Trombosit agregasyonu, kan pıhtılaşma sürecinde trombositlerin birbirine yapışarak küme oluşturmasını ifade eder. Bu fizyolojik mekanizma, damar hasarı durumunda kanamanın durdurulması için kritik öneme sahiptir. Ancak aşırı agregasyon, kalp krizi veya inme gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Trombosit Agregasyonunun İşleyişi
Damar duvarında bir yara oluştuğunda, trombositler kolajen ve von Willebrand faktörü gibi proteinlere tutunarak yara bölgesine yapışır. Ardından ADP, tromboksan A2 ve serotonin gibi kimyasal sinyaller salgılayarak diğer trombositleri bölgeye çeker. Bu süreçte trombositler birleşir ve geçici bir tıkayıcı platelet tıkacı oluşturur. Son aşamada fibrin iplikleri devreye girerek stabil pıhtıyı tamamlar.

Trombosit Agregasyon Testi Neden Yapılır?
Bu test, trombositlerin fonksiyonel kapasitesini değerlendirmek için kullanılır. Özellikle şu durumlarda önerilir:

• Nedensiz kanama veya morarma şikayetleri,
• Kalıtsal trombosit fonksiyon bozuklukları şüphesi (Glanzmann trombastenisi gibi),
• Aspirin veya klopidogrel gibi antiplatelet ilaçların etkinliğinin izlenmesi.

Test Nasıl Gerçekleştirilir?
Kan örneği alındıktan sonra laboratuvarda agregometre cihazı kullanılarak analiz yapılır. Örnek, ADP, kollajen veya epinefrin gagonistleri ile karıştırılır. Trombositlerin bu uyaranlara verdiği yanıt, ışık geçirgenliği ölçümüyle değerlendirilir. Sonuçlar, normalden düşük veya yüksek agregasyon potansiyelini gösterir.

Anormal Sonuçlar Ne Anlama Gelir?

• Düşük Agregasyon: Trombositlerin yapışma yeteneğinde azalmayı işaret eder. Kalıtsal bozukluklar, üremi veya ilaç etkileşimleri (NSAİİ’ler) buna neden olabilir.
• Yüksek Agregasyon: Hiperaktif trombositlerin aşırı pıhtılaşma eğilimini gösterir. Bu durum, tromboz riskini artırır.

Trombosit Fonksiyonunu Etkileyen Faktörler

• Genetik Mutasyonlar: GPIIb/IIIa reseptör defektleri agregasyonu engeller.
• İlaçlar: Aspirin (COX-1 inhibitörü) tromboksan sentezini baskılar.
• Hastalıklar: Diyabet ve hiperlipidemi, trombosit aktivasyonunu artırır.

Tedavi ve Yönetim Stratejileri
Agregasyon bozukluklarında tedavi altta yatan nedene yöneliktir. Antiplatelet ilaçlar (klopidogrel) yüksek riskli hastalarda trombozu önler. Kanama eğilimi olanlarda ise desmopressin (DDAVP) veya trombosit transfüzyonu uygulanabilir.

Önleyici Yaklaşımlar

• Dengeli beslenme (omega-3 yağ asitleri agregasyonu baskılar),
• Sigara ve alkolden kaçınma,
• Düzenli hematoloji kontrolleri.

Trombosit agregasyon testleri, kanama-pıhtılaşma dengesinin korunmasında hayati rol oynar. Anormal sonuçlar, kardiyovasküler hastalıkların erken teşhisine katkı sağlayabilir.