Huzursuz Bacak Sendromu

Huzursuz Bacak Sendromu Nedir?

Huzursuz bacak sendromu, aslında yaygın görülebilen nörolojik bir hastalıktır. Huzursuz bacak sendromunda hastalarda bacaklarını hareket ettirme dürtüsü oluşur.

Bu dürtü genellikle geceleri uyurken veya dinlenme esnasında artar. Kişiler bu durumda kalkıp yürümek, bacağı yukarı kaldırmak gibi hareketlerle rahatlama hissederler.

Bu hastalık daha çok geceleri uyurken kişiyi rahatsız ettiği için, hastaların uykularının bozulması onları en rahatsız eden durumdur. Ayrıca ağrı hissetmek de yaşam kalitesini oldukça bozmaktadır. Bunun sonucunda da depresyona kadar ilerleyebilen sorunlar görülebilmektedir.

Huzursuz bacak sendromu her yaşta görülebilse de orta yaş kadınları daha çok etkilemektedir. Ayrıca kadınlarda erkeklere göre 2 kat daha fazla görülmektedir. Hastaların ortalama %60’sında bacak kaslarında seğirme de görülür.

Huzursuz bacak sendromu genelde ömür boyu süren bir hastalıktır. Ancak uygun ilaç tedavisiyle kolaylıkla kontrol altına alınabilmektedir. Ancak tedavi süresince bazı ilaç değişiklikleri yapılabilir.

Huzursuz Bacak Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Huzursuz ayak sendromu, genellikle bacaklarda uyuşma tarzı hoş olmayan duygular ile karakterize edilen bir hareket bozukluğudur. Genellikle bu hisler, etkilenen bölgeyi veya vücudun herhangi bir bölgesini hareket ettirmek için kişiyi uyarır. Hareket ile geçici bir rahatlama hissi oluşur.

Bu semptomlar tipik olarak dinlenme dönemlerinde, genellikle dinlenme sonrası 15 ila 30 dakika sonra ortaya çıkar. Özellikle geceleri ve yatmadan önce şiddetlenirler.

Huzursuz bacak sendromu belirtileri, genelde aralıklı olarak gelir. Bu belirtiler gece uyurken hissedilebildiği gibi hasta tarafından anlaşılmayabilir. Ancak genellikle yatakta fazla hareket etme eğilimindedirler. 

Sık olarak hissedilen belirtiler şunlardır:

• Bacak ağrısı
• Bacak seğirmesi
• Kaşıntı
• Cildin altında uyuşma hissi
• Karıncalanma
• Kaslarda katılık
• Ciltte elektriklenme

Huzursuz bacak sendromu ile ortaya çıkan duyumlar ve hareketler uykuya dalmayı veya uykuda kalmayı zorlaştırarak uykusuzluğa neden olabilir. Bazı hastalar geceleri semptomlardan o kadar rahatsız olurlar ki yataktan kalkarlar.

Hastalığın ilerlemiş formlarında, huzursuz bacak sendromunun belirtileri, kişi otururken bile, örneğin toplantılarda, okulda veya sinemada ortaya çıkabilir. Uzun uçuşlarda veya uzun süreli araç sürüşlerinde belirtiler kötüleşebilir. Bu süreçlerde bacağı hareket ettirme veya masaj yapma ihtiyacı olabilir.

Huzursuz Bacak Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Primer ve sekonder huzursuz bacak sendromu olarak tanımlanan hastalığın iki türü vardır. Primer tipin net bir nedeni yoktur ve ailede bir kişide varsa diğerlerinde de olma eğilimindedir. Sekonder huzursuz bacak sendromu, aşağıdaki koşullarla ilişkili olarak ortaya çıkabilir:

Demir eksikliği: Huzursuz bacak sendromu semptomlarıyla güçlü bir şekilde bağlı olan durumlardan biri demir eksikliğidir. Demir eksikliği ve huzursuz bacak sendromu semptomları arasındaki ilişki kapsamlı bir şekilde araştırılmıştır. Araştırmalar, hastalıktan muzdarip kişilerin kanında ve omurilik sıvısında düşük demir seviyelerinin bulunabileceğini göstermektedir. Demir seviyeleri ne kadar düşükse, semptomlar o kadar kötü olur. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), beynin substantia nigra adı verilen bir bölgesindeki demir içeriğinin, huzursuz bacak sendromu olan kişilerde normal kişilere göre daha düşük olduğunu ve bunun da hastalığa katkıda bulunabileceğini göstermiştir.

Bu nedenle, huzursuz bacak sendromu semptomları olan kişilerin demir depolarının göstergesini kontrol etmeleri önerilir.

Son dönem böbrek hastalığı: Huzursuz bacak sendromu, son dönem böbrek yetmezliği olan, özellikle diyalize bağımlı olanlar arasında çok yaygındır. Yaygınlığı yüzde 6 ila 62 arasında değiştiği bildirilmiştir. Bu grup hastalarda huzursuz bacak sendromuna neyin katkıda bulunabileceği belirsizdir. Anemi, demir eksikliği ve hatta düşük paratiroid hormon seviyelerinin çeşitli çalışmalara dayanarak rol oynayabileceği bulunmuştur.

Diyabet: Tip 2 diyabetli kişilerde huzursuz bacak sendromu gelişebilir. Diyabet kontrolsüz bırakılırsa sinir hasarı meydana gelebilir. Bunun kandaki yüksek glikoz seviyeleri nedeniyle oluştuğu düşünülmektedir. Diyabet ayrıca vazo nervorum adı verilen sinirleri besleyen küçük kan damarlarına da zarar verebilir. Bunlar tıkandığında sinirin kendisi hasar görür. Genellikle bu durum, ağrı ve ayaklarda iğne hissinden oluşan periferik bir nöropatiye yol açar. Bu bacaklarda ilerleyebilir ve hatta elleri tutabilir. Bu duyusal değişikliklerle ilişkili olarak, bazı kişilerde huzursuz bacak sendromu semptomları olabilir. Bu nedenle, diyabetin huzursuz bacak sendromu açısından bir risk olabileceği düşünülmektedir.

Multipl skleroz: Multipl sklerozun artmış huzursuz bacak sendromu riski ile ilişkili göründüğüne dair artan kanıtlar vardır. Ancak nedeni tam olarak saptanamamıştır.

Hamilelik: Hamileliğin de bazı yapılan araştırmalarda huzursuz bacak sendromu ile ilişkili olabileceği bulunmuştur. Bu dönemde hastalığın semptomlarında artış görülebilmektedir. Ancak hamilelikte huzursuz bacak sendromu hastalığının neden ortaya çıktığı veya şiddetlendiği açık değildir ve semptomlar genellikle doğumdan sonra düzelir.

Huzursuz bacak sendromuna nedenini açıklayan birkaç mekanizma vardır. Bu durum genelde beyindeki değişiklikler ve bacakların duyusunda ki değişiklikler ile ilişkilendirilmiştir. Ancak bazen nöropatik bir ağrı veya beyinde bir değişiklik olmadan bile hastalık gelişebilmektedir.

Huzursuz Bacak Sendromu Teşhisi

Huzursuz bacak sendromu tanısı, esas olarak tıbbi geçmiş ve hastadan alınan öyküyle konulur. Huzursuz bacak sendromunu teşhis etmek için yardımcı olan belirtiler vardır. Örneğin bacakları hareket ettirme dürtüsü veya hoş olmayan duyumlar dinlenme veya oturma gibi hareketsizlik dönemlerinde başlar veya kötüleşir. Hareket edince özellikle yürüyünce, duyulan ağrı azalır. Akşam veya gece semptomlar daha da şiddetlenir.

Huzursuz bacak sendromu, tipik olarak bu kriterleri karşıladığında teşhis edilir. Bununla birlikte, semptomların başka bir nedeni varsa dışlamak veya diğer nedenleri (demir eksikliği veya periferik nöropati gibi) belirlemek için yine de ek testlere ihtiyaç duyulabilir.

Diğer Teşhis Testleri: Polisomnogram olarak da tanımlanan uyku testi, uyku düzenini değerlendirmek için kullanılabilir. Bir polisomnogram beyin aktivitesi, kas hareketleri ve uyku sırasında oksijenasyon testlerini içerir. Bu test genellikle bir uyku merkezinde yapılır. Bu test sonuçlarına göre huzursuz bacak sendromuna sebep olacak diğer sebepler hakkında da bilgi sahibi olunabilir.

Yapılabilecek diğer testler arasında demir eksikliği, böbrek hastalığı, tiroid hastalığı ve diyabeti tanımlayabilen kan testleri yer alır. Bazı durumlarda, beyin manyetik rezonans görüntüleme (MRI) testi gibi görüntüleme testleri, multipl skleroz gibi yapısal sorunların belirlenmesine yardımcı olabilir.

Huzursuz Bacak Sendromu Tedavisi

Huzursuz bacak sendromu çeşitli tedavi stratejileri ile yönetilebilir. Yaşam tarzı değişiklikleri arasında kafein, alkol ve sigara içmekten kaçınmak bulunur. Başka bir hastalığın neden olduğu huzursuz bacak sendromu tedavisi için önce hastalığı bulmak ve ona göre tedavi yapmak gerekir. Örneğin hastada demir eksikliği anemisi varsa ilk önce bunu düzeltmek gerekir.

Toplantı, okul veya sosyal etkinlikler sırasında huzursuz bacak sendromu belirtileri hakkında bilinçli olunduğunda, ağrıları engellemek için belli aralıklarla kalkmak ve yürüyüş yapmak iyi gelecektir.

Huzursuz Bacak Sendromu İlaçları

Huzursuz bacak sendromu, semptomlarını azaltmak için kullanılan reçeteli ilaçlar vardır ve yaşam tarzı değişiklikleri ve altta yatan neden için tedavi almanın yanı sıra ilaçlar da belirtileri azaltmada oldukça etkilidir. Huzursuz bacak sendromu tedavisinde kullanılan ilaçlar şu şekilde sıralanabilir:

• Levodopa
• Pramipeksol
• Ropinirol
• Opioidler
• Gabapentin
• Benzodiazepinler

Huzursuz bacak sendromu tedavisinde kullanılan ilaçlar hamilelikte güvenli olmayabilir. Bu yüzden ilaçlar doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Huzursuz Bacak Sendromu Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Huzursuz bacak sendromu tedavi edilmediğinde kişiye direkt olarak çok fazla bir sorun oluşturmaz. Ancak kişinin çektiği ağrı ve bu yüzden uyku düzeninin bozulması ek olarak birçok soruna yol açabileceği için, hastalık hayat düzenini çok etkilediği zaman tedavisinin yapılması gerekir. Bu uykusuzluk ve bacak ağrısının tekrar hissedileceği korkusu kişiyi depresyona bile sürükleyebilir. Bu durumda da profesyonel bir destek almak gerekebilir.

Huzursuz Bacak Sendromuna Ne İyi Gelir?

Kafein, alkol ve tütün kullanımı huzursuz bacak sendromu semptomlarını şiddetlendirebilir. Bu maddeleri sınırlamak, semptomları azaltmaya yardımcı olur. Bazı çalışmalar çok fazla şeker yemenin veya sıkı giysiler giymenin huzursuz bacak sendromu semptomlarını ağırlaştırdığını göstermektedir.

Demir eksikliği, huzursuz bacak sendromunun ana nedenlerinden biri olduğu için birçok çalışmada demir takviyesi almanın semptomları hafifletmeye yardımcı olabileceği görülmüştür.

Ek olarak, D vitamini eksikliği de huzursuz bacak sendromu ile ilişkilendirilebilir. 2014 yılında yapılan bir araştırmada, D vitamini takviyelerinin, hastalık semptomlarını azalttığı bulunmuştur.

Hemodiyaliz hastaları için, C ve E vitaminleri semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Egzersiz, huzursuz bacak sendromu semptomlarını hafifletmede etkilidir.

Huzursuz bacak sendromlu 23 kişiyle yapılan 2006 tarihli bir çalışmada, 12 hafta boyunca haftada üç kez yapılan aerobik egzersizin huzursuz bacak sendromu semptomlarını önemli ölçüde azalttığı bulunmuştur. Ancak ölçüsüz ve bilinçsiz yapılan egzersizin de hastalığı daha ilerletebileceği unutulmamalıdır.

Diğer egzersiz türleri gibi, yoga ve germe egzersizlerinin de hastalık açısından yararlı olabileceği bulunmuştur. Bacak kaslarına masaj yapmak huzursuz bacak sendromu semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Masajın neden olduğu dopamin üretiminin artması bu durumu açıklayabilir.

Başka iyi gelen bir yöntem ise huzursuz bacak sendromu için sabun kullanılmasıdır. Çarşaf altına özellikle lavanta sabunu koymanın iyi geldiğini söyleyen doktorlar mevcuttur. Lavanta sabunun, uyku sorununa yol açan ve hastanın gün içindeki aktivitelerini olumsuz yönde etkileyecek olan huzursuz bacak sendromuna çare olabileceği ön görülmektedir.

Sabunda ki sodyum klorür, kasları gevşetme özelliğine sahiptir ve bu sendromun verdiği rahatsızlığı hafifletmektedir.

Huzursuz Bacak Sendromuna Ne İyi Gelmez?

Direkt olarak hbs hastalığını kötüleştiren kanıtlanmış bir sebep bulunamamıştır. Ancak çok fazla hareket etmeyen ve düzenli egzersiz yapmayan kişilerde huzursuz bacak sendromu daha ağır seyredebilmektedir. Ayrıca sıcak havalar ve nemli ortamlar hastalık belirtilerini daha da arttırabilir. Hastaların çok dar kıyafetler giymemesi önerilir.

Hamilelikte Huzursuz Bacak Sendromu

Hekimler geceleri bacaklardaki bu hislere neyin sebep olduğunu tam olarak bilmeseler de ana neden olarak vücuttaki dopamin dengesizlikleri gösterilmektedir. Dopamin normalde kas hareketlerinin düzgün ve normal olmasına yardımcı olur.

Hamilelikte huzursuz bacak sendromu, folik asit veya demir eksikliği nedeniyle tetiklenebilir. Hamilelik sırasında artan östrojen seviyelerinin de hastalığa katkıda bulunabileceğine dair bazı kanıtlar vardır.

Hastalığın belirtileri, her gece uykuyu kesecek kadar şiddetli olduğunda bir hekime görünmek ve tedavi olmak gerekir. Genellikle klasik tedavide kullanılan ilaçlar hamilelikte de doktor kontrolünde kullanılabilse de fetüse herhangi bir zarar verip vermediğini destekleyen çok fazla çalışma bulunmamaktadır.

Çocuklarda Huzursuz Bacak Sendromu

Çocukların sadece %2 gibi küçük bir kısmında huzursuz bacak sendromu belirtileri ortaya çıkmaktadır. Çıksa bile genelde belirtiler şiddetli değildir ve herhangi bir tedavi gerektirmez. Tedavi verildiğinde de ilaçların dozları, şekilleri hekim gözetiminde ayarlanır.

Huzursuz Bacak Sendromu için Hangi Doktora Gidilir?

Huzursuz bacak sendromu yaşayanlar için asıl gidilmesi gereken bölüm Nöroloji’dir. Çünkü bu hastalık esas olarak sinir sistemi ve nöronlar arası iletişimi sağlayan kimyasallarla ilişkilidir. Altta yatan başka bir hastalığınız varsa hekim bunun için de sizi uygun bölüme yönlendirecektir.

Hastalık belirtileri oluşmaya başladığında, devam eden sorunun şiddetlendiğini ya da değiştiğini düşündüğünüzde doktora görünmeniz gerekir. Bazı testlerle bunun altında yatan sebep araştırılabilir.