Trombosit düşüklüğü (trombositopeni), kanın pıhtılaşmasını sağlayan trombosit hücrelerinin sayısının normalin altına düşmesidir. Trombosit sayısının 150.000/mm³’ün altında olması bu durumu işaret eder. Hafif, orta veya şiddetli seyredebilen bu sorun, kanamaya eğilimi artıran ciddi bir sağlık problemidir.
Trombositlerin Normal İşlevi
Trombositler kemik iliğinde üretilen küçük kan hücreleridir. Damar hasarı oluştuğunda bir araya gelerek pıhtı oluşturur ve kanamayı durdururlar. Ayrıca yara iyileşmesinde kritik rol oynarlar. Sağlıklı bir yetişkinde trombosit sayısı 150.000-450.000/mm³ aralığındadır.
Trombositopeninin Nedenleri
-
Yetersiz Üretim:
- Kemik iliğini etkileyen lösemi, lenfoma gibi kanserler.
- Vitamin B12 veya folat eksikliği.
- Ağır alkol kullanımı veya kemoterapi ilaçları.
- Viral enfeksiyonlar (HIV, hepatit C).
-
Artmış Yıkım:
- Otoimmün hastalıklar (İTP – İdiyopatik Trombositopenik Purpura).
- HELLP sendromu (gebelik komplikasyonu).
- Bazı ilaçlar (heparin, sulfonamidler).
-
Dalakta Hapolma:
- Siroz, portal hipertansiyon veya myelofibrozise bağlı genişlemiş dalak.
Belirtiler Ne Zaman Ortaya Çıkar?
- Hafif Düşüklük (100.000-150.000/mm³): Genellikle belirti vermez.
- Orta Düşüklük (50.000-100.000/mm³): Uzun süren burun kanamaları, diş eti kanaması.
- Şiddetli Düşüklük (<50.000/mm³):
- Ciltte kırmızı noktalar (peteşi) veya morluklar (ekimoz).
- İdrarda kan (hematüri), dışkıda siyahlaşma (melena).
- Adet kanamalarının uzun sürmesi.
- Kritik Düzey (<20.000/mm³): Spontan iç kanama riski.
Teşhis Yöntemleri
- Tam Kan Sayımı (CBC): Trombosit sayısının ölçülmesi.
- Periferik Yayma: Mikroskopta hücrelerin şeklinin incelenmesi.
- Kemik İliği Biyopsisi: Üretim sorunlarının araştırılması.
- Antikor Testleri: İTP tanısı için anti-trombosit antikorları.
Tedavi Yaklaşımları
- Altta Yatan Nedenin Tedavisi:
- İTP’de kortikosteroidler veya IVIG.
- Enfeksiyonlarda antiviral tedavi.
- Vitamin eksikliklerinde takviyeler.
- Acil Durumlar:
- Trombosit Transfüzyonu: <10.000/mm³ veya aktif kanama varlığında.
- Rituksimab veya TPO Reseptör Agonistleri: İTP’de dirençli vakalarda.
- Cerrahi: Splenektomi (dalağın alınması), şiddetli İTP’de son seçenek.
Yaşam Tarzı Önerileri
- Aspirin veya NSAİİ gibi kan sulandırıcılardan kaçının.
- Kontakt sporları ve düşme riski yüksek aktiviteleri sınırlayın.
- Diş fırçasını yumuşak uçlu seçin, diş ipi kullanımında dikkatli olun.
- Alkol tüketimini kesinlikle sınırlandırın.
Ne Zaman Acil Müdahale Gerekir?
- Şiddetli baş ağrısı veya görme bozukluğu (beyin kanaması şüphesi).
- Şoka neden olabilecek iç kanama bulguları (solukluk, bayılma).
- Durdurulamayan burun kanamaları (15 dakikadan uzun süren).
Trombositopeni tedavisi hastanın durumuna göre kişiselleştirilir. Düzenli takip ve hekim önerilerine uyum, komplikasyonları önlemede hayati önem taşır.
