardımcılarının daha kontrollü ve zorlanmadan kullanılabilmesine olanak sağlar.
    • Eklem hareket açıklığını koruyan/ arttıran egzersizler. Uzun süreli hareketsiz sonucu eklemlerde oluşabilecek kısıtlılıkların önlenmesi için çok önemlidir.
    • Yürüme eğitimi.
    • Elektroterapi uygulamalarıyla kas kuvvetinin arttırılması, dolaşımın desteklenmesi.
    • Fizyoterapistler tarafından uygulanan manuel terapi, TENS( Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu) gibi uygulamalar ve egzersizlerle ağrının azaltılması.
    • Fonksiyonel egzersizler ile kırık sonrası hasta hayatına geri dönüşüne hazırlanması. Egzersizler kolaydan zora doğru ilerler. İlk günler yardımlı yapılan egzersizler daha sonra hastanın aktif yapabildiği egzersizler haline gelir. Merdiven inip çıkma, oturma- kalkma, tuvalete gitme gibi hastanın günlük yaşamda kullanacağı fonksiyonel aktivitelere çalışılır.
    • Hastaların rehabilitasyon programında denge egzersizleri ve duyu eğitimlerin yer alması oldukça faydalıdır. Bazı hasta grubunda duyuları azalması sonucu düşmeler meydana gelmiş ve femur kırığı meydana gelmiş olabilir. 

Femur Kırığı İyileşme Süreci

Femur kırıklarının büyük bir çoğunluğunda tamamen iyileşmek için 3 ila 6 ay gereklidir. Açık kırıklarda, çoklu travmalarda iyileşme uzun sürebilir. 

Femur kırığı hastalarının hastanede bakımı önemlidir, hastalar dolaşım ve ödem için kontrol edilir. Enfeksiyon riskine karşı antibiyotiklerin kullanımı ve yara bakımı önemlidir. 

Ameliyatlardan sonra hareketsizliğe bağlı oluşabilecek kan pıhtıları akciğer gibi organlara giderek hayatı tehdit edebilir. Bunların önüne geçmek için ameliyat sonrasında doktorun reçete ettiği pıhtılaşma engelleyici ilaçların kullanılması ve fizyoterapistin önerdiği egzersizlerle dolaşımın desteklenmesi önemlidir. 

Hastalara mümkün olan en kısa sürede hareket etmek önerilir. Günümüzde bu süre giderek kısalmıştır. Bazı operasyonlardan sonra hastalar ertesi gün ayağa kaldırılmaktadır. 

Kırık uyluğa ağırlık vermek ve yürümeye geçmek için doktorun önerdiği vakte kadar beklenmelidir. Uygulanan tedavi yöntemine, yaşa, kemiğin ve yumuşak dokuların durumuna göre bu süre değişebilmektedir. Bazı yöntemler kırık kaynayana kadar ağırlık vermeyi mümkün kılmaz. 

Yürümeye geçildiğinde çoğunlukla bir süre yürüteç veya koltuk değneği gibi bir yürüme yardımcısı kullanmak gerekir. 

Kemiğin kaynaması 3-6 ay kadar sürebilir.  Bu süreçte fizyoterapistin önerdiği egzersizleri yapmalı ve sağlıklı bir yaşam biçimine geçilmelidir. 

Sigara, alkol kullanımı kırık kaynamasını olumsuz etkilediğinden bu süreçte kullanılmamalıdır.

Femur Kırığı Tedavi Edilmezse

Femur kırığı genellikle travmatik yaralanmalar sonucunda oluşur ve kimi zaman damar ve sinir yaralanmaları eşlik eder. Kemiğin kanlanamaması dokuların ölmesine neden olabilir. Ayrıca kan kaybı ölümcül olabilir ve acil müdahale gerektiren bir durumdur.

Trafik kazaları, ateşli silah yaralanmaları, iş kazaları gibi yüksek enerjili travmalardan kaynaklanan femur kırıklarında akut kompartman sendromu görülebilmektedir. 

Travma sonucu oluşan kas içi ödem ve kanamalar kompartmanda fazla basınca neden olabilir. Buradaki damar ve sinirlerde fazla basınç artışı nedeniyle kan akımının kesilmesiyle doku hasarının görüldüğü bu duruma akut kompartman sendromu adı verilir. Acil tedavi edilmezse sakatlıklara yol açabilen ciddi bir durumdur.

Açık kırıklarda kemik dış ortamla bağlantılı olduğu için enfeksiyon riski vardır. Enfeksiyon tedavi edilmezse çok tehlikeli bir hal alır, kemiğin iyileşmesini olumsuz etkiler.

Kırıklarda yağ embolisi oluşup hayatı riske sokabilir. Yağ embolisi özellikle uzun kemik kırıklarında görülen tehlikeli bir durumdur. 

Kırık oluştuğunda kemik iliğindeki yağlar dolaşıma katılıp akciğer, beyin gibi organlara giderek burada doku ölümüne sebep olabilir. Bu yüzden kırığın erken tedavi edilmesi çok önemlidir. 

Femur kırığı tedavi edilmezse hastalar uzun süre hareketsiz kalır ve bu bazı ciddi sağlık sorunlara yol açabilir. Toplardamarlardaki kanın pıhtılaşmasıyla kan pıhtısı akciğer kalp gibi organlara giderek hayati tehdit oluşturabilir. 

Hareketsizlik sonucunda akciğer enfeksiyonları gelişebilir. Hareketsizlik sonucu yatak yaraları oluşabilir. Yatak yaraları ciddi enfeksiyonlarla sonuçlanıp ölümcül olabilir. 

Femur Kırığına Ne İyi Gelir?

Bağışıklığın yüksek tutulması, sağlıklı beslenme, mümkün olan en kısa sürede hareket etmek, egzersiz yapmak gibi davranışlar kemiğin yapım- onarım süreçlerini destekler. 

Kırık iyileşmesi için tavsiyeler:

  • Fizik tedavi uygulamaları: Kırığın iyileşme başarısını arttırır, kısa sürede fonksiyonel aktivitelere dönmeyi sağlar. Kas kuvveti ve dengeyi arttıran egzersizlerin düzenli yapılması düşmelerin engellenmesine yardımcı olur.
  • Harekete geçmek: Mümkün olan en kısa sürede destekle ayağa kalkıp uzman tarafından önerildiği kadar yük verilmesi ve yürümeye geçilmesi önemlidir.
  • Sağlıklı ve dengeli beslenme: Kemik sağlığını destekleyen çorbalar, proteinden zengin besinler, süt ve süt ürünleri yeteri kadar tüketildiğinde iyileşmeyi destekler.
  • D vitamini: Kemiklerin güçlenmesine yardımcı olur. D vitamini eksikliğiniz varsa doktorunuzun reçete ettiği D vitamini takviyesi kullanılabilir. Her gün yeterli süre güneşlenmek de D vitamininizi arttırarak kemik sağlığını korur.
  • Travmalardan korunmak: Kemik kırıklarının önüne geçmek için iyi bir seçenektir. Kemik kırıklarının önlenmesi için sporlar sırasında kurallara dikkat etmek, koruyucu ekipmanların kullanılması, iş kazalarından korunmak için iş güvenliğine uymak önemlidir.
  • Düşmenin önlenmesi: Femur kırığının oluşmaması için çok önemlidir. Özellikle yaşlılarda görme problemleri, duyulardaki azalmalar, denge kayıpları, kas zayıflıkları ve eşlik eden sistemik hastalıklar düşmeleri artırdığından kontrol altına alınıp tedavi edilmelidir. Bunun yanı sıra düşme riskinin önlenmesi için ev düzenlemeleri özellikle ileri yaştaki hastalar için çok önemlidir.

Femur Kırığına Ne İyi Gelmez?

Sağlıksız bir yaşam biçimi kemik onarımını olumsuz olarak etkilediği için sağlıksız kötü alışkanlıklar iyilerle yer değiştirilmelidir.

Femur kırığını olumsuz etkileyen durumlar:

  • Sigara kullanımı: Kırık iyileşmesini yavaşlatır. Sigara kullanımı kemik onarımı yapan hücreleri olumsuz etkileyerek kırıklarda kaynama problemlerine yol açabilir. Ayrıca damar sistemlerini de etkileyerek süreci yavaşlatır.
  • Alkol kullanımı: Kemik yoğunluğunu azalttığından hem kırıklara zemin hazırlar hem de kırık iyileşmesini olumsuz etkiler. Ayrıca alkollü araba kullanma sonucu oluşan trafik kazalarında femur kırıkları meydana gelebileceğinden alkollü araç kullanılmamalıdır.
  • Asitli içeceklerin tüketilmesi , aşırı tuz tüketimi
  • Reçete edilen egzersizleri yapmamak, uzun süre hareketsiz kalmak kaslara ve kemiğe giden dolaşımın bozulmasına neden olup iyileşmeyi olumsuz etkiler.
  • Açık yaranın bakımının iyi yapılmaması, enfeksiyonlar: İyileşmeyi yavaşlatabilir. Enfeksiyonlar kemiğin kaynamamasına neden olabilir.
  • Şeker hastalığı iyileşmeyi olumsuz yönde etkilediğinden kontrol altına alınmalıdır.
  • Osteoporoz (kemik erimesi) hem kemik kırıklarına zemin hazırlayan hem de iyileşme sürecinde kontrol edilmesi gereken bir durumdur.

Femur Kırığı İlaçları

Femur kırığı sonrası toplardamarlarda kan pıhtısı oluşup bu pıhtı akciğer gibi organlara giderek hayatı tehdit edebilir. Kan pıhtısı oluşumunun engellenmesi için femur kırığı sonrası düşük doz heparin tedavisi uygulanır. Heparin antikoagülan (pıhtılaşmayı engelleyici) özelliğe sahiptir. 

Enfeksiyon riskini azaltmak için, açık kırıklar hastaneye gelir gelmez antibiyotik tedavisine başlanır. Ameliyattan sonra da bir süre antibiyotik tedavisi devam eder.

Ağrı kontrolü için doktor tarafından ağrı kesici reçete edilebilir. Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID'ler), opioidler gibi ağrı kesmede kullanılan çeşitli ilaçlar kullanılır. Ağrı ve kas spazmları için kas gevşeticiler de reçete edilebilir.

Yaşlı hastalarda kemik yoğunluğunu arttırıcı osteoporoz ilaçları reçete edilebilir. 

D vitamini kemik doku için çok önemlidir. Femur kırığı hastalarında D vitamini düzeyi düşükse bunu arttırmak için doktor tarafından D vitamini reçete edilebilir.

Femur Kırığı Ameliyatı

Femur kırıklarında kırığın durumuna ve hastanın tıbbi duruma bakılarak ameliyat şekli belirlenir. Femur kırığında uygulanabilecek çeşitli ameliyat seçenekleri mevcuttur: 

  • İntrameduller Çivileme: Femur kırıklarında sıklıkla kullanılan bu yöntemde uyluk kemiğinin merkezine metal bir çubuk yerleştirilir. Kaynama durumunun iyi olması, göreceli olarak erken yüklenmeye izin vermesi, iyi bir tespit sağlaması tercih sebepleridir.
  • İnternal Fiksasyon: Plak ve vidalar ile kemiğin tespit edilmesidir. İntrameduller çivilemenin yapılamadığı durumlarda tercih edilir. Kemiğin güçlü bir şekilde tespit edilmesini sağlaması gibi avantajları vardır. Enfeksiyon ve kaynamama riskini arttırabilmesi dezavantajıdır. 
  • Eksternal Fiksasyon / Tespit: Bu yöntemde vidalar yardımıyla kemik tespit edilir ve vidalar derinin dışında yer alan fiksatöre bağlanır. Açık kırıklarda ve çoklu yaralanmalarda tercih edilir. Mevcut yaranın pansumanı ve bakımını kolaylaştırması, hastaların göreceli olarak ayağa daha erken kaldırılması gibi nedenlerle tercih edilir. Çivi dibinde oluşabilecek enfeksiyon, kaynamayı geciktirmesi, eklem hareketini kısıtlaması gibi dezavantajları bulunur.
  • Protez AmeliyatlarıFemur kırığı kalça ekleminin yapısını bozabilir. Femur boyun kırıklarında kırığın çivi, plak, vidalarla tespitinin yapılamadığı durumlarda, kemiğin kaynamadığı durumlarda, kalça ekleminin ağır harabiyete uğradığı durumlarda özellikle yaşlı hastalarda kalça protezi ameliyatı uygulanır. Protez uygulamaları kırık tipine, yaşa ve sahip olunan hastalıklara bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Kalça kırığı olarak adlandırılan femur kırık tiplerinde parsiyel ve total kalça protezi uygulamaları sıkça kullanılır. 

Total kalça protezinde uyluk kemiğinin ve leğen kemiğinin kalça eklemini oluşturan kısımları protezlerle değiştirilir. Kalça eklemindeki harabiyetin fazla olduğu hastalarda uygulanır. 

Parsiyel (kısmi) kalça protezinde uyluk kemiğinin baş ve boynu çıkartılarak protezle değiştirilir. Uyluk başının hasarlı, leğen kemiğindeki soket kısmın sağlam olduğu durumlarda uygulanır. Hastaların ek hastalığa sahip olması ve kırık nedeniyle bağımsızlıklarını kaybetmesi tercih nedenlerindendir. 

Halk arasında kırık tedavisi için platin bazlı materyallerin kullanıldığına dair yaygın bir inanış vardır. Ancak platin uygulaması nadirdir. 

Femur kırıklarında tespit için genellikle titanyum, titanyum alaşımları, paslanmaz çelik ve kobalt alaşımlarından oluşan materyaller tercih edilir. Protezler ise genellikle seramik yapıdadır.  

Çocuklarda Femur Kırığı

Çocuklarda en sık görülen şekli femur şaft kırığıdır. Çocuklarda femur kırığı temas sporlarında bir darbe almak, araba kazaları, bisikletten düşmeler, çocuk istismarı gibi nedenlerle oluşabilir. Tedavisi kırığın tipine, yaşa, yaralanma şekline göre değişebilir. 

Çocuklarda femur kırığının tedavisi sıklıkla ameliyatsız olarak alçılama uygulamasıyla yapılır. Kırık kemik hareketsiz tutularak kaynatılır. Kaynamanın durumu görüntüleme yöntemleriyle takip edilir. Çocuklarda femur kırığı kaynama süresi 6-10 hafta kadardır. 

Bazı çoklu yaralanmalarda, kırık tespiti için bir cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulur. Çocuklardaki kırıklarda da tespit için intramedüller çivileme tercih edilir hale gelmiştir.

Bebeklerde Femur Kırığı

1 yaşın altındaki bebeklerde uyluk kemiği kırıklarının en yaygın nedeni çocuk istismarıdır.

Bebeklerde femur kırığının tedavisi genellikle ameliyatsız olarak yapılır, kırık uçları bir arada tutularak kemiğin kaynaması sağlanır. 

6 aydan küçük çocuklarda genellikle pavlik bandajı kullanarak kırık uçlar bir araya getirilir ve bacak pozisyonlanır. 

6 aydan büyük bebeklerde traksiyon ve alçı uygulaması tercih edilir. Bebeklerde kırık yaklaşık 6 haftada kaynar.

Yaşlılarda Femur Kırığı

Yaşlı hastalarda femur kırıklarının oluşması için gençlerdeki gibi yüksek enerjili travmalara ihtiyaç olmayabilir. 

Ayakta durma seviyesinden düşmeler gibi basit travmalarla, kemikleri zayıflatan osteoporoz gibi hastalıklar yaşlılarda femur kırıklarına sebep olabilir. 

Tansiyon problemleri, inme, parkinson gibi hastalıklar, eklem ve kas problemleri, denge sorunları, duyuların azalması, görme problemleri düşmeleri arttırır. 

Yaşlı hastalardaki kırıklar yaşlıları yatağa bağımlı hale getirebileceğinden en doğru tedavi şekli kısa sürede uygulanmalıdır. 

Femur Kırığı için Hangi Doktora Gidilmeli?

Femur kırıklarının tedavisi için Ortopedi ve Travmatoloji branşında uzmanlaşmış bir doktora başvurulmalıdır. 

Ateşli silah yaralanmaları, trafik kazaları, iş kazaları gibi acil müdahale gerektiren durumlarda hastalar en kısa sürede acile getirilerek tedaviye başlanmalıdır. 

Femur kırığına başka sağlık sorunları eşlik ediyorsa birden fazla doktorun tıbbi görüşü alınmalıdır. Bazı femur kırıklarında oluşan sinir- damar kesileri, açık yaralar hayati risk oluşturabilir ve en kısa sürede tedavi edilmesi gerekir.

Hastalarda trafik kazası, iş kazası, düşme, darbe alma gibi bir travma öyküsünün ardından uyluk ve çevresinde oluşan şiddetli ağrı, ağırlık aktarmama, yürüyememe, uyluk çevresinde şişme- morarma, bacakta kısalma gibi belirtiler görülüyorsa vakit kaybetmeden bir doktora başvurmalıdır.

Osteoporoz gibi kemiklerin zayıflamasına neden olan hastalıklarda, ileri yaşlı hastalarda yüksek enerjili travma olmadan da femur kırıkları oluşabilir. 

Bu riskli gruplar femur kırığı belirtileri gösterirse bir doktora başvurmalıdır.

Makaleyi faydalı buldun mu?
8
0
Makeleyi Paylaşın

Femur kırığı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Femur Kırığı Nasıl İyileşir? 

Femur kırığının iyileşmesi için tedavi edilmesi gereklidir. Ameliyatsız yöntemlerde uyluk alçı, bandaj uygulamalarıyla hareketsiz tutularak kemiğin kaynaması takip edilir. Daha çok çocuklarda tercih edilir. Ameliyatla tedavide ise kırık kemik çivi, plak, vida gibi materyallerle tespit edilerek kaynaması takip edilir. 

Femur kırığında eklem harabiyetinin mevcut olduğu durumlarda ise özellikle yaşlı hastalarda protez uygulamalarıyla yapay bir eklem yüzeyi oluşturulur. Kemiğin kaynayarak iyileşmesi kemik yapım- onarım hücrelerinin hasarlı kemiği tamir ve şekillendirmesi ile gerçekleşir. 

Femur kırıklarının büyük bir çoğunluğunda tamamen iyileşmek için 3 ila 6 ay gereklidir. Çocuklarda ise çoğu zaman 6- 10 hafta kemik iyileşmesi için yeterli olabilmektedir. 

Uzm. Fzt. Sezen Omak