İlaç zehirlenmesi, kaza sonucu veya bilinçli aşırı doz alımıyla ortaya çıkan acil tıbbi durumdur. Çocuklarda yanlış ilaç içimi, yetişkinlerde ise intihar girişimleri en sık nedenler arasındadır. Erken müdahale hayat kurtarıcıdır.

İlaç Zehirlenmesi Nedenleri

• Kazara Maruziyet: Çocukların renkli hapları şeker sanması
• Terapötik Hata: Doktor tavsiyesi dışında doz aşımı
• İntihar Girişimleri: Psikiyatrik hastalıklarda yüksek doz alımı
• İlaç Etkileşimleri: Birden fazla ilacın bilinçsizce kullanımı

Acil Belirtiler

• Nörolojik: Bilinç bulanıklığı, nöbet, koma
• Kardiyak: Düzensiz kalp atışı, tansiyon düşmesi
• Sindirim: Bulantı, kanlı kusma, karın ağrısı
• Solunum: Nefes darlığı, solunum durması

Evde İlk Yardım Adımları

1. 112 Acil’i Ara: Zehirlenme şüphesinde zaman kaybetmeden profesyonel yardım iste
2. Kusmayı Tetikleme: Özellikle kostik madde içiminde asla kusturma
3. İlaç Kabını Sakla: Tüketilen ilacın prospektüsü veya kutusu tedavide kritik önem taşır
4. Hayati Fonksiyonları Kontrol Et: Bilinç ve solunumu izle

Hastane Tedavi Protokolleri

• Aktif Kömür: Toksin emilimini engellemek için ilk 1 saatte uygulanır
• Antidotlar:
  • Parasetamol zehirlenmesi: N-Asetilsistein
  • Opioid aşırı doz: Nalokson
  • Antikoagülanlar: K vitamini
• Diğer Yöntemler:
  • Mide yıkaması (nadiren)
  • Hemodiyaliz (böbrek yetmezliği durumunda)

Risk Grupları

• Çocuklar: Özellikle 1-5 yaş arası kaza sonucu zehirlenme
• Yaşlılar: Çoklu ilaç kullanımına bağlı etkileşim riski
• Psikiyatrik Hastalar: Depresyon ve şizofreni hastaları

Korunma Yöntemleri

• İlaçları çocukların erişemeyeceği kilitli dolaplarda saklayın
• Son kullanma tarihi geçmiş ilaçları imha edin
• Birden fazla doktora tedavi oluyorsanız ilaç listesini mutlaka paylaşın
• Psikiyatrik ilaç kullanıyorsanız dozları aile bireyleriyle kontrol edin

Toksik Etki Süreleri
| İlaç Grubu | Toksik Etki Başlangıcı |
|——————|————————|
| Parasetamol | 2-4 saat sonra |
| Demir preparatları | 30 dakika içinde |
| Antidepresanlar | 1-2 saat içinde |

Zehir Danışma Merkezi
Türkiye’de 114 Ulusal Zehir Danışma Merkezi 7/24 hizmet vermektedir. Zehirlenme durumunda:

• Maruz kalınan maddeyi belirtin
• Hastanın yaşını ve kilosunu söyleyin
• Alınan tahmini miktarı bildirin

İyileşme Sonrası Takip
Karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri 72 saat içinde tekrarlanmalıdır. Psikiyatrik nedenli zehirlenmelerde mutlaka psikolog desteği alınmalıdır.