Manuel Terapi

Manuel terapi, herhangi bir alet kullanılmadan gerçekleştirilen fizik tedavi uygulamalarını ifade etmektedir.

Manuel Terapi Nedir?

Manuel terapi, herhangi bir alet kullanılmadan gerçekleştirilen fizik tedavi uygulamalarını ifade etmektedir. Yüzyıllardır kullanılan manuel terapi uygulamaları doku esnekliğini ve kasların işlevselliğini artıran, eklem hareketlerini rahatlatan, ağrıyı hafifleten, şişlik ve iltihaplanmaları azaltan her türlü el hareketini kapsamaktadır. 

Manuel terapi toplumdaki yaygın kanının aksine bir çeşit alternatif tıp uygulaması veya masaj türü değildir. Manuel terapi uygulamalarının etkinliği yapılan bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır. 

Manuel Terapi Çeşitleri

Manuel terapi çok geniş uygulamaları karşılayan bir tedavi çeşididir. Hastaya fayda sağlayabilmesi açısından uygun tekniğin belirlenmesi ve doğru şekilde uygulanması önemlidir. Hastaların farklı şikayetlerine yönelik uygun tekniğin seçilmesi gerekir.

Yumuşak Doku Mobilizasyonu

Eklem hareketlerini rahatlatmak ve ağrıyı ortadan kaldırmak amacıyla kemiklerin eklemlerle olan ilişkisi önemlidir. Eklem esnetme egzersizleri hareket kabiliyetini arttırsa da kaslara bağlı gerginlik hareket kısıtlılığının tekrar ortaya çıkmasına sebep olabilir. Yumuşak doku mobilizasyonu, yaralanmaya bağlı ortaya çıkan kas sertliklerini ortadan kaldırmak amacıyla uygulanır. Genellikle omurga çevresindeki kaslara uygulanan bu teknik ritmik germe ve derin baskı hareketlerini içerir.

Eklem Manipülasyonu- Mobilizasyonu

Eklem hareketlerinin pasif olarak (ikinci bir kişi tarafından) gerçekleştirildiği uygulamalardır. Hareketler açısal olarak düşükten yükseğe şeklinde uygulanır. Bir eklemin kendi hareket sınırları içerisinde düşük açıdan başlanarak hareket ettirilmesine mobilizasyon adı verilir. Eklem hareketinin bittiği, yumuşak dokuların gerildiği noktadan çok hassas bir açı değerinde ve yüksek hızda uygulanan hareketlere ise manipülasyon adı verilir. Manipülasyon yanlış uygulandığında çıkıklara ve doku hasarlarına sebep olabilir. 

Manipülasyon ve mobilizasyon teknikleri eklem çevresi dokularda gevşeme sağlarken dizilim bozukluğunu ve ağrıyı ortadan kaldırmaya yardımcı olur.

İtme

Belirli bir ekleme yüksek hızda ve düşük genlikte uygulanan tekrarlı hareketlerdir. Eklemdeki hareket kısıtlılığı ortadan kaldırmak amacıyla farklı eksenlerde uygulanır. Eklem hareketliliğini ve stabilitesini artırmada kullanılır. 

Gerilme

Kas veya eklemin gerildiği bir pozisyonda hastanın 90 saniye tutulmasının ardından yavaşça gevşeme pozisyonuna dönmesidir. Özellikle bası altında kalan dokuların rahatlatılmasında kullanılan bir yöntemdir.

Tetik Nokta Terapisi

Tetik noktalar, kas ve tendonlardaki iltihaplı veya ağrılı bölgeleri ifade eder. Tetik noktalara uygulanan masajlarla ağrının giderilmesine yardımcı olunur ve kas rahatlaması sağlanır.

Kas Enerji Teknikleri

Kas enerji teknikleri eklem kısıtlılığının giderilmesi ve kas boyunun uzatılmasında kullanılan bir yöntemdir. Bu teknikte belirli bir yönden uygulanan kuvvete karşı hastanın kaslarını kasması istenir. Mobilizasyondan farklı olarak pasif bir hareket değildir.

Manuel Lenfatik Drenaj

Manuel lenfatik drenaj lenf sisteminin elle harekete geçirilmesini sağlayarak lenf sıvısı akışını devam ettirir. Hastalar arasında uygulama farklılık göstermekle birlikte genellikle lenf sıvısı biriken bölgelerden diğer bölgelere hareket ettirilmesi işlemidir.

Masaj

Geniş kapsamda kullanılan masaj teknikleri manuel terapi kapsamında doku iltihabını ve gerginliklerini azaltmada yararlı bir tekniktir. Ayrıca yumuşak dokular arasındaki yapışıklıkların açılması ve kas boyunun uzatılmasında tercih edilen teknikler arasında yer alır.

Manuel Terapi Kimlere Uygulanır?

Fiziksel bozukluğa bağlı eklem ve kas problemlerinin tedavisinde manuel terapi kullanılabilmektedir. Ödem, ağrı, spazm gibi sorunları ortadan kaldırmada etkileri kanıtlanmış bir yöntemdir. Tedavinin kullanım sınırları çok geniş olmakla birlikte gerekli görüldüğü başlıca durumlar şu şekildedir:

Bel Fıtığı Manuel Terapi Uygulamaları

Bel fıtığı manuel terapi uygulamalarının kullanıldığı başlıca omurilik problemleri arasında yer almaktadır. Omurlar arasında yastık görevi gören kıkırdak disklerin çeşitli sebeplere bağlı olarak bozulması ve omurilikten çıkan sinirlere baskı yapması sonucu bel fıtığı ortaya çıkar. Manuel terapi yapısı bozulmuş kıkırdak diskin tedavi edilmesini sağlamaz. Ancak disk bozulmasını tetikleyecek ve sorunun kötüleşmesine sebep olacak risk faktörlerini ortadan kaldırabilir. 

Omurilik çevresindeki kaslarda ortaya çıkan spazmları ortadan kaldırmak diskin rahatlamasına yardımcı olur. Bu amaçla yumuşak doku manipülasyonları uygulanabilir. Genellikle hafif-orta basınçlı müdahalelerle gerçekleştirilir. Sert müdahaleler omurlarda kaymalara dolayısıyla disk hasarına sebep olabilir.

Bel fıtığı manuel tedavisinde kullanılan bir diğer yöntem ise germedir. Omurgayı kendi ekseninde öne veya arkaya doğru germek disk rahatlamasına yardımcı olabilir. Ancak uygulanacak germe hareketinin yönü ve şiddeti disk sorunu ile yakından ilişkili olduğundan dolayı hastaya özel uygulamalar tercih edilmelidir. 

Bel fıtığında kullanılan bir diğer yöntem ise distraksiyondur. Vücudun alt kısımlarında çekilerek omurlar arası mesafenin artması ve disklerin rahatlaması sağlanır ve sinire yapılan baskı ortadan kaldırılır. 

Bel fıtığı tedavisinde hastanın rahatlamasına yönelik teknikler oldukça çeşitlidir. Ancak bütün bu uygulamalar hastanın detaylı profili oluşturulduktan sonra uzman ve deneyimli ellerde gerçekleştirilmelidir.

Boyun Fıtığı Manuel Terapi Uygulamaları

Boyun fıtığı (servikal herni) toplumda sık karşılaşılan ve kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyen durumlardan biridir. Bel fıtığına benzer şekilde boyun omurları arasındaki kıkırdak disklerin fıtıklaşması ve omurilikten çıkan sinirlere baskı yapması söz konusudur. Sinir hasarına bağlı ağrılar, kollarda ve boyunda uyuşma ortaya çıkabilir. Ayrıca fıtık bölgesinde ortaya çıkan iltihaplanmalar sinir köklerinin çıktığı bölgelerin daralmasına sebep olur. Bu durum servikal dar kanal olarak adlandırılır. 

Boyun fıtığı tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi, omurga içi enjeksiyonlar ve ameliyat tercih edilebilir. Bütün bunların yanı sıra fizik tedavi iyileşmenin vazgeçilmez parçalarından biridir. Boyun fıtığı manuel terapi uygulamaları boyun güçlendirilmesi ve sıkışıklıkların ortadan kaldırılması ile etki gösterir.

Boyun fıtığı tedavisinde çene germe egzersizleri baş ve boyun duruşunun düzeltilmesinde etkilidir. Duruşun düzeltilmesi disk sağlığının korunması açısından faydalıdır. Manipülasyon ve mobilizasyon tekniklerinin servikal (boyun) disk fıtıklarında kullanılmasının yaralarını ortaya koyan çalışmalar kısıtlı olmakla birlikte bu teknikler bütün dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Boyun belden daha hareketli ve daha zayıf olduğundan dolayı hasar riski de yüksektir. Bilinçsiz uygulamaların bu bölgede bulunan nörolojik yapılara zarar verme oranı daha yüksektir.

Lenfödem Manuel Terapi Uygulamaları

Kan dolaşımına benzer bir yapıda damarlardan oluşan lenf sistemi bağışıklık sisteminde görevlidir. Ayrıca dokular arasında biriken sıvının toplanarak kan dolaşımına katılmasını sağlar. Çeşitli sebeplere bağlı olarak lenf damarlarında akımın azalması sıvının biriktiği vücut bölgesinde ödem olarak ortaya çıkar. Lenfödem olarak adlandırılan bu durumun tedavisinde manuel terapi etkili ve güncel bir yöntemdir. 

Özellikle kol ve bacakta ortaya çıkan lenfödemin manuel tedavisinde temel iki esas şişliği gidermek ve tekrar oluşumunu engellemektir. Bu amaçla 4 teknik kullanılmaktadır: duran daireler, dördüncü teknik, pompalama ve kelepçeleme tekniği. Çeşitli tutuş ve tekniklerle gerçekleştirilen uygulamanın şiddeti ve süresi kişinin özellikleri ile yakından ilişkilidir. Lenfödem tedavisinde manuel terapi tek başına düşünülemez. Hastanın sorunlarına yönelik medikal tedavinin yanı sıra kompresyon (bası) uygulaması ve ev egzersizleri ile oluşturulan program manuel terapi ile kombine edilir.

Donuk Omuz Manuel Terapi Uygulamaları

Omuz bölgesinde ortaya çıkan hareket kısıtlılığını tarif etmek amacıyla kullanılan donuk omuz tek başına olabileceği gibi diyabet (şeker hastalığı) ve tiroid bozukluğu gibi hastalıklara bağlı da ortaya çıkabilir. 40-65 yaş, stres ve travmaya maruz kalan kadınlarda sıklıkla ortaya çıkan bu sorunda kolun baş üzerine veya arkaya hareket ettirilememesi tipik bir belirtidir. 

Donuk omuz manuel terapi uygulamaları genellikle nörolojik uygulamalarla birliktedir. Eklem hareket kısıtlılığının ortadan kaldırılmasında yumuşak doku ve eklem mobilizasyonu teknikleri kullanılabilmektedir. Manuel terapi nöral terapi uygulamaları ile kombine edildiğinde başarılı sonuçlar elde edilebilmektedir. 

Manuel Terapi Nasıl Yapılır?

Manuel terapi uygulamaları sorunlu kas ve iskelet bölgesine göre çeşitlilik göstermektedir. Standart bir uygulama prosedürü olmamakla birlikte hastanın durumunun net bir şekilde anlaşılması açısından detaylı inceleme ortaktır. 

  • Manuel terapi gerekli görülen kişilerde öncelikle detaylı bir öykü alınır. Şikayetlerinin özellikleri ve derecesi, artıran-azaltan durumlar göz önünde bulundurulmalıdır. 
  • Ardından kişinin detaylı fizik muayenesi yapılır. Gözle veya dokunma ile gerçekleştirilecek muayene hastanın şikayetlerinin kaynağını ortaya çıkarma açısından önemlidir.
  • Kas ve eklem sorunlarının ortaya konması amacıyla röntgen, tomografi veya MR gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.
  • Hastanın özelliklerinin ortaya konulmasının ardından kişisel bir tedavi programı oluşturulur. Hangi tekniklerin ne şekilde uygulanacağı belirlenir. 
  • Uygulama odasında sedyede veya ayakta manuel terapi uygulamaları gerçekleştirilir. 
  • Seans sonrasında kişi evine dönebilir. 
  • Manuel terapi yaptıranlar uygulamanın ardından kas ve eklemlerin esnetilmesine bağlı olarak ağrı hissedebilir. 

Manuel Terapi Faydaları

Manuel terapide birçok yöntemden farklı olarak hiçbir ilaç, kimyasal madde, cihaz kullanılmaz. Bu özelliği ile yan etki oluşumu ve maruziyet etkilerini en aza indirir. Ayrıca ortopedik problemlerde manuel terapi hızlı bir şekilde sonuç verir. Genellikle ilk uygulamanın ardından kişi rahatlama hisseder. Ancak tedavinin başarısı açısından uygulamanın birkaç seans uygulanması gerekebilir. 

Manuel terapi yalnızca fiziksel olarak etki eden bir tedavi yöntemi olarak görülse de yapılan çalışmalar elle yapılan uygulamaların kişide fiziksel, nörokimyasal ve psikolojik faydalarının olduğunu ortaya koymuştur.

Fiziksel Faydalar

Manuel terapinin ilk ve en önemli özelliği kas ve iskelet sistemine sağladığı yararlardır. Kasların gevşemesini sağlarken eklemlerin hareket kabiliyetini artırır. Eklem içi basıncı düzenler ve dizilim sorunlarını tedavi eder. Kas ve yumuşak dokulardaki yapışıklıkları ortadan kaldırır ve dokulardaki kan akışını düzenler.

Nörofizyolojik Faydalar

Manuel terapi uygulamalarının sinirsel ve fizyolojik sistem üzerine olumlu etkilerinin olduğu, kimyasal ve hormonal dengeleri düzenlediği ortaya konmuştur. Ağrı algısını sinirsel düzeyde düzenler ve ağrı kesici etki yapar. Deri, kas, tendon, eklem kapsülü gibi bölgelerde bulunan reseptörlerin uyarılmasını sağlar.

Psikolojik Faydalar

Fizyoterapistin doğrudan hastaya dokunmasının kişide plasebo etkisi (etkisiz bir ilacın oluşturduğu psikolojik etki) oluşturduğu ortaya konmuştur. Psikolojik olarak telkine dayalı iyileşme sürecinin hızlanmasını ifade eden plasebo etkisi uygulamanın asıl amaçlarından biri değildir. Ancak kişilerin dokunmaya dayalı tedavilerde daha yüksek güven hissine sahip oldukları yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur.

Manuel Terapi Olumsuz Yönleri

Manuel terapinin en büyük dezavantajı suistimale açık olmasıdır. Dünyanın birçok bölgesinde etkinliği kanıtlanmış bu yöntemler bilimsel çerçevelerde gerçekleştirilirken ülkemizde son yıllarda profesyonel eğitim ve uygulamaları başlamıştır. Bazı masaj uygulamaları, geleneksel yöntemler, eğitimsiz ve bilinçsiz kişiler tarafından gerçekleştirilen girişimler kalıcı kas-iskelet hasarlarına sebep olabilir. Manuel terapi uygulamalarının fizyoterapi ve rehabilitasyon eğitiminin bir branşı olarak uygulanması gerektiği unutulmamalıdır.

Manuel Terapi Kimlere Uygulanmaz?

Sistematik bir bilgi birikimine dayalı manuel terapi uygulamalarının bazı durumlarda zararlı olabileceği ve uygulanmaması gerektiği yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur. Manuel terapi uygulanmaması gereken durumlar şu şekildedir:

  • Omuriliğe baskı yapan tümör/kist varlığı (örneğin siringomiyeli hastalığı)
  • Miyelopati (omurilik ve çevresinde sinir hasarı) (örneğin yaralanmaya bağlı sinir hasarı)
  • Hafif dereceli osteoporoz (kemik erimesi)
  • Spinal Stenoz (dar omurilik kanalı)

Ayrıca bölgesel kanserler, kemik kırıkları, enfeksiyonlar özel olarak bazı tekniklerin uygulanmasına engel oluşturabilmektedir.

Makaleyi faydalı buldun mu?
0
0
Makeleyi Paylaşın

Manuel Terapi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Manuel terapi fiyatları nedir?

Ülkemizde birçok devlet hastanesinde manuel terapi kapsamına giren tedaviler uygulanmaktadır. Devlet hastanelerinin fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümleri veya fizik tedavi üzerine hizmet veren hastanelerde tedavi için ücret ödenmemektedir. Bunun dışında manuel terapi sıklıkla özel kliniklerde gerçekleştirilir. Sağlık bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş, uzman fizyoterapistler tarafından uygulamaların gerçekleştirildiği kurumlar tercih edilebilir. Özel kliniklerde manuel terapi SGK kapsamına alınabileceği gibi farklı ücretlendirme politikaları da söz konusudur.

Int. Dr. Sinem Köse

Manuel terapist kimdir?

Manuel terapi ileri derece anatomi ve fizyoloji bilgisi gerektirmektedir. Bir kişinin manuel terapi uygulayabilme yetkinliğine ulaşabilmesi için öncelikle Tıp fakültesi veya Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon eğitimini tamamlayıp bu konuda ileri eğitimler alması gerekmektedir. Hastanın şikayetlerini doğru şekilde anlama ve vücut yapısına uygun tekniklerle tedavi etme yeterliliğine sahip olmalıdır.

Int. Dr. Sinem Köse

Manuel terapi ne kadar sürer?

Manuel terapi seansı hastanın ihtiyaçlarına yönelik oluşturulan uygulamaları içerir. Bu süre tamamen kişinin özelliklerine bağlıdır. Genellikle ilk seansta ortaya çıkan rahatlamanın devamı amacıyla tedaviye 4-6 seans veya daha fazla devam edilmesi gerekir.

Int. Dr. Sinem Köse