Atrofi

Atrofi Nedir?

Atrofi; kelime anlamı olarak küçülme, eski boyutuna göre boyut kaybı demektir. Pek çok doku ve organda ortaya çıkabilen atrofi pek çok semptomun ortaya çıkışında da rol oynar. Bazı atrofiler yaşın ilerlemesi ile birlikte doğal olarak gelişir. Bazı atrofilerse birdenbire ortaya çıkar ve hayatı tehdit edici boyutlara ulaşabilir. Bu bağlamda atrofinin erken tanı alması ve tedavi edilmesi çok önemlidir.

Çoğu organda gelişen atrofinin (karaciğer atrofisi, beyin atrofisi yada böbrek atrofisi) geri dönüşü yoktur. Atrofide önemli olan var olan küçülmenin önüne geçebilmektir.

Atrofi Türleri Nelerdir?

Atrofi çok çeşitli doku ve organlarda görülebilir. Buna bağlı olarak da pek çok türe ayrılabilir. En sık görülen atrofi türleri şöyle sıralanabilir:

• Beyin Atrofisi: Beyin atrofisi; yaşla veya bazı hastalıklarla birlikte görülen; beyin dokusunun küçülmesi olayıdır. Bu olay hastada pek çok semptomun ortaya çıkmasına neden olabilir.
• Kas Atrofisi: Kas atrofisi yine yaşlılık döneminde gözlemlenebilen; herhangi bir kasın küçülmesi olayıdır. Bu olay yaştan bağımsız olarak da gerçekleşebilir.
• Karaciğer Atrofisi: Karaciğer atrofisi özellikle alkol kullanan kişilerde görülen bir durumdur. Bu durum ilerlediğinde hastada karaciğer yetmezliği gelişir.
• Meme Atrofisi: Meme atrofisi özellikle menopoz sonrası kadınlarda sık görülen bir durum olup meme boyutunda küçülmeyi tanımlar. 
• Vajinal Atrofi: Vajinal atrofi de yine meme atrofisi gibi menopoz sonrası kadınlarda sık görülen bir semptomdur.
• Böbrek Atrofisi: Böbrek atrofisi böbreğin küçülmesi ve fonksiyonlarını yerine getirememesi olarak tanımlanır. Eğer hastada bu durum tedavi edilmezse; böbrek yetmezliği gelişebilir.
• Deride Atrofi: Deri atrofisi; derinin canlılığını yitirip, kuru, sert ve mat bir hal alması olarak tanımlanır. Bu durum hastada özgüvensizliğe yol açabilir.

Atrofi Belirtileri Nelerdir?

Atrofi pek çok organda görülür ve bu organların fonksiyonlarında bozulmalara yol açar. Buna bağlı olarak da hastada pek çok semptom meydana gelebilir. Atrofide en sık görülen semptomlar şunlardır:

• Unutkanlık: Unutkanlık; beyin atrofisine sahip hastalarda çok sık rastlanılan bir semptomdur. Bu semptomda hastalar kişi ve yer oryantasyonunu kaybeder, nerede olduğunu ve kim olduğunu unutur. 
• Baş Ağrısı: Beyin atrofisi yaşayan hastalarda gözlemlenebilen semptomlardan biri baş ağrısıdır.
• Baş Dönmesi: Beyin atrofisi yaşayan hastalarda gözlemlenebilen semptomlardan biri de baş dönmesidir 
• Mide Bulantısı ve Kusma: Beyin atrofisi yaşayan hastalarda gözlemlenebilen semptomlardan bir diğeri mide bulantısı ve kusmadır.
• Hareket Bozukluğu: Kas atrofisi yaşayan kişilerde en sık görülen semptomlardan biri hareket bozukluğudur. Bu semptom ayrıca beyin atrofisi yaşayan kişilerde de görülebilir.
• Kaslarda İncelme: Kas atrofisi yaşayan hastalarda kaslarda incelme gözlemlenebilir. Bu incelme en sık kol ve bacak kasları gibi kaslarda gözlemlenir. Ancak bazı genetik hastalıklarda gövde kaslarında da atrofi gelişebilir.
• Sarılık: Karaciğer atrofisi yaşayan hastalarda; karaciğerdeki küçülmenin boyutuna göre karaciğer yetmezliği görülebilir. Buna bağlı olarak hastada normal durumda karaciğer tarafından atılması gereken bilirubin adlı madde ciltte birikerek sarı renk görünümüne neden olur.
• Kaşıntı: Kaşıntı karaciğer atrofisine sahip hastalarda sık görülen bir semptomdur. Bu semptom kişide var olan ve atılamayan bilirubinin deri altında birikmesi sonucu deriyi irrite etmesi (uyarması) ile gelişir.
• Meme Boyutunda Küçülme: Meme atrofisi yaşayan hastalarda meme boyutlarında küçülme gözlemlenir. Bu kişilerin sütyen bedeni eskiye göre küçülür.
• Meme Ağrısı ve Memede Hassasiyet: Meme atrofisi yaşayan kişilerde meme ağrısı ve memede hassasiyet gözlemlenebilir.
• Cinsel İlişki Sırasında Ağrı: Cinsel ilişki sırasında ağrı vajinal atrofi yaşayan hastalarda çok sık rastlanılan bir semptomdur.
• Cinsel İlişki Sırasında Kanama: Cinsel ilişki sırasında kanama vajinal atrofi yaşayan hastalarda çok sık rastlanılan bir semptomdur.
• Vajinal Kuruluk: Vajinal kuruluk; vajinal atrofi yaşayan hastalarda çok sık rastlanılan bir semptomdur. Bu kişilerde menopoz sonrası vajinal akıntıların azalmasına bağlı vajinal kuruluk gelişir.
• Yan Ağrısı: Yan ağrısı; böbrek atrofisi yaşayan hastalarda çok sık rastlanılan bir semptomdur.
• İdrar Yapmada Zorluk: İdrar yapmada zorluk böbrek atrofisi yaşayan hastalarda çok sık rastlanılan bir semptomdur. Bu kişilerde böbreğin idrar üretiminin azalmasına bağlı idrar yapmada zorluk gelişir.
• Deri Görünümünde Değişim: Deri görünümünde değişim; deri atrofisi yaşayan hastalarda sık rastlanılan bir semptomdur.

Atrofi Nedenleri Nelerdir?

Atrofi pek çok doku ve organda gözlemlenebilen bir durumdur. Buna bağlı olarak atrofi pek çok nedene bağlı olarak da ortaya çıkabilir. En sık görülen atrofi nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Yaş: Yaşla birlikte pek çok organda fonksiyon bozuklukları meydana gelebilir. Yaşın artmasıyla birlikte kişide beyin atrofisi sık gözlemlenir.
• Cinsiyet: Bazı atrofi türleri; erkeklerde daha sık gözlemlenebildiğinden erkek cinsiyet atrofi için bir risk faktörü sayılabilir. Bu atrofiler arasında karaciğer atrofisi, beyin atrofisi ve böbrek atrofisi sayılabilir. Kas atrofisi ise kadın cinsiyette daha sık gözlemlenir.
• Menopoz: Menopoz; kadında menstruel siklusun tamamlanmasıyla başlayan bir dönemdir. Kadında bu dönemde kadınsal hormon olarak da adlandırılan östrojen ve progesteron adlı hormonların düzeyi düşer. Hastalarda buna bağlı olarak vajinal salgılar azalır ve vajinal atrofi gelişir.
• Genetik: Bazı organlarda gelişen atrofiler; kişide bazı genetik olaylara bağlı olarak gelişebilir.
• Bazı Hastalıklar: Bazı böbrek, karaciğer ve deri hastalıklarında karaciğer, böbrek yada deri atrofisi gelişebilir.
• Alkol Kullanımı: Alkol kullanımı hastalarda hem karaciğer hem böbrek atrofisi için risk faktörüdür.
• Hareketsizlik: Hareketsizlik; kaslarda gelişen atrofi için ciddi bir risk faktörüdür.
• Vücudun Belli Bir Bölgesine Baskı Uygulanması: Vücudun belli bir bölgesine baskı uygulandığı durumlarda(örneğin kolun yada bacağın alçıya alındığı durumlarda) kişide deri ve kas atrofisi gelişebilir.

Atrofi Teşhisi

Atrofinin pek çok doku ve organda ortaya çıkması; atrofinin teşhisinde kullanılan tanı yöntemlerinin de çeşitlenmesine neden olmuştur. Buna göre atrofi teşhisinde kullanılan tanı yöntemleri şunlardır:

• Anamnez: Anamnez hastanın hastalığı hakkında var olan şikayetlerini dile getirmesi durumudur. Atrofiye sahip olan hastalar sıklıkla atrofiye olan bölgelerinde meydana gelen küçülmeden şikayet ederler. Eğer bu atrofi iç organlardan birinde gelişen bir küçülme ise bu durumda hastada bu organın fonksiyonunun bozulmasına bağlı semptomlar meydana gelir. Hekim hastanın bu şikayetlerini dinler, şikayetlerin ne zamandır var olduğunu, arttırıp azaltan etkenleri, hastanın kullandığı ilaçları, ek hastalıklarını ve alkol kullanımını sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hekim hastanın atrofiye olan bölgesini elle muayene ederek inceler . Bu muayene çoğunlukla dışardan gözlemlenebilen organların muayenesi için geçerlidir.
• Ultrasonografi(USG): Ultrasonografi ses dalgaları kullanılarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntemle hastanın karaciğeri ve böbreğinin genel sınırları belirlenip boyutu hakkında fikir edinilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Manyetik rezonans görüntüleme; manyetik alan kullanarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntemle; hastanın beyin dokusu ve bu dokuda gelişen küçülme miktarı belirlenebilir. Ayrıca iç organ atrofilerinin net olarak gözlemlenmesinde de manyetik rezonans görüntüleme çok iyi bir yöntemdir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Bilgisayarlı tomografi; X ışını kullanılarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem hastada kas dokusunun değerlendirilmesinde oldukça önemlidir.

Atrofi Tedavisi

Atrofi tedavisi atrofinin geliştiği organa ve dokuya yönelik olarak uygulanır. Bu bağlamda atrofi eğer iç organlarda (karaciğer, böbrek, beyin) geliştiyse hastaya İzlem Tedavisi ve Semptomatik Tedavi uygulanır. İzlem tedavisi ile hastada var olan atrofinin ilerleyip ilerlemediği gözlemlenir. Semptomatik tedavi ile ise hastada var olan semptomlara yönelik tedavi uygulanır.

Kas atrofisine sahip hastalarda tedavi yöntemi olarak; Fizik Tedavi uygulamalarına başvurulur. Bu tedavi yöntemi ile hastada var olan kas atrofisi giderilmeye çalışılıp kaslar yeniden güçlendirilmeye çalışılır.

Vajina atrofisine hastaya Medikal Tedavi uygulaması yapılır. Bu tedavide hastada var olan vajinal kuruluk giderilmeye çalışılır.

Meme atrofisine sahip hastalarda tedavi için Hormon Takviyesi yöntemine başvurulabilir. Bu yöntemde hastaya dışarıdan kadınlık hormonu olarak da adlandırılan östrojen ve progesteron hormonları verilerek memelerin eski boyutuna kavuşturulmasına yardımcı olunur.

Atrofi Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Medikal tedavi; özellikle vajinal atrofi ve meme atrofisinin tedavisinde çok sık kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi yönteminde kullanılan ilaçlar;

• Lokal (Bölgesel Uygulanan) Östrojenli Kremler: Bu kremler; hastada menopoz sonrası azalan östrojen seviyesine bağlı gelişen vajinal kuruluğu gidermek amacıyla kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak östrojen hormonu barındıran bu kremler lokal olarak uygulandığı için hastada herhangi bir yan etki gelişimine yol açmazlar.
• Hormon Takviyesi: Bu ilaçlar hastada var olan meme atrofisinin tedavisinde kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak östrojen ve progesteron içeren bu ilaçlar hormonal dengeyi etkiler. Bu bağlamda hastada ara kanama, kilo artışı, ödem, şişkinlik, kabızlık gibi semptomlara yol açabilir.

Atrofide Hangi Doktora Gidilir?

Atrofi pek çok organda gelişir ve buna bağlı olarak da pek çok bölümü ilgilendirir. Hastaların doğru bölüme gidip doğru tedaviyi alması bu açıdan önemlidir.

• Beyin atrofisi ile esas olarak ilgilenen, hastalara tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm Nöroloji ve Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümüdür.
• Vajinal atrofi ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümüdür.
• Kas atrofisi ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm Ortopedi ve Travmatoloji bölümüdür.
• Meme ve karaciğer atrofisi ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm Genel Cerrahi bölümüdür.
• Böbrek atrofisi ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm Üroloji bölümüdür.
• Deri atrofisi ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm Deri ve Zührevi Hastalıkları bölümüdür.
• Hastalar atrofiye ait semptomlardan şikayet ettiğinde vakit kaybetmeden hekime başvurmalı ve tedavi altına alınmalıdır.