Uykuda nefes tıkanması (uyku apnesi), solunumun geçici süreyle kesilmesiyle karakterize ciddi bir uyku bozukluğudur. Tedavi edilmezse kalp yetmezliği, hipertansiyon ve tip 2 diyabet gibi hayati riskler oluşturabilir.
Uyku Apnesi Türleri
- Obstrüktif Uyku Apnesi (OUA): En yaygın tiptir. Boğaz kaslarının gevşemesiyle hava yolu tıkanır.
- Santral Uyku Apnesi (SUA): Beynin solunum kaslarına sinyal gönderememesi sonucu oluşur.
- Karma Tip: Her iki türün birlikte görüldüğü kompleks vakalar.
Belirtiler ve Uyarı İşaretleri
- Gece Semptomları:
- Gürültülü horlama ve nefes kesintileri
- Boğulma hissiyle uyanma
- Sık idrara çıkma
- Gece terlemeleri
- Gündüz Semptomları:
- Sabah baş ağrıları
- Konsantrasyon bozukluğu
- Aşırı yorgunluk
- Depresif ruh hali
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- Anatomik Faktörler: Geniş bademcikler, çene yapısı anomalileri
- Yaşam Tarzı: Obezite (boyun çevresi >43 cm erkeklerde, >40 cm kadınlarda), alkol/sigara kullanımı
- Tıbbi Koşullar: Hipotiroidi, nörolojik hastalıklar, reflü
Teşhis Yöntemleri
- Polisomnografi (Uyku Testi):
- Beyin dalgaları, oksijen seviyeleri ve kalp ritmi kaydedilir.
- Evde veya uyku laboratuvarında yapılabilir.
- Epworth Uykululuk Ölçeği: Gündüz uyku eğilimini değerlendiren anket.
Tedavi Seçenekleri
- CPAP (Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı): %95 başarı oranıyla altın standart tedavi.
- Ağız İçi Aletler: Alt çeneyi öne çeken özel protezler (hafif-orta vakalarda).
- Cerrahi Müdahaleler:
- UPPP (Uvulopalatofaringoplasti): Yumuşak damak dokusunun yeniden şekillendirilmesi
- MMA (Maksillomandibular İlerletme): Çene kemiklerinin konumunun düzeltilmesi
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Kilo verme (VKİ <25 hedefi)
- Yan yatış pozisyonu
- Alkol ve sakinleştiricilerden kaçınma
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
- Kardiyovasküler sistemde zorlanma: Gece ani kalp durmaları
- Araç kazaları: Mikro uykular nedeniyle 7 kat artmış risk
- Metabolik sendrom: İnsülin direnci gelişimi
Korunma Stratejileri
- Burun tıkanıklığını gideren nazal bantlar
- Düzenli kardiyo egzersiz (haftada 150 dakika)
- Uyku hijyeni: Aynı saatte yatma-kalkma rutini
Hangi Uzmanlara Başvurulmalı?
- Göğüs Hastalıkları Uzmanı: Tanı ve CPAP tedavisi
- KBB Uzmanı: Anatomik sorunların değerlendirilmesi
- Nöroloji: Santral apne vakaları
Uyku apnesi şüpheniz varsa, teşhis ve tedavi için gecikmeden bir uyku kliniğine başvurun. Erken müdahale, yaşam kalitesini artırır ve hayati riskleri azaltır.
