Nöroloji, sinir sistemi hastalıklarının teşhis ve tedavisini inceleyen tıp dalıdır. Beyin, omurilik, periferik sinirler ve kasları etkileyen 600’den fazla hastalığı kapsar. Bu yazıda nörolojik rahatsızlıkların yaygın türleri, teşhis süreçleri ve güncel tedavi yaklaşımları ele alınmaktadır.
Nörolojik Hastalıkların Yaygın Türleri
Baş ağrıları nöroloji polikliniklerine en sık başvuru nedenidir. Migren, küme tipi baş ağrısı ve gerilim tipi baş ağrıları bu grubun öne çıkanlarıdır. Epilepsi (sara hastalığı) ise tekrarlayan nöbetlerle karakterizedir ve toplumun %1’ini etkiler. Demans (bunama) türlerinden Alzheimer hastalığı, hafıza kaybı ve bilişsel gerilemeyle kendini gösterir. Parkinson hastalığı hareket bozukluklarına yol açarken, inme (felç) ani gelişen nörolojik fonksiyon kaybıyla acil müdahale gerektirir.
Belirtiler Ne Zaman Alarm Verir?
- Ani gelişen şiddetli baş ağrısı (beyin kanaması işareti)
- Kol veya bacakta uyuşma/güçsüzlük (inme şüphesi)
- Konuşma bozukluğu veya anlama güçlüğü
- Görme kaybı veya çift görme
- Sebepsiz düşmeler ve denge kaybı
- Bilinç kaybı veya kontrolsüz kasılmalar
Teşhis Yöntemleri
Nörolojik muayene tanının temelini oluşturur. Refleks testleri, duyu muayenesi ve koordinasyon değerlendirmesi yapılır. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) beyin dokusunu detaylı gösterirken, Bilgisayarlı Tomografi (BT) kanama ve inmede hızlı sonuç sağlar. Elektroensefalografi (EEG) epilepsi tanısında, Elektromiyografi (EMG) ise sinir ve kas hastalıklarının teşhisinde kullanılır. Lomber ponksiyon (belden sıvı alınması) enfeksiyon şüphesinde önem taşır.
Tedavi Yaklaşımları
Migren tedavisinde önleyici ve atak kesici ilaçlar kullanılır. Epilepside antiepileptik ilaçlarla nöbet kontrolü sağlanır. İnme tedavisinde ilk 4.5 saat içinde uygulanan trombolitik tedavi hayat kurtarıcıdır. Parkinson’da dopamin replasman tedavisi ve derin beyin stimülasyonu uygulanır. Alzheimer tedavisinde bilişsel gerilemeyi yavaşlatan ilaçlar kullanılır. Multipl Skleroz (MS) tedavisinde ise bağışıklık sistemini düzenleyen biyolojik ajanlar etkilidir.
Rehabilitasyonun Rolü
Felç sonrası fizik tedavi, konuşma terapisi ve mesleki rehabilitasyon fonksiyonel iyileşmeyi destekler. Nöroşirurjik girişimler (beyin tümörü cerrahisi, anevrizma kliplenmesi) sonrası rehabilitasyon yaşam kalitesini artırır. Botulinum toksin enjeksiyonları istemsiz kas kasılmalarında etkilidir.
Korunma Stratejileri
- Tansiyon ve şeker kontrolü (inme riskini %40 azaltır)
- Düzenli egzersiz (Alzheimer riskini düşürür)
- Akdeniz diyeti (beyin sağlığını korur)
- Kafa travmalarından korunma
- Sigara ve aşırı alkolden kaçınma
Güncel Gelişmeler
Epilepsi cerrahisinde robot destekli operasyonlar, Parkinson’da odaklı ultrason tedavisi (FUS) ve Alzheimer’da immünoterapi çalışmaları umut vaat etmektedir. Nöroprotezler omurilik yaralanmalarında hareket kabiliyetini artırmaktadır.
Hangi Durumda Nöroloğa Başvurulmalı?
Uzun süreli baş ağrıları, unutkanlık, ellerde titreme, yürüme güçlüğü veya uyku bozukluklarında nörolojik değerlendirme gerekir. MS şüphesinde erken tanı, hastalık seyrini yavaşlatmada kritik öneme sahiptir.
