Polikistik over sendromu (PKOS), üreme çağındaki kadınlarda sık görülen hormonal bir bozukluktur. Yumurtalıklarda küçük kistler, adet düzensizlikleri ve erkeklik hormonu (androjen) artışıyla karakterizedir. Bu durumun kendiliğinden geçip geçmeyeceği ise en çok merak edilen konulardan biridir.
PKOS Neden Oluşur?
PKOS’un kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık, insülin direnci ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıktığı düşünülür. Vücuttaki insülin direnci, androjen üretimini artırarak yumurtlama düzenini bozar. Ayrıca obezite, hareketsiz yaşam ve dengesiz beslenme de tetikleyici rol oynayabilir.
Belirtileri Nelerdir?
- Seyrek veya düzensiz adet döngüsü
- Yüz ve vücutta aşırı tüylenme (hirsutizm)
- Sivilce ve yağlı cilt
- Saç dökülmesi (erkek tipi kellik)
- Kilo alma ve kilo vermede zorluk
- Gebe kalmada güçlük
PKOS Kendiliğinden Geçer mi?
PKOS kronik bir durumdur ve tamamen ortadan kalkmaz. Ancak belirtiler yaşam tarzı değişiklikleri ve tıbbi tedavilerle kontrol altına alınabilir. Örneğin kilo vermek, insülin direncini kırarak hormonal dengeyi sağlayabilir. Menopoz döneminde androjen seviyeleri düşeceğinden bazı semptomlar hafifleyebilir, ancak bu durum PKOS’un "geçtiği" anlamına gelmez.
Belirtiler Nasıl Yönetilir?
- Diyet ve Egzersiz: Dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivite insülin direncini azaltır. Akdeniz diyeti gibi düşük glisemik indeksli beslenme modelleri önerilir.
- İlaç Tedavisi: Doğum kontrol hapları adet düzenini sağlarken, metformin insülin direncini düşürür. Tüylenme için anti-androjen ilaçlar kullanılabilir.
- Cerrahi Yöntemler: Laparoskopik over drilling gibi cerrahi tekniklerle yumurtlama uyarılabilir.
PKOS ve Gebelik
PKOS’lu kadınların çoğu doğru tedaviyle gebe kalabilir. Ovülasyon indüksiyonu (yumurtlama uyarımı) veya tüp bebek tedavisi gibi yöntemler etkilidir. Gebelik öncesi ideal kiloya ulaşmak, gestasyonel diyabet riskini azaltır.
Uzun Vadeli Riskler
Tedavi edilmeyen PKOS, tip 2 diyabet, kalp-damar hastalıkları ve endometriyal hiperplazi riskini artırır. Bu nedenle düzenli doktor kontrolleri ve kan testleri önemlidir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Adet düzensizliği, aşırı tüylenme veya gebe kalamama gibi şikayetler varsa jinekoloji uzmanına danışılmalıdır. Erken teşhis, komplikasyonları önlemede kritik rol oynar.
