Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal iletişimde zorluklar, tekrarlayan davranışlar ve sınırlı ilgi alanlarıyla karakterize nörogelişimsel bir durumdur. Genellikle erken çocukluk döneminde fark edilir ve yaşam boyu sürer. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, her 54 çocuktan 1’inde otizm görülmektedir.
Otizmin Temel Belirtileri
- Sosyal Etkileşimde Zorluk: Göz teması kurmama, ismi çağrıldığında tepki vermeme ve yaşıtlarıyla oyun oynamada isteksizlik.
- Tekrarlayan Davranışlar: Aynı kelimeleri tekrarlama, nesneleri döndürme veya belirli bir düzene takıntılı olma.
- Duyusal Hassasiyetler: Yüksek sese, dokunmaya veya bazı dokulara aşırı tepki gösterme.
Otizm Neden Olur?
Otizmin kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin etkileşiminden kaynaklandığı düşünülür. Hamilelikte enfeksiyonlar, ileri baba yaşı veya bazı genetik mutasyonlar riski artırabilir. Aşıların otizme yol açtığı iddiaları ise bilimsel olarak çürütülmüştür.
Otizm Tanısı Nasıl Konulur?
Tanı, çocuk psikiyatristleri veya nörologlar tarafından klinik gözlem ve standart testlerle (ADOS-2, M-CHAT) konur. Erken teşhis için 18-24 aylıkken tarama önerilir.
Tedavi ve Destek Yöntemleri
- Erken Müdahale Programları: Özel eğitim, konuşma terapisi ve duyu bütünleme terapisi ile çocuğun becerileri desteklenir.
- Davranışçı Terapiler: Uygulamalı Davranış Analizi (ABA), olumlu davranışları pekiştirmeyi hedefler.
- İlaç Tedavisi: Eşlik eden hiperaktivite veya kaygı durumlarında doktor kontrolünde kullanılır.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
-
Otizm ile zekâ geriliği aynı şey midir?
Hayır. Otizmli bireylerin %40’ında ortalama veya üstü zekâ görülür. Bazıları üstün yeteneklere sahip olabilir. -
Otizmli çocuklar konuşabilir mi?
Evet. Erken müdahale ile dil becerileri geliştirilebilir. Bazı çocuklar konuşurken, bazıları alternatif iletişim yöntemleri kullanır. -
Otizm tedavi edilebilir mi?
Otizm bir hastalık değil, gelişimsel bir farklılıktır. Tedavi yerine bireyin yaşam kalitesini artıracak destekler sunulur. -
Otizmli bireyler yetişkinlikte bağımsız yaşayabilir mi?
Eğitim ve destekle birçoğu bağımsız yaşam becerileri kazanır. Bazıları üniversite bitirip iş hayatına katılabilir. -
Otizmin ağırlık dereceleri var mıdır?
Evet. Hafif, orta ve ağır olarak sınıflandırılır. Destek ihtiyacı bu derecelere göre değişir.
Ailelere Öneriler
- Çocuğunuzun ilgi alanlarını keşfedin ve bunları öğrenme sürecine dahil edin.
- Sosyal becerileri geliştirmek için oyun gruplarına katılın.
- Kendinizi suçlamayın; otizm ebeveynlik hatalarından kaynaklanmaz.
