İleostomi, ince bağırsağın son bölümü olan ileumun karın duvarına ağızlaştırılması işlemidir. Bu cerrahi müdahale, bağırsak içeriğinin doğal yoldan atılamadığı durumlarda vücuttan dışarı yönlendirilmesi için hayati önem taşır. İşlem sonrasında "stoma" adı verilen açıklıktan bağırsak içeriği özel bir torbaya boşalır.

İleostomi Neden Gereklidir?

• İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Ülseratif kolit veya Crohn hastalığının tedaviye dirençli formları
• Kanser Tedavileri: Kalın bağırsak veya rektum kanserlerinin cerrahi sonrası
• Travmalar: Bağırsak perforasyonuna yol açan kazalar
• Konjenital Anomaliler: Doğuştan bağırsak tıkanıklıkları
• Divertikülit Komplikasyonları: Bağırsak delinmesi durumları

İleostomi Çeşitleri

1. Geçici İleostomi: Bağırsağın iyileşme sürecini korumak için 3-6 ay süreyle uygulanır. İyileşme sonrası geri alınır.
2. Kalıcı İleostomi: Rektum veya anüsün tamamen alındığı durumlarda yaşam boyu kullanılır.
3. Döngü İleostomi: Bağırsağın bir bölümünün dışarı alınıp çift uçlu stoma oluşturulmasıdır.

Cerrahi Süreç ve Sonrası
Operasyon genellikle genel anestezi altında açık veya laparoskopik yöntemle yapılır. İleumun ucu karın duvarına dikilerek kırmızı-pembe renkli stoma oluşturulur. Ameliyat sonrası ilk 48 saatte stoma renginin koyulaşması veya morarması acil müdahale gerektirir. Hastalar ortalama 5-7 gün hastanede kalır.

Stoma Bakımının Temel İlkeleri

• Torba Değişimi: Cilt tahrişini önlemek için 3-7 günde bir değiştirilmeli
• Cilt Koruma: pH nötralize edici bariyer kremler kullanılmalı
• Sızıntı Kontrolü: Torbanın cilde tam yapışması sağlanmalı
• Koku Yönetimi: Filtreli torbalar ve özel deodorantlar tercih edilmeli

Olası Komplikasyonlar ve Çözümleri

• Stoma Retraksiyonu: Stomanın içe çökmesi durumunda konveks torba sistemleri kullanılır.
• Prolapsus: Stomanın aşırı uzamasında destekli çamaşırlar giyilmeli.
• Cilt Tahrişi: Alerjik reaksiyonlarda hipoalerjenik yapıştırıcılar seçilmeli.
• Dehidratasyon: Sıvı-elektrolit dengesi için günde 2.5-3 litre su tüketilmeli.

Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri

• Diyet Düzeni: Lifli gıdalar kademeli olarak artırılmalı, gaz yapıcı besinler (lahana, kuru baklagil) sınırlandırılmalı
• Sıvı Tüketimi: İshali önlemek için elma suyu, muz gibi potasyum kaynakları tüketilmeli
• Fiziksel Aktivite: Yüzme ve yürüyüş gibi düşük etkili sporlar önerilir
• Cinsel Yaşam: Özel stoma kılıfları ve destek ürünleri ile normal hayat sürdürülebilir

Psikolojik Destek ve Sosyal Uyum
Stoma kullanan bireylerde özgüven kaybı ve sosyal izolasyon sık görülür. Stoma hemşireleriyle düzenli görüşmeler ve hasta destek grupları bu süreçte kritik rol oynar. Psikoterapi, beden imajı kaygılarını azaltmada etkilidir.

Acil Durumlar
Aşağıdaki belirtilerde derhal cerraha başvurulmalı:

• 6 saatten uzun süren stoma çıkışı olmaması
• Torba dolumunun aniden artması (günde >1500 ml)
• Şiddetli karın ağrısı veya kusma
• Stoma çevresinde fıtıklaşma

İleostomi yaşam kurtarıcı bir müdahale olup, doğru bakım ve takiple tamamen normal bir yaşam sürdürülebilir. Düzenli cerrah kontrolleri ve stoma terapisti desteği hayat kalitesini artırır.