Aldosteron

Aldosteron Nedir?

Aldosteron böbrek üstü bezlerinin kabuk katmanında üretilen, kandaki potasyum ve sodyum dengesini düzenlemeye yardımcı olan steroid hormonudur. Bu düzenleme vücudun kan dolaşımına gönderilen sodyum veya idrarda görülen potasyum miktarını arttıran organlara sinyal göndermesiyle gerçekleşir. Ayrıca insan vücudunda su ve elektrolit dengesini sağlamaktadır. Aldosteron görevi, böbreklere etki sağlayarak sodyum iyonlarının kan tarafından emilmesini gerçekleştirmek ve emilimi artırmaktır. Renin anjiyotensin Aldosteron sistemi bu görevleri neticesinde vücut için önemli bir yere sahiptir.

Aldosteron Normal Değeri Kaç Olmalı?

Aldosteron, kandaki potasyum ve sodyum dengesini sağladığından eksikliğinin ya da fazlalığının olması durumunda birtakım hastalıklara sebebiyet verebilir. Laboratuvarlarda referans olarak kabul edilen değerler farklılık gösterse de normal değerler aşağıdaki gibidir:

• 0-30 gün için: 16.5-154 ng/dL
• 1-11 ay için: 6.5-86 ng/dL
• 1-10 yaş için: 3.0-39.5 ng/dL (yatar pozisyonda)
• 1-10 yaş için: 3.5-124 ng/dL (ayakta pozisyonda)
• ≥11 yaş için: 1.0-21 ng/dL sabah periferal ven kanında 

Aldosteron Nasıl Ölçülür?

Aldosteron kol damarından iğneyle kan örneği alınarak kan içindeki plazma aldosteronu ve renini ölçülmesiyle test edilir. Plazma Aldosteron düzeyleri gün boyu vücudun pozisyonuna göre değişiklik gösterebilir. Bu yüzden bazı doktorlar Aldosteron ölçümünü 24 saatlik idrar örneği toplayarak ölçmektedir. Bazı durumlarda bir radyolog tarafından böbrek ya da böbrek üstü bezinde bulunan toplardamarlardan bir krater sokularak kan örneği alınır. Kan testi yapılmadan önce bir süre dik durmanız veya yatmanız istenebilir.

Kan basıncında yükselme, kas güçsüzlüğü gibi belirtiler gösterdiğinde doktorunuz tarafından test yapılması istenebilir.

Hamilelikte Aldosteron Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelik sürecinde Aldosteron hormonunun çok fazla üretildiği bilinmektedir. Aldosteron fazlalığı vücudun sodyum tutmasına sebep olarak tuz ve su birikmesini sağlar. Bu durum ise tansiyonun yükselmesine neden olur. Bu denli kontrolsüz yüksek tansiyon ise felç, kalp krizi ya da böbrek yetmezliği gibi ciddi sorunlara yol açar.

Hamilelik sürecinde hem annenin hem de bebeğin sağlığını korumak adına yapılan kan testleri sonucunda Aldosteron fazlalığı durumunda gerekli tedavi uygulanır. 

Aldosteron Eksikliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Hastadan alınan kan örneğinin incelenmesinin ardından Aldosteron miktarının referans değerlerden düşük olması durumuna “Aldosteron eksikliği” tanısı konur. Aldosteron hormonu eksikliği durumunda böbrekler su ve tuz dengesini sağlayamaz ve kan basıncı düşer. Aldosteron düşüklüğü aynı zamanda Addison hastalığının belirtisidir. Addison hastalığında primer adrenal yetmezlikten söz edilir ve adrenal bezin korteksinde hasar vardır. Bu hasar nedeniyle yeterince aldosteron üretilemez. Primer adrenal yetmezlik otoimmün, enfeksiyona bağlı olarak veya ilaçlar nedeniyle gelişebilir. Bu nedenle test sonuçlarında eksikliğin görülmesi halinde gerekli test ve tetkikler istenerek hastalıkların doğrulanması sağlanır.

Aldosteron Eksikliği Belirtileri

Aldosteron eksikliği addison veya adrenal yetmezlik belirtisi olduğu için her hastalığın kendine özgü birtakım belirtileri bulunmaktadır. Bunlar iki grupta ayrı şekilde incelenebilir. Belirtilerden bir veya birkaçının görülmesi durumunda ise sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.

Addison Hastalığı Belirtileri:

• Cilt koyulaşması 
• Kilo kaybı/İştah azalması
• Düşük tansiyon 
• Düşük kan şekeri
• Tuz tüketiminde artış
• Aşırı yorgunluk
• Mide bulantısı, kusma veya karın ağrısı
• Depresyon, anksiyete
• Kan şekeri düşüklüğü
• Terlemede azalma
• Özellikle kadınlarda kıllanmada azalma

Aldosteron Eksikliği Tedavisi

Tedavi yöntemi hastalığa göre uygulanır bunun için eksikliğin altında yatan sebebin belirlenmesi gerekir. Sebep belirlendikten sonra hastalığa uygun bir tedavi metodu uygulanarak tedavinin başarıyla sonuçlanması sağlanır. Addison hastalığı hormon değiştirme tedavisi ile çözümlenebilir. Hastalık iyi huylu böbrek üstü bezi tümöründen kaynaklanıyor ise tümörün bulunduğu böbrek üstü bezi cerrahi yolla çıkarılabilir.

Aldosteron eksikliğini ortadan kaldırmak için beslenme ve yaşam düzeninde değişiklikler yapılabilir. Tamamlayıcı olarak rol oynayan diyet tedavisi ise hastaya özel olarak hazırlanır.

Aldosteron Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Aldosteron eksikliğinde ilaç ve hormon tedavisinin yanı sıra kişilerin hayat tarzında yapacağı değişiklik de hayati öneme sahiptir. Addison tedavisinde hastanın sağlıklı ve stressiz bir yaşam sürmesi, besleyici ve dengeli beslenmesi gerekmektedir.

• Enerji içecekleri, soda veya kahve gibi uyarıcılardan uzak durulmalıdır.
• Karbonhidrat ve rafine şeker içeren paketlenmiş hazır gıdalar tüketilmemelidir.
• Aşırı stres gibi durumlar hastalığı tetikleyip vücutta ciddi zararlara yol açabilir. Bu gibi yüksek stres durumlarında C vitamini içeren besinler daha fazla tüketilmelidir.
• Çinko ve B vitamini alımı addison hastalığı diyetinde faydalı etkilere sahiptir.

Aldosteron Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Aldosteron eksikliği sebebiyle ortaya çıkan Addison hastalığı tedavi edilmediği zaman hayatı tehdit eden Addison krizlerine yol açabilir. Krizlerin en sık sebebi travma, enfeksiyon ya da ameliyatlar gibi fiziksel strestir. Addison krizinde şiddetli dehidratasyon, aşırı terleme, baş dönmesi, hızlı nefes alıp verme ve bilinç kaybı görülebilir. Hastada düşük tansiyon ve düşük sodyum oranı görülebilir. Hastaya acil olarak tedavi edilmelidir.

Aldosteron Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Aldosteron yüksekliği hipertansiyona yol açan hormonal bir hastalıktır. Böbrek üstü bezlerinin Aldosteron adı verilen hormondan fazla üretmesi sonucunda bu hastalık ortaya çıkmaktadır. Aldosteronun yükselmesi sürerken sodyum artış gösterir, eş zamanlı olarak potasyum düşer. Bu dengesizlik vücudun su tutmasına neden olarak kan hacmini ve tansiyonu arttırır.

Kişideki Aldosteron yüksekliğinin en yaygın nedeni böbrek üstü bezlerinde bulunan iyi huylu tümörlerdir veya her iki böbrek üstü bezinin aşırı çalışmasından kaynaklanır.

Aldosteron yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklardan biri conn sendromudur. Conn sendromu sekonder hipertansiyonun en sık görülen nedenlerinden biridir. En önemli nedeni ise böbreklere kan taşıyan damarlarda görülen daralmadır. Sekonder hiperaldosteronizmin diğer nedenleri arasında kalp yetmezliği, siroz, böbrek hastalığı sayılabilir.

Aldosteron Yüksekliği Belirtileri 

Aldosteron yüksekliği bazı belirtilerle ortaya çıkmaktadır. Aldosteron hormonu yüksekliği belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Aşırı susuzluk 
• Baş ağrısı
• Yorgunluk
• Kas krampları 
• Sık sık idrara çıkma 
• Yüksek tansiyon
• Zayıflık

Aldosteron Yüksekliği Tedavisi

Aldosteron yüksekliğinde tedavi yöntemi hastalığın nedenine göre gerçekleştirilmektedir. Eğer hastalık böbrek üstü bezinde bulunan iyi huylu tümörden kaynaklı ise en etkin tedavi yöntemi cerrahi müdahaledir. Hastalığın nedeni her iki böbrek üstü bezinin de aşırı aktivitesi yüzündense, bu durumdaki etkin tedavi yöntemi ilaçlardır. Her iki tedavi süresince ise hastanın yaşam tarzı değişikliği tedavinin en önemli unsurlarındandır. Tedavilerin başlıca önemli adımları şu şekildedir:

• Sigara kullanımını bırakma
• Egzersiz
• Alkol tüketiminin sınırlandırılması
• Yaşam tarzında değişiklik
• Dengeli ve sağlıklı beslenme ve uygun diyet yapılması

Aldosteron Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Aldosteron hormon fazlalığına bağlı olarak ortaya çıkan Conn sendromu ve İkincil Hiperaldosteronizm tedavi edilmediği durumlarda hayati tehlikeye yol açabilmektedir.

Conn Sendromunda böbrekler sodyumu tekrar emerek potasyum oranının düşmesine ve bu nedenle elektrolit sayısının aşırı artış göstermesine sebep olarak dengesizliğe yol açar. Bu durumda birincil hiperaldosteronizm (Conn Sendromu) elektrolit sayısının düşmesi durumu olarak açıklanabilir ve bu durum hayati tehlikeye yol açabilmektedir. Genellikle 30-50 yaş aralığında görülmektedir.

İkincil hiperaldosteronizmde ise kan basıncının artması ile siroz, böbrek hastalıkları ve gebelik toksemisine sebebiyet olabilir. Belirtiler arasında sebebi belirlenemeyen pulmoner ödem atakları ve tespit edilemeyen kalp ve böbrek yetersizlikleri bulunur. Genellikle 55 yaş üstünde görülmektedir.