Blount Hastalığı

Blount Hastalığı Nedir? 

Blount hastalığı, kaval kemiğinin (tibia) ekleme yakın ucunda bulunan ve eklem yüzeyinin yapısını ve hacmini belirleyen epifizin ve kemiğin uzamasını sağlayan büyüme plağının (fizis) iç yüzündeki anormallik nedeniyle alt bacaklarda ilerleyici eğrilik ile sonuçlanan bir hastalıktır. Halk arasında ‘O’ bacak veya ‘Parantez’ bacak olarak bilinen blount hastalığı, aynı zamanda literatürde Tibia Vara olarak da geçmektedir. 

Bebekler büyüdükçe bacaklarda hafif eğrilik olması gelişimşel (fizyolojik genu varum ) eğrilik olarak kabul edilir. Bununla birlikte, çocukların yürümeye başladığı dönemde gelişimsel eğrilik kendiliğinden düzelebilir. Blount hastalığında ise çocuklar büyüdükçe bacak eğriliğinde artış ciddi boyutlara ulaşabilir. Özellikle çocukların 2 yaşına gelmesi ile fizyolojik bacak eğriliği ile blount hastalığı arasında ayrıca tanı koymak zorlaşabilir. Bu nedenle çocuklar gelişim süresince doktorları tarafından düzenli olarak takip edilir. 

Blount hastalığının iki formu mevcuttur: 

İnfantil blount hastalığı: Hastalığın başlangıcı 3 yaşından öncedir. Genel olarak 2 ila 3 yaş arasında ebeveynlerin dikkatini çeker. Deformite sadece kavak kemiğinde görülür ve her iki bacağıda etkileyebilir. Adölesan (ergenlik dönemi) blount hastalığına göre toplumda daha yaygın görülür. 

Adölesan blount hastalığı: Çocuklarda hastalığın başlangıcı 10 yaş ve sonrasıdır. Genel olarak obez çocuklarda görülürken deformitenin, tek bir bacağı etkileme olasılığı daha fazladır. Ayrıca deformite hem kaval hem de uyluk kemiğinde olabilir. 

Blount Hastalığı Belirtileri 

Blount hastalığı, tek taraflı görülebileceği gibi, her iki bacağı birden de etkileyebilen bir hastalıktır. Bu çocuklarda en belirgin belirti ayakta dururken eğri bacak görüntüsüdür. Bu nedenle halk arasında ‘O’ bacak ya da ‘Parantez’ bacak olarak bilinmektedir. Çocuklar büyüdükçe bacak eğriliği giderek kötüleşebilir. Daha büyük çocuklarda (11 yaş ve üzeri) kaval kemiğine ek olarak uyluk kemiği de etkilenebilir. 

Genel olarak çocuklarda ağrı şikayeti olmayabilir, ancak özellikle ergenlik dönemindeki çocuklar diz ekleminde ve alt bacağın iç kısmı boyunca ağrı hissedebilir. Bunun nedeni ergenlik döneminde artan bacak eğriliği nedeniyle kalça, ayak ve diz eklemine binen stresin yoğunluğudur. 

Bir diğer sıklıkla görülen belirti ise çocukların anormal bir şekilde yürümesidir. Çocukların bacak koordinasyonu normal ve yürümeyi öğrenme ile ilgili problemleri yoktur. Ancak bu çocukların topuk kısımları birbirine yakınken, dizleri arasındaki mesafe ise normalden fazladır. Bunun temelinde olan kaval kemiğinin içe doğru dönük olmasıdır. Bu durum ayrıca yürüme bozukluğuna neden olmaktadır. İçe dönük kaval kemiği nedeniyle çocuklar tökezler, yerde duran nesnelere takılıp düşebilirler. Kaval kemiğindeki deformite her iki bacağıda etkilediğinde çocukların ayakları birbirine karışabilir ve buna bağlı olarak sık sık düşebilirler  

Blount Hastalığı Nedenleri 

Blount hastalığının nedenleri günümüzde dahi halen tartışılmaktadır. Ancak genel kanı şu yöndedir: Genetik yatkınlık ve gelişimsel problemler hastalığın temel nedenleridir. Erken yaşta yürüyen fazla kilolu çocuklarda (obez) blount hastalığının sıklığı artmaktadır. Burada kaval kemiğine binen aşırı yükün blount hastalığının oluşumuna katkıda bulunduğuna dair düşünce vardır.  

Kemiklerin uç kısmında bulunan büyüme plaklarına binen aşırı yük, obezite ve gene varum (çarpık bacak) ile ilişkilendirilmiştir. Bu durum, normal kilosunda olan 3 yaş altındaki çocuklarda görülen infantil blount hastalığını açıklamada tek başına yeterli olmamaktadır. Bu noktada gelişimsel anormalliklerin de etkili olduğu savunulur. 

D vitamini eksikliği nedeniyle gelişen ve genellikle 6-18 aylık çocukları etkileyen raşitizim ile blount hastalığı arasında ilişki araştırılmıştır. Raşitizm, çocuklarda bacak eğriliği ve diğer kemik deformitelerden sorumlu tutulan bir kemik hastalığıdır. Bu yönüyle raşitizm, blount hastalığı için risk faktöri olarak kabul edilebilir. 

Çocuklarda blount hastalığı oluşumunda birçok faktör bulunmaktadır. Aşağıdaki risk faktörleri blount hastalığı gelişimini hızlandırmaktadır; 

• Obez, kısa boylu ve erken yürüyen (8-12 ay arasında ) çocuklar

• Düşük D vitamini seviyeleri

• Erkek cinsiyet

• Aile öyküsü 

Blount Hastalığı Teşhisi 

Çoğunlukla 2 yaşından küçük çocuklarda görülen bacak eğriliği normal olarak kabul edilebilir. 

Bu durum fizyolojik genu varum olarak bilinir. Eğer eğrilik simetrik ve sorunsuz bir şekilde görünüyorsa çocukların gelişimi yakından takip edilir. Fizyolojik genu varum genel olarak 1,5 yaşından itibaren düzelmeye başlar ve çocukların 3 ila 4 yaşına gelmesi ile tamamen ortadan kalkar. 

Hasta öyküsü alınırken çocukların ailesinde blount hastalığı olup olmadığı, çocukların erken (10 aylık ve öncesi) yürümeye başlayıp başlamadığı sorgulanır. Özellikle obez ve erken yürüyen çocuklarda, kemiklerdeki büyüme plaklarının gelişimi olumsuz etkilenebilir. Fiziksel muayene sırasında tek taraflı bacak eğriliklerinde bacak uzunluk farklılıkları dikkatli bir şekilde not edilir. Ayrıca aşırı kilolu çocukların yürüme sırasında ağrı ve huzursuzluk hissetmesi doktorlar için önemli bir detaydır. 

Röntgen (ayakta) görüntülemesi sonucunda kemiklerdeki ve büyüme plaklarındaki hasar boyutu ve metafizodiafizer açının tespiti değerlendirilir. Genel olarak 11 derecenin altındaki açılanma eğriliğin fizyolojik sınırlarda olduğunu gösterirken 11 derecenin üzerindeki açılanma ise blount hastalığı için tanısaldır. Kan testleri ile raşitizm veya D vitamini eksikliğinin blount hastalığı ile ayrıcı tanısı yapılabilir. Ayrıca Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ile eklem içi yapısal değişiklikler tespit edilir ve benzer hastalıkların ayrıcı tanısı yapılır. 

Blount Hastalığı Tedavisi 

Fizyolojik gene varum teşhisi konulmuş çocuklar, doktorlarının takibi eşliğinde tıbbi tedavi almadan büyümeye devam ederler. Doktorlar, gelişim süresince çocukları her 6 ayda bir takip etmek isterler. Fizyolojik bacak eğriliği, çocuğun 3-4 yaşına gelmesi ile kendiliğinden ortadan kalkabilir. 

Blount hastalığında ise tedavi süreci çocukların yaşına ve hastalığın evresine bağlı olarak değişmektedir. Tedavide geç kalınması bacak eğriliğinin daha da kötüleşmesine ve eklemler üzerinde anormal yük binmesine neden olarak diz bölgesinde ağrı ve rahatsızlık hissi başlatır. Buna bağlı olarak çocuklarda büyüme ve gelişme  olumsuz etkilenebilir.  

Erken tanı alan çocuklarda hastalığın seyri iyi olması nedeniyle röntgen görüntülemesi sonucunda tanısı kesinleşen hastalarda hızlı bir şekilde tedavi aşamasına geçilmektedir. 

Cerrahi olmayan tedavide çocukların yaşı ve hastalığın ilerleyişi çok önemlidir. 30 aylıktan küçük ve kemikteki lezyon evre 2 (Langenskiöld) ile sınırlı ise hastalara ortez tedavisi uygulanabilir. Ortezler uzuvları koruyan, sabitleyen, düzelten ve rahatlatan cihazlardır.  

Bazı çocuklarda orteze uyum problemleri ve ortezin kullanım süresi hakkındaki belirsizliklerin ortaya çıkıyor olması  tedaviyi olumsuz yönde etkileyebilir. Ortez ile düzelme olmayan 2 yaşından büyük çocuklarda breys (tespitleyici ortopedik araç) kullanımının olumlu sonuçlar verdiği bilinmektedir. Kalıcı düzelmenin (lezyonun gerilemesi, mekanik aksın düzelmesi) gerçekleştiği radyolojik görüntüleme ile kanıtlandığında uygulanan tedaviler sonlandırılır.  

Blount Hastalığı Tedavi Edilmezse 

Tedavi edilmeyen infantil blount hastalığı ilerleyici bacak eğriliği ile karakterize olur. Eklem üzerindeki lezyonda kötüleşme ve çocuğun gelişiminde gecikme hatta duraksama görülebilir. Kemiklerdeki eğriliğin şiddeti artıkça eklemlere binen yükün yönü ve şiddeti değişir. Buna bağlı olarak çocuklar yürürken ağrı ve huzursuzluk yaşayabilir. 

Ayrıca kemik ve eklemlerdeki lezyon ve deformite nüks edebilir. Özellikle obez ve erken yürüyen çocuklarda bu süreç daha etkindir. Daha uzun dönemlerde ise eklemlerin kireçlenmesi gibi dejeneratif eklem hastalıkları görülebilir. 

Blount Hastalığına Ne İyi Gelir? 

Tüm çocukların ve özellikle de blount hastalığı olan çocukların sağlıklı bir kiloda kalmaları önemlidir. Sağlıklı bir kiloda olmak eklemlere verilecek zararı en aza indirebilir. Aşırı kilolu çocuklara uzman kişiler eşliğinde düzenli egzersizler verilerek ileride ortaya çıkabilecek blount hastalığı önlenebilir. Ayrıca kilo problemi olan çocuklarda sağlıklı kilo verme programları da etkili sonuçlar verebilir. 

D vitamini eksikliğinin özellikle erkek çocuklarda blount hastalığının ortaya çıkmasında etkili olmasından ötürü çocuklarda D vitamini düzeyi rutin bir şekilde takip edilmelidir. Bu dönemde doktor kontrolü altında ton balığı, somon, avokado veya süt ürünleri gibi D vitamini yönünden zengin gıdaların öğün içindeki miktarlarında düzenleme yapılabilir. 

Blount Hastalığına Ne İyi Gelmez? 

Özellikle ailesinde blount hastalığı, raşitizm veya D vitamini eksikliği olan çocukların doktor kontrollerinin aksatılması hastalığın ilerlemesine katkıda bulunmaktadır. Çocukların aşırı kilolu olması da blount hastalığının gelişmesine katkıda bulunmaktadır. 

Ayrıca özellikle erken yaşta yürümeye başlayan çocuklarda blount hastalığı gelişme riski vardır. Bu nedenle erken yürüyen çocuklarda doktor kontrollerinin aksatılması blount hastalığının tedavisi üzerinde olumsuz etkiler bırakacaktır. 

Özellikle yıl boyunca yeterli miktarda güneşe maruz kalmayan çocuklarda kemik eğriliği riski artırmaktadır. Ayrıca vitamin ve mineral bakımından zengin beslenmeden uzak kalınması diğer bir risk faktörüdür. 

Blount Hastalığı Ameliyatı 

Blount hastalığında cerrahi müdahalenin zamanı hastanın yaşına ve hastalığın ciddiyetine göre değişmektedir. Genel olarak ortez tedavisine olumlu yanıt alınamaz ve çocuktaki bacak eğriliği 4 yaşına kadar ilerlerse cerrahi müdahale gündeme gelebilir. Ayrıca ileriki yaşlarda (özellikle ergenlik döneminde) başlayan blount hastalığı için de cerrahi tedaviler uygulanabilir. 

Tibial osteotomi (düzeltici osteotomi) adlı prosedürde, tibia (kaval) kemiği üzerinde minik kesiler yapılır. Yapılan müdahale sonrasında kemikleri tekrardan hizalamak için kemikler yeniden şekillendirilir. Tibial osteotomi yöntemi kemik ve eklemdeki mekanik dizilimi hızlı bir şekilde sağlamak için sıklıkla tercih edilir. Ameliyat sonrasındaki iyileşme döneminde kaval kemiği ve diz eklemi alçı ile sabitlenebilir. 

Bebeklerde ve Çocuklarda Blount Hastalığı 

Blount hastalığı, kaval kemiğinde bulunan büyüme plakalarında oluşan anormallikler nedeniyle alt ekstremitelerde eğrilik ile sonuçlanan ortopedik bir hastalıktır. Oluşan kemik eğriliği dönemsel olarak iki ayrı form halinde sınıflandırılır: 3 yaşından önce farkedilen blount hastalığı infantil blount hastalığı olarak bilinir. 10 yaş ve üzerindeki bir dönemde farkedilen blount hastalığı ise adölesan (ergenlik) blount hastalığı olarak tanımlanır. 

Özellikle aşırılı kilolu (obez) ve erken dönemde yürüyen çocuklarda bacak eğriliği oluşma riski yüksektir. Ayrıca ailesinde blount hastalığı, raşitizm veya D vitamini eksikliği tanısı almış kişiler bulunan çocukların düzenli doktor kontrolü ile takip edilmesi çok önemlidir. Erken tanı ve tedavi ile bacak eğriliğinde başarılı sonuçlar alınmaktadır. Çocukların yaşına ve hastalığın durumuna bağlı olarak tedavide konservatif veya cerrahi tedaviler tercih edilir. 

Blount Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Genel olarak 2 yaş altı çocuklarda görülen bacak eğriliği çoğunlukla fizyolojik (doğal seyirli) olarak kabul edilir. Aile Hekimleri veya Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları hekimleri sıhhatli ve simetrik olan bacak eğriliklerini herhangi bir şey yapmadan düzenli olarak takip ederler. Çocuklarda 1,5 yaşından itibaren fizyolojik eğrilikler düzelmeye başlayarak 3 ila 4 yaşına gelindiğinde tamamen ortadan kalkmaktadır. 

Özellikle bacaklardaki eğrilik ciddi boyutlarda ve tek taraflı ise doktorlar patolojik bacak eğriliği. raşitizm veya blount hastalığından şüphelenerek hastalarını ayrıntılı muayene için Ortopedi ve Travmatoloji uzmanına yönlendirebilir. Ayrıca obez çocuklarda sıklığını artıran uyluk kemiği (femur) başı epifiz kayması rahatsızlığının ayrıca tanısı muayene sırasında yapılabilir.