Hormon Tedavisi Nedir?

Yaygın olarak kullanım alanı kanserle savaşmak olan hormon tedavisi, birçok hastalığın tedavisinde hormonların kullanılmasıdır.

Hormon tedavisi, diğer bir ismi ile hormonoterapi, hastalıkların tedavilerinde hormonların kullanılmasıdır. Hormon tedavisinin çok geniş bir kullanım alanı bulunmaktadır.

Yaygın olarak kullanım alanı kanserle savaşmaktır. Kanserin büyümesini yavaşlatmak için vücuda ek hormon takviyesi yapılmasıdır. Hormonlar, hormonal bazlı kanserlerde, örneğin prostat ve meme kanserlerinde, kanserin büyümesine sebep olabilir. Bu durumda doğru hormon tedavisi kanser hücrelerini etkisiz hale getirebilmektedir.

Tedavinin genel prensibi, kanser hücrelerinin gelişerek büyümesinde ihtiyaç duyduğu hormonları almasını önlemek adına ilaç kullanımıdır. Hormon tedavisi kişiden kişiye ve hastalıktan hastalığa göre değişen bir tedavi yöntemidir.

İlk olarak hastanın şikayetlerinden yola çıkılarak detaylı tetkikler sonrasında hormon tedavisine karar verilmektedir. Hormon tedavisi anlık bir müdahale işlemi değildir. Uzun süreçleri kapsayan bir tedavi yöntemidir. Bu yüzden en doğru ve hastanın tedavi sürecine en uygun hormon tedavisi yöntemi uygulanmalıdır.

Hormon Tedavisi Çeşitleri

  • MHT: Menopozal hormon tedavisi / HRT: Hormon replasman tedavisi (Östrojen ve progesteron hormon tedavisi)
  • ART: Androjen replasman tedavisi
  • ADT: Androjen yoksunluk tedavisi
  • GHD: Büyüme hormonu eksikliği tedavisi
  • Tiroid hormonu tedavisi
  • Mineralokortikoid hormon tedavisi
  • Anti Glukokortikoid hormon tedavisi
  • Peptit hormon tedavisi

Hormon Tedavisi Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

  • Menopoz semptomlarından rahatsız olan kadınlarda bu sorunların azaltılması için MHT/HRT hormon tedavisi kullanılabilir.
  • Cinsiyetin tipik tanımlarına uymayan interseks kişiliklerde yani x ve y kromozomlarının eksik olduğu kişilerde HRT hormon tedavisi uygulanır.
  • Cinsiyet değişimi için kullanılır. Transseksüel insanlar için kadınlaştırmak ya da erkekleştirmek için kullanılır.
  • Prostat kanseri olan erkeklerde androjen yoksunluk tedavisinde kullanılır.
  • Meme kanseri olan kadınlarda östrojen yoksunluk tedavisi için kullanılır.
  • Kastrasyon (kimyasal hadım) tedavisinde kullanılır.
  • Yetersiz büyüme rahatsızlıklarında büyüme hormonu kullanılır.
  • Tiroid bezi kaynaklı hastalıklarda tiroid hormonu kullanılır.
  • Addison hastalıklarında kullanılır.
  • Diyabet hastalıklarında peptit hormonu kullanılır.
  • Sakal çıkarmada testosteron hormon takviyesi kullanılır.

Hormon Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hormon tedavisinin sadece 1 tane uygulama yöntemi yoktur. Hormon tedavisi uygulamasında her hastalığa göre farklı uygulama yöntemleri bulunmaktadır. Genel olarak kullanılan hormon tedavisi uygulama yöntemleri aşağıdaki gibidir;

  • Burun spreyi 
  • Oral haplar (Ağız yolu ile alınan haplar veya tabletler)
  • Cilt jelleri (Cilde sürülen jeller)
  • Deri yamaları (Uyluk veya göbek bölgesine yapıştırılan yamalar)
  • Vajinal kremler ya da vajinal tabletler
  • Vajinal halkalar (Vajina içerisine ilaç salınımı için yerleştirilen halkalar)
  • Vajinal fitiller (Vajinadan içeri sokulan fitil haplar)
  • Rahim içi sistemler (Rahim içerisine yerleştirilen özel cihazlar)
  • İğneler (Enjektör ile koldan, bacaktan ya da göbekten yapılan hormon tedavisi)

Hormon Tedavisi Yan Etkileri

Hormon tedavilerinin kişiden kişiye ve hastalığa göre çeşitli yan etkilerinin olabileceği unutulmamalıdır. Ancak hormon tedavisi alan her hastada bu yan etkilerin görülmediği de kaydedilmiştir.

Erkeklerde Hormon Tedavisi

Erkeklerde hormon tedavisi, erkeklere özgü durumlarda yapılan hormon tedavilerden oluşmaktadır. Testosteron ve östrojen hormonlarının ilişkisinden kaynaklanan erkek hastalıklarında ve sakal çıkarma gibi özel durumlar için uygulanmaktadır. Bu tedaviler aşağıdaki gibidir;

Sakal Hormon Tedavisi

Sakalsızlık ya da seyrek ve cılız sakal problemleri olan erkeklerin sakallarını gürleştirmek için uygulanan testosteron tedavisine sakal hormon tedavisi denilmektedir.

Sakal problemlerinin birkaç nedeni olmakla beraber hormonal nedeni ise erkeklik hormonu olan testosteron seviyesinin düşüklüğüdür. Testosteron hormonu, sakal oluşumunda ve sakal bölgesindeki tüylerin gelişerek kıl oluşumunda etkilidir. Testosteron seviyesi düşük erkeklerde sakal ve vücut kılları çok seyrek ya da hiç olmamaktadır. Bu nedenle takviye testosteron hormonu tedavisi ile bu sorunların tedavisi sağlanmaktadır.

Erkeklerde sakal hormon tedavisinin yaygın kullanılan 2 yöntemi bulunmaktadır. Bunlardan ilki iğne ile kalçadan kaslara testosteron hormonu enjeksiyonudur. Diğeri ise omuzlara, kollara ve karın bölgesine sürülen testosteron jelidir.

Erkeklerde Aşırı Kıllanma Hormon Tedavisi

Erkek ve kadın her iki cinste de kıllanma androjen adı verilen hormon sayesinde olmaktadır. Erkeklerdeki androjen hormonu miktarı kadınlara göre daha fazla olması sebebiyle erkeklerde kıllanma çok daha yoğundur.

İnsan vücudunun neredeyse tamamı tüylerle kaplıdır. Bu tüyler çok fazla gelişmez ve tüy olarak kalır. Fakat bazı durumlarda bu tüylerin neredeyse tamamı gelişerek kıla dönmektedir. Genel olarak erkeklerde olan bu durumun nedeni androjen hormonudur.

Aşırı kıllanmayı önlemek için veya hormon tedavisi ile kıl dökme için vücuttaki androjen seviyesini düşürücü hormon tedavisi uygulanması gerekmektedir.

Androjen hormon seviyesini düşürmek için doğum kontrol hapları ve anti-androjen ilaçları hastaya uygun bir kullanım süresi ile uygulanır. Bu kullanım süresi içerisinde ilaç tedavisinin etkisi görülmediği takdirde tekrar yeni bir inceleme yapılarak yeni bir tedavi planı uygulanır.

Prostat Kanserinde Hormon Tedavisi

Prostat kanserine neden olan ana faktör, erkeklik hormonu olan testosterondur. Testosteron hormonu prostat kanseri hücrelerini geliştirerek büyütmektedir. Bu durumun önüne geçebilmek adına hastaya hormon tedavisi uygulayarak testosteron üretimini ve kanser hücrelerine ulaşımını engellemeye çalışılır.

Hormon tedavisi sayesinde kanserli hücrelerin büyümesi yavaşlatılır ve kanser hücrelerinin ölmesi sağlanır. Prostat kanseri tedavisinde uygulanan hormon tedavisi androjen yoksunluk tedavisi olarak bilinmektedir.

Boy Uzatma Hormon Tedavisi

Boy uzatma hormonu olarak bilinen büyüme hormonu özellikle çocuk gelişimi için önemlidir. Çocuklarda büyümeyi, boyun uzamasını, kemik ve kas kütlesini hatta ruh halini dahi etkileyen büyüme hormonları, vücutta üretimi yeterli seviyede olmadığı takdirde çocuğun gelişimi durur ya da yaşıtlarından çok daha az gelişir.

Bu gibi durumlarda doktor kontrollerinden sonra büyüme hormonu tedavisi ile çocuk tedavi edilir. Bu süreç uzun bir zaman dilimini kapsayabilmektedir. İlaç kullanımına bağlı olarak gelişen süreçte ilacın çocuktaki etkileri incelenerek zaman içerisinde ilaç kullanımı değişebilir ya da kesilebilir.

Menopozda Hormon Tedavisi

Kadınlarda uygulanan hormon tedavisi yöntemleri kadınsal sorunlara yönelik yapılmaktadır. Genel olarak menopoz semptomlarının şikayetlerini azaltmak için uygulanmaktadır.

Menopoz semptomları aşağıdaki gibidir;

  • Vajinal kuruluk
  • Ruhsal problemler (huysuzluk, kaygı, üzüntü ve ani ruh hali değişimi)
  • Cinsel isteksizlik
  • Uyku sorunları
  • Terlemeler ve sıcak basmaları

Menopoza giren kadınların vücutları artık kadınlık hormonu olarak bilinen östrojen ve progesteron hormonu üretimini yavaşlatır. Bu durumda hormon replasman tedavisi ile yaşanılan bu rahatsızlıkların önüne geçilmeye çalışılır.

Hormon replasman tedavisi kısaca, menopoza girilmesi ile son adetini yaşayan kadınların vücutlarında artık az üretilen östrojen ve progesteron hormonlarının düzenli ve kademeli bir şekilde vücuda takviye edilmesidir.

Menopozda Hormon Tedavisi Uygulama Yöntemleri

Östrojen hormonu için;

  • Burun spreyleri
  • Cilt jelleri
  • Uyluk ve göbeğe yapılan deri yamaları
  • Cinsel ilişkide ağrı ve kuruluğu önlemek için vajinal krem ya da vajinal tabletler
  • Vajinal halkalar

Progesteron hormonu için;

  • Haplar
  • Deri yamaları
  • Rahim içi cihazlar
  • Vajinal fitiller
  • Vajinal kremler

Meme Kanserinde Hormon Tedavisi

Meme kanserinin oluşumunda kadınlık hormonları olan östrojen ve progesteron hormonları büyük rol oynar. Meme kanserinde rutin olarak biyopside hormon alıcılarına bakılır, eğer bu alıcılar hormon duyarlıysa uzman hekimin kontrolünde nüksleri önlemek için hormon tedavisi başlanabilir.

Meme kanseri hücreleri, östrojen ve progesteron hormonlarına bağlanan ve gelişerek büyümesine neden olan proteinlere sahiptirler. Bu hormonların bu proteinlere yapışmasını engellemek için uygulanan tedavi yöntemine meme kanseri hormon tedavisi adı verilir. Meme kanserinin hormon tedavisinde, östrojen hormonunun meme kanserini beslemesine engel olacak ilaçlar kullanılır.

Cinsiyet Değiştirmede Hormon Tedavisi

Cinsiyet değiştirmede hormon tedavisi, kadınlaştırma ya da erkekleştirme tedavisi olarak ek hormon takviyesi almaya ve değiştirilmeden önceki cinsiyete bağlı üretilen hormonların bastırılması esasına dayanmaktadır.

Kadınlaştırma hormon tedavisinde, erkeklik hormonu olan testosteron hormonu üretiminin azaltılması ve bastırılması adına ilaçlar kullanılırken aynı zamanda kadınlık hormonu olan östrojenin vücuttaki oranını yükseltmek için ek östrojen hormonu alınmaktadır.

Erkekleştirme hormon tedavisinde ise kadınlık hormonu olan östrojen hormonlarının azaltılması ve bastırılması için ilaçlar alınırken, erkeklik hormonu olan testosteron hormonunun ek olarak ilaç takviyesi ile alınması ve vücuttaki oranını yükseltilmesiyle uygulanır.

Makaleyi faydalı buldun mu?
0
0
Makeleyi Paylaşın

Hormon Tedavisi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Prostat kanserinde hormon tedavisi ne kadar sürer?

Prostatın ve yayılan kanserin engellenmesi ve küçülmesi için uygulanan prostat kanseri hormon tedavisi eğer radyoterapi işlemi uygulanacaksa, radyoterapiye kadar 6 ay sürmektedir. Radyoterapi öncesi, radyoterapi sırası ve sonrasında toplam 3 yıla kadar hormon tedavisi sürebilmektedir. Ancak bu süreler tamamen hastanın kendisi ve uzman hekimin uygun görmesi halinde düzenlenmektedir.

Dr. Ülkü Kılıç

Hormon tedavisi ne kadar sürer?

Hormon tedavisinin uygulandığı hastalığa ve hormona bağlı olarak yan etkilerinden birisi kilo alımı olabilmektedir. Bu durum kişiden kişiye değişmektedir. Kimi hastalarda herhangi bir kilo değişimi olmazken kimi hastalarda bir miktar kilo alımı ya da gözle görülür derecede fazla kilo alımı söz konusu olabilmektedir.

Dr. Ülkü Kılıç

Erkeklerde hormon tedavisi nasıl yapılır?

Erkeklerde hormon tedavisi hangi hastalık için hormon tedavisi uygulandığına göre farklı şekillerde yapılmaktadır. Genel olarak hormon tedavisi ilaç kullanımına bağlı olarak yapılan bir tedavi yöntemidir. Belirli periyotlar ile kademeli olarak ilaç kullanımı şeklinde hormon tedavisi uygulanmaktadır.

Dr. Ülkü Kılıç

Menopozda hormon tedavisi gerekli mi?

Menopozda hormon tedavisi, menopozun getirmiş olduğu problemleri azaltmak için uygulanmaktadır. Bu durumunun gerekliliği, problemlerin boyutlarına ve kişiden kişiye göre değişmektedir. Eğer bu problemler kişinin sağlık durumunu kötü yönde etkiliyorsa gerekli görülmektedir.

Dr. Ülkü Kılıç

Hormon tedavisi kilo aldırır mı?

Hormon tedavisinin uygulandığı hastalığa ve hormona bağlı olarak yan etkilerinden birisi kilo alımı olabilmektedir. Bu durum kişiden kişiye değişmektedir. Kimi hastalarda herhangi bir kilo değişimi olmazken kimi hastalarda bir miktar kilo alımı ya da gözle görülür derecede fazla kilo alımı söz konusu olabilmektedir.

Dr. Ülkü Kılıç

Hormon tedavisi kimlere uygulanır?

Hormon tedavisi, hormon takviyesi ile tedavi edilebilecek tüm hastalıklarda uygulanabilmektedir. Fakat bu hastalıklara sahip kişilerin tedaviye uygun olmaları gerekmektedir. Hormon tedavisi ciddi yan etkileri olabilen bir tedavi yöntemidir. Bu sebeple hormon tedavisinin hastaya daha fazla zarar verebileceği çeşitli rahatsızlıkları olan hastalara hormon tedavisi uygulanmamaktadır.

Dr. Ülkü Kılıç

Menopozda hormon tedavisi kilo aldırır mı?

Menopozda hormon tedavisi kilo aldırmaz. Hormon tedavilerinde kilo alımı bir yan etkidir. Her kadında bu yan etki gözlemlenmemektedir. Kilo alımı kadın ya da erkek için her dönemde olası bir durumdur. Menopozda hormon tedavisi alan bir kadının kilo alması normal bir durumdur. Fakat yapılan araştırmalara göre bu durum hormon tedavisinden kaynaklanmamaktadır.

Dr. Ülkü Kılıç