Polikistik Over Sendromu (PKOS), üreme çağındaki kadınlarda sık görülen hormonal bir bozukluktur. Adet düzensizliği, kıllanma artışı ve yumurtlama problemleriyle karakterize olan bu sendrom, kilo alımıyla da yakından ilişkilidir. Peki PKOS neden kilo yönetimini zorlaştırır ve bu süreçte nelere dikkat edilmelidir?
PKOS ve İnsülin Direnci İlişkisi
PKOS’lu kadınların %50-70’inde insülin direnci görülür. İnsülin direnci, vücudun glikozu enerjiye dönüştürme yeteneğinin azalması anlamına gelir. Bu durumda pankreas daha fazla insülin üretir, ancak yüksek insülin seviyeleri yağ depolanmasını tetikler. Özellikle karın bölgesinde artan yağ dokusu, metabolik sendrom ve tip 2 diyabet riskini yükseltir.
Hormonal Dengesizliklerin Rolü
PKOS’ta androjen (erkeklik hormonu) seviyeleri normalin üzerindedir. Yüksek androjenler, kas kütlesini azaltıp yağ dokusunu artırarak kilo alımına zemin hazırlar. Ayrıca leptin ve ghrelin gibi iştahı düzenleyen hormonlardaki dengesizlikler, sık acıkma ve tatlı krizlerine yol açabilir.
Kilo Alma ve PKOS Arasındaki Kısır Döngü
PKOS’a bağlı kilo artışı, hormonal bozuklukları daha da şiddetlendirir. Vücut yağ oranı arttıkça insülin direnci kötüleşir, bu da yumurtalıklarda androjen üretimini artırır. Bu döngüyü kırmak için erken müdahale önem taşır.
Kilo Yönetimi İçin Öneriler
- Dengeli Beslenme: Düşük glisemik indeksli besinler (tam tahıllar, baklagiller) kan şekerini dengeler. Rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır.
- Düzenli Egzersiz: Haftada 150 dakika orta tempolu aktivite (yürüyüş, yüzme) insülin duyarlılığını artırır.
- Tıbbi Destek: Doktor kontrolünde metformin gibi insülin duyarlaştırıcı ilaçlar veya doğum kontrol hapları kullanılabilir.
- Uyku ve Stres Yönetimi: Kaliteli uyku ve meditasyon, kortizol seviyelerini düşürerek kilo kontrolüne yardımcı olur.
PKOS’ta Kilo Vermenin Faydaları
Vücut ağırlığının %5-10’unu kaybetmek bile adet döngüsünü düzenler, insülin direncini azaltır ve kıllanma gibi semptomları hafifletir. Kilo kaybı, gebelik şansını artırmak isteyenler için de kritik bir adımdır.
PKOS’la yaşarken kilo yönetimi zor olsa da doğru stratejilerle mümkündür. Diyetisyen ve endokrinoloji uzmanı iş birliğiyle kişiye özel planlar oluşturulmalıdır.
