Besin alerjisi testleri, vücudun belirli gıdalara verdiği anormal bağışıklık tepkisini tespit etmek için kullanılan yöntemlerdir. Bu testler, alerjik reaksiyonların kaynağını belirlemek ve uygun tedavi planı oluşturmak açısından kritik önem taşır. İşte besin alerjisi teşhisinde kullanılan başlıca testler ve detayları:

Deri Prick Testi (Skin Prick Test)
Deri prick testi, en yaygın kullanılan alerji tarama yöntemidir. Ön kol veya sırt derisi üzerine şüpheli alerjenler damlatılır ve steril bir lansetle hafifçe çizilir. 15-20 dakika sonra oluşan kızarıklık veya kabarıklık ölçülerek alerji varlığı değerlendirilir. Bu test hızlı sonuç verir ancak yalancı pozitiflik riski nedeniyle diğer yöntemlerle desteklenmelidir.

Spesifik IgE Kan Testi
Kan testi, alerjenlere karşı üretilen IgE antikorlarının miktarını ölçer. Kol damarından alınan kan örneği laboratuvarda incelenir ve alerjen panellerine göre sonuçlar raporlanır. Özellikle deri testinin uygulanamadığı (örn. cilt hastalığı olanlar) durumlarda tercih edilir. Ancak sonuçların klinik bulgularla birlikte yorumlanması gerekir.

Eliminasyon Diyeti
Şüpheli gıdaların belirli bir süre diyetten çıkarılması ve ardından kontrollü olarak yeniden eklenmesi prensibine dayanır. Genellikle 2-4 hafta boyunca alerjen olduğu düşünülen besinler tüketilmez. Semptomların azalması durumunda, gıda yavaşça diyete eklenerek reaksiyon gözlemlenir. Bu yöntem özellikle kronik semptomlarda etkilidir.

Oral Provokasyon Testi
Altın standart kabul edilen bu test, kontrollü ortamda yapılır. Hasta küçük miktarlarda şüpheli besini tüketir ve alerjik reaksiyon gelişip gelişmediği izlenir. Acil müdahale ekipmanlarının hazır bulunduğu kliniklerde uzman gözetiminde uygulanması zorunludur. Ağır reaksiyon öyküsü olanlarda riskli olabilir.

Yama Testi (Patch Test)
Özellikle gecikmiş tip alerjilerde (örn. egzama) kullanılır. Alerjen içeren bantlar sırta yapıştırılır ve 48-72 saat sonra cilt reaksiyonları değerlendirilir. Besin alerjisinden çok kontakt dermatit teşhisinde yaygındır.

Test Öncesi Hazırlık Süreci

• Antihistaminik ilaçlar testten 5-7 gün önce kesilmelidir.
• Deri testleri aç karnına yapılabilir, ancak oral testler için açlık gerekmez.
• Gebelik veya emzirme döneminde testler ertelenebilir.

Sonuçlar Nasıl Yorumlanır?
Pozitif test sonucu mutlaka klinik bulgularla örtüşmelidir. Örneğin, fındığa IgE pozitifliği olan ancak tüketimde sorun yaşamayan kişilerde "duyarlılık" tanısı konulabilir. Gerçek alerji için hem test pozitifliği hem de semptomlar gereklidir.

Çocuklarda Test Uygulamaları
6 aydan büyük bebeklere deri prick testi uygulanabilir. Kan testleri ise her yaşta yapılır ancak damar yolu ince olduğu için teknik zorluklar yaşanabilir. Oral provokasyon testleri çocuklarda daha sık kullanılır.

Riskler ve Yan Etkiler
Deri testlerinde hafif kaşıntı veya kızarıklık normal kabul edilir. Oral testlerde anafilaksi riski %1-3 arasındadır. Tüm testler alerji uzmanı gözetiminde yapılmalıdır.

Test Sonrası Süreç
Teşhis konulduktan sonra hasta, diyet düzenleme ve acil durum planı (epinefrin oto-enjektör kullanımı) hakkında eğitim alır. Düzenli takiplerle alerjinin seyri izlenir.