Su çiçeği, varisella zoster virüsünün neden olduğu, kaşıntılı döküntüler ve ateşle seyreden bulaşıcı bir hastalıktır. Özellikle çocuklarda yaygın görülse de yetişkinlerde daha ağır seyredebilir. Su çiçeği aşısı, bu hastalığın kontrol altına alınmasında kritik bir role sahiptir. Peki bu aşı ne zaman keşfedildi ve uygulanmaya başlandı? İşte tarihsel gelişim ve güncel bilgiler:

Su Çiçeği Aşısının Tarihçesi
Su çiçeği aşısı, 1970’lerde Japonya’da Dr. Michiaki Takahashi tarafından geliştirildi. Dr. Takahashi, virüsü zayıflatılmış formda (atenüe) kullanarak ilk aşıyı üretti. 1984 yılında Japonya ve Güney Kore’de rutin aşılama programlarına dahil edildi. ABD’de ise 1995’te onaylanarak 12-18 aylık çocuklara uygulanmaya başlandı. Türkiye’de ise 2013 yılında ulusal aşı takvimine eklendi.

Aşının Geliştirilme Süreci
Aşı, canlı ancak zayıflatılmış virüs içerir. Bu sayede bağışıklık sistemini uyararak hastalığa karşı koruma sağlar. Klinik çalışmalar, aşının %85-90 etkili olduğunu ve ağır enfeksiyonları önlemede %95-98 başarı gösterdiğini ortaya koymuştur.

Kimlere ve Ne Zaman Uygulanır?

• Çocuklar: İlk doz 12. ayda, ikinci doz 4-6 yaş arasında yapılır.
• Yetişkinler: Aşıyı olmamış ve hastalığı geçirmemiş kişilere iki doz halinde uygulanır.
• Risk Grupları: Bağışıklığı baskılanmış bireylerde doktor kontrolünde kullanılabilir.

Yan Etkiler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Aşının yan etkileri genellikle hafiftir:

• Enjeksiyon bölgesinde kızarıklık veya şişlik.
• Hafif ateş veya döküntü (aşıdan sonraki 5-26 gün içinde görülebilir).
• Nadiren alerjik reaksiyonlar.

Aşı Neden Önemli?
Su çiçeği, nadiren de olsa zatürre, ensefalit veya ciddi cilt enfeksiyonlarına yol açabilir. Aşı, hastaneye yatışları %90 oranında azaltmıştır. Ayrıca, hastalığın ileride zona olarak tekrarlama riskini de düşürür.

Sık Sorulan Sorular

• Hamileler aşı olabilir mi? Hamilelikte canlı aşılar önerilmez. Gebe kalmadan en az 1 ay önce yapılmalıdır.
• Aşı sonrası banyo yapılır mı? Evet, ancak enjeksiyon bölgesini tahriş etmemek önemlidir.
• Su çiçeği geçirenler aşı olmalı mı? Hastalığı doğal yolla geçirenlerde genellikle aşı gereksizdir.

Türkiye’deki Mevcut Durum
Türkiye’de su çiçeği aşısı, 2013’ten beri ücretsiz olarak uygulanmaktadır. İlk doz 12. ayda, pekiştirme dozu ise ilkokul 1. sınıfta yapılır. Bu sayede toplumda hastalık görülme sıklığı belirgin şekilde azalmıştır.

Dünya Sağlık Örgütü’nün Tavsiyeleri
DSÖ, su çiçeği aşısının yüksek hastalık yükü olan ülkelerde rutin aşılama programına dahil edilmesini önerir. Aşılamanın yaygınlaşmasıyla 2000-2020 arasında dünya genelinde su çiçeği kaynaklı ölümler %97 oranında azalmıştır.