Periapikal Apse

Diş eti ve dişlerde bakteriyel iltihaplara bağlı olarak ortaya çıkan irin birikintilerine apse adı verilir. Öncelikli olarak apse boşaltılır ve sonrasında antibiyotik ilaçlar ile enfeksiyonun kontrol altına alınması sağlanır.

Periapikal Apse Nedir? 

Ağız ve diş sağlığı oldukça önemlidir. Diş eti ve dişlerde bakteriyel iltihaplara bağlı olarak ortaya çıkan irin birikintilerine apse adı verilir. Apseler meydana çıktığı bölgeye göre isim alır. Periodontal bölge olarak bilinen diş kökünün çevresinde meydana gelen apselere periodontal apseler, periapikal bölge adı verilen diş kökü çevresinde oluşan apselere ise periapikal apseler adı verilir.

 Periapikal Apse Belirtileri Neler?

Periapikal apseler dişlerde meydana gelen iltihaplanmalar sonucu ortaya çıkan apseler olup iltihaba bağlı belirtiler ile kendini gösterir.

  • Çok şiddetli, Keskin ve zonklayıcı diş kökü ağrısı 
  • Etkilenen bölgeye ısı ya da basınç uygulanması sonucu ağrının artması 
  • Yaygın ağız kokusu
  • Çiğneme esnasında ağrı 
  • Soğuk ya da sıcak içecek ve yiyeceklere karşı hassasiyet yaşanması 
  • İltihapların kontrol altına alınmaması sonucunda yüz şişmesi ya da lenf bezlerinin şişmesi 
  • Nefes alma ya da yutma zorluğu 
  • İltihaba bağlı olarak ateş yükselmesi 
  • Çene kaslarının kilitlenmesi sonucu ağzın açılmaması 
  • Şikayetlere bağlı olarak ortaya çıkan uykusuzluk 

Periapikal Apse Nedenleri Nelerdir? 

Periapikal apsenin temelinde bakteriyel enfeksiyonlar yatmaktadır. Bazı sebeplere bağlı olarak hasarlanan diş köküne bakteriler yerleşir.

  • Travma: Ağız – çene bölgesine alınan travmalar sonucu diş kökünde hasarlanma meydana gelir ve burada bakteriler çoğalır.
  • Kimyasal irritanlar: Kimyasal irritanların adı verilen maddelerin kullanılması sonucu diş kökünde tahriş meydana gelir ve bakteri çoğalması sonucu periapikal apse oluşur.
  • Ağız ve diş bakımının ihmal edilmesi: Çoğu insan sadece diş fırçalamanın ağız ve diş bakımı için yeterli olduğunu düşünse de bu yeterli olmamaktadır. Ağız bakım suları kullanılması, yumuşak fırça ile damakların da temizlenmesi gerekir. Eksik ağız ve diş bakımı bakteri gelişimine zemin hazırlar.
  • Küçük yaşta çok antibiyotik ilaç kullanma: Bebeklik ve çocukluk döneminde çok sık ve bilinçsiz antibiyotik kullanımı sonucu doğal bağışıklık sistemi yeterince gelişemez ve en ufak bakteri maruziyetinde vücutta aşırı belirti verir. Küçük yaşta bilinçsiz antibiyotik kullanan kişilerde periapikal apse gelişimi daha sık görülür.
  • Zararlı alışkanlıklar: Alkol ve sigara kullanımı diğer organ ve sistemlerde olduğu gibi diş ve diş eti sağlığını da olumsuz etkiler. Özellikle tütün ürünlerinin kullanımı sonucu diş etleri zayıflar ve periapikal apse gelişimine zemin hazırlanır. 

Periapikal Apse Teşhisi

Diş kökünde ağrı, yüzde şişme, lenf düğümlerinde büyüme gibi periapikal apse şüphesi uyandıran şikayetleri olan hastadan öncelikle detaylı bir hasta öyküsü alınarak şikayetlerin ne zamandır devam ettiği, hangi şikayetlerin olduğu, herhangi bir travma ya da tahriş edici madde kullanım öyküsü olup olmadığı sorgulanır. Fizik muayene ile dişler ve diş kökleri detaylı şekilde incelenir. Sonraki aşamada radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılarak tanı kesinleştirilir. Periapikal röntgen ile diş köklerinin görüntülenmesi sağlanır.

Periapikal Apse Tedavisi

Periapikal apsenin tespit edilmesi durumunda öncelikli olarak apse boşaltılır ve sonrasında antibiyotik ilaçlar ile enfeksiyonun kontrol altına alınması sağlanır. Enfeksiyon kontrolü sonrası kanal tedavisi, köprü uygulaması ya da implant gibi tedavi seçeneklerinden hastaya uygun olanı seçilerek uygulanır. Hastaların tedavi süreci tamamlanana kadar ağrıları olabilir bu durumda analjezikler adı ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.

Periapikal Apse Tedavi Edilmezse

Periapikal apsenin tedavisiz kalması sadece dişle sınırlı kalmayan ciddi sorunlara yol açabilir. Alt çenede meydana gelen periapikal apseler çene kemiği başarına neden olabilir. Bunun dışında tedavisiz kalan periapikal apselerdeki bakterilerin sinüs adı verilen burun boşluklarına yayılması ile sinüs oluşumu ile birlikte periapikal apse gelişmesinin yanında bakterilerin iyice yayılması sonucu kalp hasarı, beyin hasarı ortaya çıkabilir. Bakterilerin aniden kana karışması ile hastalar komaya girebilir. Bu sebeple periapikal apse şüphesi oluşturan belirtilerin ortaya çıkması sonucu en kısa sürede teşhis edilip tedavi edilmelidir.

Periapikal Apseye Ne İyi Gelir? 

Diş doktoruna başvurulması biraz zaman alacaksa geçici olarak belirtilerin azaltılması için yöntemler uygulanabilir. Tuzlu su, sirkeli su, karbonatlı su ya da su ile seyreltilmiş oksijen ile ağız gargarası yapılması geçici olarak şikayetlerin azaltılmasını ve belirtilerin kontrol altına alınmasını sağlayabilir. Ayrıca etkilenen dişin olduğu tarafa soğuk buz uygulaması yapılması periapikal apseye bağlı gelişen yanak şişliğine ve ağrıya yardımcı olabilir.

Periapikal Apse İlaçları 

Bakterilerin kontrol alınması için antibiyotik ilaçlar kullanılabilir. Antibiyotik ilaçlar arasında:

  • Penisilin
  • Amikasin 
  • Amoksisilin /Klavulonik asit
  • Ampisilin / Sulbaktam 
  • Azitromisin
  • Eritromisin 
  • Klaritromisin
  • Kloramfenikol 
  • Tetrasiklin 
  • Trimetoprim / Sülfametaksasol

Sayılabilir.

Periapikal apse ciddi ve şiddetli ağrılara sebep olabilir. Bu ağrıların kontrol altına alınabilmesi için analjezik ilaçlar olarak bilinen ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar:

  • Asetil salisilik asit (Aspirin)
  • Parasetamol
  • Metamizol
  • Fenilbutazon
  • İndometazin
  • İbuprofen 

Şeklinde sıralanabilir.

Periapikal Apse Ameliyatı 

Periapikal Apse tedavisinde öncelikle apse drenajı yapılarak apsenin içeriği boşaltılır. Sonraki aşamada ise hasta durumu ve dişin durumu göz önüne alınarak kanal tedavisi, köprü tedavisi ya da implant uygulanması planlanır.

  • Kanal Tedavisi: Diş sinirinin hasarlanması sonucu periapikal apse gelişimi yaygın olduğu için kanal tedavisi ile diş siniri çıkarılarak yeri hiç boşluk kalmayacak şekilde dolgu malzemesi ile kapatılır. Kanal tedavisinin kaç seansta tamamlanacağı dişin durumuna göre bir seanstan bir kaç seansa değişebilir. Kanal yapılacak dişin çevresi lokal anestezi (bölgesel uyuşturma) ile uyuşturulur. Dişin çevresine su geçirmez bir malzeme yerleştirilerek tedavi bölgesinin kuru ve tükürükten uzak tutulması sağlanır. Sonraki adımda dişin içine bir delik açılarak enfeksiyonlu bölgeye ulaşılması sağlanır. Böylece bakteriler ile birlikte çürümüş sinir dokusu ve enfeksiyon kalıntıları temizlenir. Kanal eğeleme işlemi ile kanalın genişletilmesi sağlanarak diş köküne ve bakterilere ulaşma kolaylaştırılır. İyice temizlenen diş içine yemek artıkları ya da başka şeylerin kaçmasın diye guta percha adı verilen kauçuk bileşiği ile kapatılır. 
  • Köprü TedavisiPeriapikal Apse nedeniyle meydana gelen diş kayıplarının tedavisinde kullanılabilecek yöntemlerden biridir. Kaybedilen diş boşluğu iki yanındaki dişlerden destek alarak doldurulması işlemidir. Lokal anestezi altında yapılan köprü tedavisinde Çevredeki dişlerin küçültülmesi gerekebilir ve bu dişler küçültülerek yer hazırlanır. Takılacak yapay diş için özel bir diş macunu kullanılarak ölçü alınır ve kalıcı diş takılana kadar hassasiyeti önlemek için geçici bir diş takılır. Bir sonraki muayene randevusunda prova yapılır ve köprü dişin yerine uyup uymadığı kontrol edilir. Eğer prova randevusunda diş uygun gelirse köprü diş kalıcı olarak takılır.
  • İmplant Tedavisi (Dental İmplant Tedavisi): Çekilmek zorunda kalan diş yerine vida ya da kök formunda yerleştirilen titanyumdan yapılmış yapay dişlere implant adı verilir. Yine lokal anestezi altında uygulanan işlemde çene kemiğinde takılacak implanta uygun yuvalar açılır. İmplantlar açılan yuvalara vidalanır ve 3 – 6 ay boyunca yuvaların kaynaşması beklenir. Sonraki aşamada üzerine porselen kaplama yapılarak tedavi tamamlanır.   

Hamilelikte Periapikal Apse

Hamilelik dönemi hassas olunan ve enfeksiyonlara direncin azaldığı bir dönemdir ve bu sebeple bu dönemde ağız ve diş bakımına normalden daha fazla dikkat edilmesi gerekir. Gebelik döneminde bakteri plağına bağlı gelişen periapikal apseler hormonal değişimler sonucu normalden daha fazla yayılım ve şikayete neden olabilirler. Periapikal apseler genelde vücudun ve annenin daha gebeliğe alışamadığı gebeliğin ilk dönemlerinde gelişir ve müdahale edilmezse ilerler.

Hamilelik sürecinde teşhis edilen periapikal apsenin tedavisi hamileliğin hangi dönemde olduğuna göre planlanır. İlk 3 aylık dönem olan ve 1. Trimester adı verilen dönem Hamileliğin en hassas ve düşüklerin en sık görüldüğü dönemdir. Bu yüzden bu dönemde pek müdahale edilmek istenmese de apsenin ilerleme ihtimali varsa ya da tedavisiz kalması durumunda anneye ve bebeğe zarar verecek ise tedavi planlanır. Diğer iki döneme göre daha rahat olunan ve 2. Trimestr adı verilen 3 – 6 aylık dönemde hamile olmayanlara uygulanan kanal tedavisi, köprü tedavisi ya da implant tedavisi gibi tedavi seçenekleri uygulanabilir. Sadece dikkat edilmesi gereken nokta anestezi için kullanılan ilaçların daha az miktarlarda kullanılmasıdır. İlk trimestr gibi hassas bir dönem olan son 3 aylık dönemde de mümkün olduğunca tedavi doğum sonrasına ertelenmelidir. Sadece risk oluşturan ve ilerleme ihtimali yüksek periapikal apselere müdahale edilir.

Bebeklerde ve Çocuklarda Periapikal Apse 

Hamilelik dönemi gibi bağışıklık sisteminin daha düşük olduğu bebeklik ve çocukluk dönemlerinde periapikal apse gelişimi daha sık görülebilir. Bebeklerin ve çocukların ağrıya dayanıklılığı daha düşük olduğu için sürekli huzursuzluk ve ağlama krizleri ortaya çıkabilir. Periapikal Apse şüphesi bulunan bebek ve çocukların pedodontist adı verilen ve bebekler ve çocuklar üzerinde uzmanlaşmış olan diş doktorlarına gitmesi gerekir. 

Periapikal Apse tanısı alan bebek ve çocuklarda 16 yaş altında antibiyotik kullanımı zararlı olduğu için pek kullanılmak istenmese de enfeksiyonun çok olduğu hastalarda antibiyotikle tedavi mecburiyeti olabilir. Sonraki aşamada apsenin boşaltılması ve  dışın kurtarılması için gerekli müdahalelerin  yapılması gerekir.

Periapikal Apse için Hangi Doktora Gidilir?

Diş kökünde ciddi ağrı, ağız kokusu, yüzde şişme, lenf düğümlerinde büyüme, ateş yükselmesi, ağzın açılmaması gibi şikayetleri olan kişilerde periapikal apse ya da periodontal apse olma ihtimali çok yüksektir. Bu şikayetleri olan hastaların diş hekimliği bölümünde diş hekimine başvurması uygun olacaktır.  

 

Makaleyi faydalı buldun mu?
3
0
Makeleyi Paylaşın