Çölyak hastalığı, gluten içeren gıdalara karşı vücudun verdiği anormal immün tepki sonucu ortaya çıkan bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Tanı sürecinde kan testleri, genetik analizler ve endoskopik incelemeler kullanılır. Bu yazıda, çölyak testlerinin nerede yapıldığı, tanı aşamaları ve dikkat edilmesi gerekenler detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.

Çölyak Tanısında Kullanılan Test Türleri
Çölyak şüphesi olan bireylerde ilk adım serolojik kan testleridir. Bu testler, kandaki spesifik antikor seviyelerini ölçerek gluten hassasiyetini değerlendirir. En yaygın kullanılan testler arasında Anti-tTG (doku transglutaminaz antikoru) ve Anti-EMA (endomisyum antikoru) bulunur. Kan testleri pozitif çıkarsa, kesin tanı için ince bağırsak biyopsisi gereklidir. Biyopsi örneği endoskopi ile alınır ve bağırsak villuslarında hasar olup olmadığı patolojik incelemeyle belirlenir.

Çölyak Testleri Nerede Yapılır?

• Hastanelerin Gastroenteroloji Bölümleri: Kan testleri ve endoskopik işlemler genellikle tam teşekküllü hastanelerde yapılır.
• Özel Laboratuvarlar: Anti-tTG ve Anti-EMA gibi serolojik testler, özel sağlık kuruluşlarında da çalışılabilir.
• Üniversite Hastaneleri: Çölyak genetik testi (HLA-DQ2/DQ8) gibi ileri analizler üniversite hastanelerinin genetik laboratuvarlarında gerçekleştirilir.

Test Öncesi Nelere Dikkat Edilmeli?
Test sonuçlarının güvenilir olması için gluten içeren besinlerin tüketimine devam edilmelidir. Glutensiz diyete başlamak, antikor seviyelerini düşürerek yanlış negatif sonuçlara yol açabilir. Kan testi için açlık gerekmez ancak endoskopi öncesi 6-8 saat aç kalınması istenebilir.

Tanı Sürecinde İzlenen Adımlar

1. Aile Hekimi veya İç Hastalıkları Uzmanına Başvuru: İlk değerlendirme ve kan testi talebi için.
2. Gastroenteroloji Konsültasyonu: Pozitif kan testi sonrası endoskopi planlaması.
3. Endoskopi ve Biyopsi: Lokal anestezi altında ince bağırsaktan doku örneği alınması.
4. Patoloji Raporu: Villus atrofisi varlığının mikroskopik incelemeyle doğrulanması.

Çocuklarda ve Hamilelerde Test Süreci
Çocuklarda tanı yetişkinlerle benzerdir ancak endoskopi işlemi pediatrik gastroenterologlar tarafından yapılır. Hamilelerde ise endoskopi, gebeliğin ikinci trimesterinde güvenle uygulanabilir.

Test Sonuçları Ne Zaman Çıkar?
Kan testleri genellikle 1-3 iş günü içinde sonuçlanır. Biyopsi incelemesi ise patoloji laboratuvarının yoğunluğuna bağlı olarak 7-10 gün sürebilir.

Çölyak Testi Ücretli mi?
SGK anlaşmalı hastanelerde kan testleri ve endoskopi genellikle ücretsizdir. Özel kuruluşlarda ise serolojik testler 150-300 TL, endoskopi 1000-2500 TL arasında değişebilir.

Yanlış Tanı Riskini Azaltmak İçin

• Test öncesi en az 6 hafta gluten tüketilmeli.
• Otoimmün hastalığı olanlar (Tip 1 diyabet) ek testlerle değerlendirilmeli.
• Şüpheli durumlarda genetik testlerle HLA-DQ2/DQ8 allelleri kontrol edilmeli.

Çölyak tanısı konulduktan sonra ömür boyu glutensiz diyet uygulanması gereklidir. Doğru teşhis için deneyimli bir gastroenterolog ile çalışmak, sürecin sağlıklı ilerlemesini sağlar.