Otizm spektrum bozukluğu (OSB), erken çocukluk döneminde belirtiler gösteren ve sosyal iletişimde zorluklar, tekrarlayan davranışlar gibi özelliklerle tanımlanan nörogelişimsel bir durumdur. Otizm testleri, bu belirtilerin erken tespiti ve doğru müdahale planlaması için kritik öneme sahiptir. İşte otizm değerlendirme sürecine dair bilinmesi gerekenler:

Otizm Taraması Ne Zaman Yapılır?
Otizm belirtileri genellikle 18-24 aylık dönemde fark edilir. Ancak bazı çocuklarda 12 aydan itibaren iletişimsel farklılıklar gözlemlenebilir. Amerikan Pediatri Akademisi, tüm çocukların 18 ve 24. aylarda otizm açısından tarama testlerinden geçmesini önerir.

Kullanılan Tarama Araçları

• M-CHAT (Değiştirilmiş Erken Çocukluk Dönemi Otizm Tarama Ölçeği): 16-30 aylık çocuklar için tasarlanmış 20 soruluk bir anket. Ebeveynlerin çocuğun göz teması, işaret etme ve sosyal etkileşim davranışlarına ilişkin soruları yanıtlamasını temel alır.
• ADOS-2 (Otizm Tanısal Gözlem Ölçeği): Uzmanlar tarafından yürütülen ve çocuğun oyun, dil ve sosyal becerilerini değerlendiren standart bir test.
• CARS (Çocukluk Otizm Derecelendirme Ölçeği): 15 maddelik bu ölçek, çocuğun davranışlarını gözlemleyerek otizm şiddetini derecelendirir.

Değerlendirme Sürecinin Aşamaları

1. Ön Tarama: Aile hekimi veya çocuk doktoru, M-CHAT gibi araçlarla ilk değerlendirmeyi yapar. Şüpheli sonuçlarda uzmana yönlendirme yapılır.
2. Kapsamlı Değerlendirme: Çocuk psikiyatristi, çocuk nöroloğu ve gelişimsel pediatristten oluşan bir ekip, ADOS-2 ve klinik görüşmelerle detaylı analiz yapar.
3. Gözlem ve Raporlama: Çocuğun ev, okul ve klinik ortamdaki davranışları incelenerek tanı doğrulanır.

Ailelerin Dikkat Etmesi Gereken Belirtiler

• 12 aylıkken ismiyle çağrıldığında tepki vermemek,
• 18 ayda "bay bay" yapma veya işaret etme gibi jestleri kullanmamak,
• Taklit becerilerinin zayıf olması,
• Dönen nesnelere (çamaşır makinesi, tekerlek) aşırı ilgi göstermek.

Tanı Sonrası Süreç
Otizm tanısı konulduğunda, çocuğun ihtiyaçlarına özel bir müdahale planı hazırlanır. Erken davranışsal terapi (ABA), konuşma terapisi ve duyusal entegrasyon çalışmaları sıklıkla önerilir. Ailelere yönelik eğitim programları da sürecin önemli bir parçasıdır.

Yanlış Bilinenler ve Doğrular

• Yanlış: "Aşılar otizme neden olur."
• Doğru: Bilimsel çalışmalar, aşılar ile otizm arasında bağlantı olmadığını kanıtlamıştır.
• Yanlış: "Otizm tamamen iyileşir."
• Doğru: Erken müdahale belirtileri hafifletebilir, ancak OSB yaşam boyu süren bir durumdur.