Dış gebelik, döllenmiş yumurtanın rahim dışında bir bölgeye (genellikle fallop tüplerine) yerleşmesiyle ortaya çıkan ciddi bir sağlık sorunudur. Tedavi edilmediğinde hayati risk oluşturabilen bu durum, bazı kadınlarda daha yüksek oranda görülür. İşte dış gebelik riskini artıran faktörler ve bu konuda bilinmesi gerekenler:
Fallop Tüpü Hasarı veya Enfeksiyon Öyküsü
Fallop tüplerindeki yapısal bozukluklar veya geçirilmiş enfeksiyonlar, dış gebeliğin en yaygın nedenlerinden biridir. Pelvik inflamatuar hastalık (PID) gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (özellikle klamidya), tüplerde skar dokusu oluşumuna yol açarak yumurtanın rahme ulaşmasını engeller. Geçirilen her enfeksiyon, tüp fonksiyonlarını daha da bozabilir.
Daha Önce Dış Gebelik Yaşamış Olmak
Bir kez dış gebelik geçiren kadınlarda tekrar etme riski %10-15 arasındadır. Tüplerdeki hasar veya ameliyat sonrası değişimler, yeni bir gebelikte embriyonun yanlış yerleşme ihtimalini artırır. Bu nedenle önceki dış gebelik öyküsü olanların erken dönemde doktor takibine alınması önerilir.
Sigara Kullanımı
Sigara içen kadınlarda dış gebelik riski 2-4 kat daha yüksektir. Nikotin, fallop tüplerinin kasılma hareketlerini yavaşlatarak yumurtanın rahme taşınmasını engeller. Ayrıca tüp içi dokularda hücre hasarına yol açarak embriyonun anormal yerleşimine zemin hazırlar.
Doğurganlık Tedavileri ve Tüp Bebek Süreci
Kısırlık tedavisi gören veya tüp bebek yöntemiyle gebe kalan kadınlarda dış gebelik riski artar. Özellikle fallop tüpü problemi olanlarda embriyo transferi sonrası tüplere geri kaçış olabilir. Bu durum, dikkatli ultrason takibi gerektirir.
Rahim İçi Araç (RİA) Kullanımı
RİA’lar gebeliği önlemede oldukça etkili olsa da, gebelik oluştuğunda bunun dış gebelik olma ihtimali yüksektir. Hormonlu spiral gibi yöntemler, rahim içi dokuyu embriyo yerleşimine elverişsiz hale getirirken, tüplerdeki ortamı değiştirebilir.
Endometriozis Hastalığı
Endometriozis, fallop tüplerinde yapışıklık veya tıkanıklığa neden olarak embriyonun rahme ulaşmasını engelleyebilir. Ayrıca pelvik bölgedeki inflamasyon, tüp hareketliliğini azaltarak riski artırır.
İleri Yaş ve Cerrahi Öykü
35 yaş üstü kadınlarda fallop tüp fonksiyonları azalabileceğinden dış gebelik daha sık görülür. Ayrıca apandisit ameliyatı, sezaryen veya tüp onarımı gibi pelvik cerrahiler, tüplerde yapışıklığa yol açabilir.
Belirtiler ve Acil Durumlar
Karın ağrısı, vajinal kanama ve adet gecikmesi dış gebeliğin erken belirtileridir. Tüp yırtılması durumunda şiddetli ağrı, baş dönmesi ve baygınlık gibi semptomlar acil müdahale gerektirir. Risk faktörlerine sahipseniz gebelik testi pozitif çıktığında vakit kaybetmeden ultrason ile yerleşim yeri kontrol edilmelidir.
Önlem ve Takip
Risk grubundaki kadınların düzenli jinekolojik muayene yaptırması önemlidir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunma, sigarayı bırakma ve erken gebelik takipleri, komplikasyonları azaltmada etkilidir.
