Uykuda nefes tutma (uyku apnesi), uyku sırasında tekrarlayan solunum duraklamalarıyla karakterize ciddi bir sağlık sorunudur. Tedavi edilmediğinde kalp hastalıkları ve bilişsel bozukluklara yol açabilir.
Uyku Apnesi Nedir?
Solunumun 10 saniyeden uzun süreyle kesilmesi veya %90 azalması olarak tanımlanır. Yetişkinlerde görülme sıklığı %3-7 arasındadır. Üç ana türü vardır:
- Obstrüktif (Tıkayıcı) Uyku Apnesi: Üst solunum yolundaki kas gevşemesiyle hava yolu tıkanır. En yaygın tiptir (%84).
- Merkezi Uyku Apnesi: Beynin solunum kaslarına sinyal gönderememesi sonucu oluşur.
- Karma Tip: Her iki türün birlikte görülmesidir.
Belirtileri Nelerdir?
- Gece Bulguları:
- Yüksek sesle horlama
- Nefes kesilmesi sonrası ani soluk alma
- Sık idrara kalkma
- Gece terlemeleri
- Gündüz Bulguları:
- Sabah baş ağrısı
- Gün boyu yorgunluk
- Konsantrasyon bozukluğu
- Depresif ruh hali
Risk Faktörleri
- Anatomik: Boyun çevresi >43 cm (erkek), >38 cm (kadın)
- Yaşam Tarzı: Obezite (VKİ >30), sigara, alkol kullanımı
- Tıbbi: Hipertansiyon, diyabet, hipotiroidi
Teşhis Yöntemleri
-
Polisomnografi (Uyku Testi):
- Gece boyunca beyin dalgaları, oksijen seviyesi ve solunum parametreleri kaydedilir.
- Apne-hipopne indeksi (AHİ) hesaplanır:
- Hafif: 5-15/saat
- Orta: 15-30/saat
- Şiddetli: >30/saat
-
Ev Tipi Uyku Testi: Basit vakalarda kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
-
CPAP (Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı):
- Altın standart tedavidir.
- Hava yollarını sürekli basınçla açar.
- Şiddetli apnede %90 başarı sağlar.
-
Ağız İçi Aletler:
- Çeneyi öne iterek dil kökünün hava yolunu tıkamasını önler.
- Hafif-orta vakalarda etkilidir.
-
Cerrahi Seçenekler:
- Üvulopalatofaringoplasti (UPPP): Yumuşak damak dokularının alınması
- Maksillomandibüler İlerletme: Çene kemiklerinin öne alınması
- Hipoglossus Sinir Stimülasyonu: Dil kaslarını uyaran implant
Komplikasyonlar
- Kardiyovasküler: Hipertansiyon, kalp krizi, inme
- Metabolik: İnsülin direnci, tip 2 diyabet
- Nörolojik: Bellek problemleri, dikkat eksikliği
Korunma ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Kilo verme (%10 kayıp AHİ’yi %26 azaltır)
- Yan yatış pozisyonu
- Alkol ve sakinleştiricilerden kaçınma
- Burun tıkanıklığını gideren spreyler
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Göğüs hastalıkları, nöroloji veya kulak-burun-boğaz uzmanları tarafından değerlendirilir. Tanı için uyku bozuklukları merkezlerine başvurulmalıdır. Erken teşhis, hayat kalitesini artırır ve komplikasyon riskini azaltır.
