Trombosit yüksekliği (trombositoz), kandaki platelet sayısının normalin üzerinde olması durumudur. Yetişkinlerde normal trombosit değerleri genellikle 150.000-450.000/mm³ aralığındadır. Bu değerlerin üzerindeki seviyeler, altta yatan ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. İşte trombosit yüksekliğinin tehlikeli olabileceği durumlar ve dikkat edilmesi gerekenler:
Trombosit Yüksekliği Türleri
Trombositoz, primer (esansiyel) ve sekonder (reaktif) olarak ikiye ayrılır. Primer trombositoz, kemik iliğindeki anormal hücre üretiminden kaynaklanır ve genellikle myeloproliferatif bir hastalık olan esansiyel trombositemi ile ilişkilidir. Sekonder trombositoz ise enfeksiyon, demir eksikliği veya kronik inflamasyon gibi başka bir sağlık sorununa tepki olarak gelişir.
Trombosit Yüksekliğinin Belirtileri
- Asemptomatik Seyir: Hafif yükseklikler genellikle belirti vermez.
- Kanama Eğilimi: Burun kanaması, diş eti kanamaları veya cilt altında morluklar.
- Tromboz Belirtileri: Bacaklarda şişlik-ağrı (derin ven trombozu), nefes darlığı (pulmoner emboli).
- Nadir Görülen Semptomlar: Baş ağrısı, görme bozuklukları (serebral tromboz şüphesinde).
Trombosit Yüksekliğinin Tehlikeli Olduğu Durumlar
-
Primer Trombositoz ile Birlikte:
- Trombosit sayısının 1.000.000/mm³ üzerine çıkması.
- JAK2 V617F mutasyonu gibi genetik anormalliklerin varlığı.
- Geçmişte tromboz veya kanama öyküsü.
-
Sekonder Nedenlerde Risk Faktörleri:
- Kanser Varlığı: Özellikle mide, akciğer veya yumurtalık kanseri.
- Cerrahi Sonrası: Büyük ameliyatlar sonrası hareketsizlikle tetiklenen pıhtı riski.
- Otoimmün Hastalıklar: Romatoid artrit veya inflamatuar bağırsak hastalıkları.
-
Gebelikte Trombositoz:
- Preeklampsi ile birlikte görülmesi durumunda fetal ve maternal risk artar.
Teşhis Yöntemleri
- Tam Kan Sayımı (CBC): Trombosit seviyelerinin ölçümü için temel test.
- Periferik Yayma: Plateletlerin büyüklük ve şekil anomalilerini değerlendirir.
- Kemik İliği Biyopsisi: Primer trombositoz şüphesinde yapılır.
- Genetik Testler: JAK2, CALR veya MPL mutasyon analizi.
Tedavi Yaklaşımları
-
Primer Trombositoz Tedavisi:
- Aspirin: Düşük doz aspirin ile pıhtı oluşumu önlenir.
- Sitoredüktif İlaçlar: Hidroksiüre veya anagrelid ile trombosit üretimi baskılanır.
- İnterferon Alfa: Genç hastalarda tercih edilen bir seçenek.
-
Sekonder Trombositoz Tedavisi:
- Altta yatan nedenin (enfeksiyon, demir eksikliği) tedavisi ile trombosit seviyeleri normale döner.
Ne Zaman Acil Müdahale Gerekir?
- Tromboz Belirtileri: Ani göğüs ağrısı, nefes darlığı veya tek taraflı bacak şişliği.
- Ciddi Kanama: Kontrol edilemeyen burun kanamaları veya iç kanama şüphesi.
- Trombosit Sayısında Aşırı Yükselme: 1.500.000/mm³ üzeri acil tedavi gerektirebilir.
Korunma ve Takip Önerileri
- Düzenli kan tetkikleri ile trombosit seviyeleri izlenmeli.
- Sigara kullanımı ve hareketsiz yaşam tarzından kaçınılmalı.
- Primer trombositoz tanılı hastalar yılda en az iki kez hematoloji kontrolüne gitmeli.
