Verem aşısı (BCG), tüberküloz hastalığına karşı koruma sağlayan ve özellikle çocukluk döneminde uygulanan bir aşıdır. Bu aşı, zayıflatılmış canlı bakteri içerir ve bağışıklık sistemini uyararak vücudu verem mikrobuna karşı hazırlar. İşte BCG aşısının uygulama süreci, etkileri ve sık sorulan sorular:

BCG Aşısı Kimlere ve Ne Zaman Yapılır?
BCG aşısı, tüberkülozun yaygın olduğu ülkelerde yenidoğanlara rutin olarak uygulanır. Türkiye’de riskli bölgelerde ve aile öyküsü olan bebeklere doğumdan sonraki 2. ay içinde yapılır. Yetişkinlerde ise yalnızca yüksek risk altındaki gruplara (sağlık çalışanları, temaslı kişiler) önerilir.

Aşı Uygulama Tekniği
BCG aşısı, deri içi (intradermal) enjeksiyon yöntemiyle yapılır. Bu teknik, aşının etkinliği için kritik önem taşır. Adım adım uygulama süreci şöyledir:

1. Enjeksiyon Bölgesi: Sol omuz bölgesi (deltoid kas üzeri) temizlenir.
2. İğne Açısı: İğne, deri yüzeyine 10-15 derece açıyla tutularak yavaşça batırılır.
3. Doz Miktarı: 0.1 ml aşı enjekte edilir. Doz aşımı ciltte ülserasyon riskini artırabilir.
4. Reaksiyon Kontrolü: Enjeksiyon sonrası deride küçük bir kabarcık oluşması beklenir.

Aşı Sonrası Beklenen Yan Etkiler

• Lokal Reaksiyon: Aşı bölgesinde 2-4 hafta içinde kızarıklık, şişlik ve küçük bir yara oluşabilir. Bu normal bir bağışıklık yanıtıdır.
• İz Kalması: İyileşme sürecinde hafif bir skar (yara izi) kalması beklenir. Bu iz, aşının başarıyla uygulandığının göstergesidir.
• Nadir Yan Etkiler: Lenf bezlerinde şişme veya ciddi alerjik reaksiyonlar (1/10.000’den az).

Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. BCG aşısı sonrası banyo yapılabilir mi?
Evet, aşı bölgesini ovalamadan ılık suyla banyo yapılmasında sakınca yoktur.

2. Aşı izi neden oluşur?
Deri içindeki enflamatuar yanıt, zamanla skar dokusuna dönüşerek iz bırakır. Bu iz, aşının etkinliğiyle ilişkili değildir.

3. Yetişkinlerde BCG aşısı tekrar edilmeli mi?
Hayır. BCG aşısının tekrarlanması önerilmez. Koruyuculuk ömür boyu devam eder.

4. Aşı sonrası ateş ne kadar sürer?
Ateş görülmesi nadirdir. Oluşursa 24-48 saat içinde kendiliğinden düzelir.

Kimler Aşı Olmamalı?

• Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (HIV, kemoterapi alanlar).
• Gebeler.
• Önceden şiddetli BCG reaksiyonu geçirenler.

Aşının Koruyuculuğu Ne Kadar?
BCG aşısı, tüberkülozun ağır formlarına (menenjit, miliyer TB) karşı %70-80 koruma sağlar. Ancak akciğer tüberkülozundan koruma oranı daha düşüktür (%50).

Sonuç
BCG aşısı, özellikle çocukluk döneminde kritik bir koruyucu önlemdir. Doğru teknikle uygulandığında güvenli ve etkilidir. Aşı sonrası oluşan lokal reaksiyonlar genellikle kendiliğinden iyileşir. Risk grubundaysanız, hekiminizle görüşerek aşı planlaması yapabilirsiniz.