Noonan sendromu, çoklu organ sistemlerini etkileyen kalıtsal bir hastalıktır. Yaklaşık 1000-2500 doğumda bir görülür ve kardiyovasküler anormallikler, karakteristik yüz görünümü ve boy kısalığı ile tanınır. Otozomal dominant geçiş gösterir, ancak vakaların %50’si de novo (spontan) mutasyonlarla ortaya çıkar.
Genetik Temel ve Tanı
Noonan sendromuna yol açan mutasyonlar PTPN11 (%50), SOS1 (%10-15), RAF1 (%5-10) ve KRAS (%2) genlerinde görülür. Bu genlerin tamamı RAS-MAPK sinyal yolaklarında rol alır. Tanı klinik kriterlere göre konulur:
- Kardiyak defektler (%80)
- Tipik yüz bulguları
- Postnatal boy kısalığı
- Pektus deformiteleri
Genetik testler kesin tanıyı doğrulamak için kullanılır.
Klinik Belirtiler ve Sistemik Bulgular
Kardiyovasküler:
- Pulmoner kapak stenozu (%50-60)
- Hipertrofik kardiyomiyopati (%20-30)
- Atriyal septal defekt
Fasiyal Özellikler:
- Hipertelorizm (gözlerde geniş aralık)
- Ptozis (göz kapağı düşüklüğü)
- Derin filtrum (üst dudak oluğu)
- Düşük kulak çizgisi
Büyüme ve İskelet Sistemi:
- Doğumda normal boy, sonra persentil düşüşü
- Puberte gecikmesi
- Pektus ekskavatum/karinatum
- Skolyoz (%10-15)
Hematolojik ve Nörolojik:
- Pıhtılaşma bozuklukları (%50)
- Hafif zihinsel engel (%25-40)
- İşitme kaybı (%40)
Tanı ve Ayırıcı Tanı
Uluslararası Noonan Sendromu Tanı Kriterleri (van der Burgt kriterleri) kullanılır. Ayırıcı tanıda:
- Turner sendromu (kadınlarda)
- Kardiyofasiyokutanöz sendrom
- LEOPARD sendromu
- Nörofibromatozis tip 1 düşünülmelidir.
Tedavi ve Multidisipliner Yaklaşım
-
Kardiyolojik Takip:
- Ekokardiyografi ile yıllık değerlendirme
- Şiddetli stenozda balon valvüloplasti
- Beta-blokerlerle kardiyomiyopati yönetimi
-
Büyüme Yönetimi:
- Büyüme hormonu tedavisi (FDA onaylı)
- Kemik yaşı takibi ile puberte indüksiyonu
-
Nörogelişimsel Destek:
- Erken fizyoterapi ve özel eğitim
- İşitme testleri ve gerekirse amplifikasyon
-
Hematolojik Önlemler:
- Cerrahi öncesi pıhtılaşma taraması
- Aspirin kullanımından kaçınma
Prognoz ve Yaşam Beklentisi
Uygun tıbbi bakımla normal yaşam süresi beklenir. Yetişkinlikte önemli sorunlar:
- İnfertilite (erkeklerde %90 kriptorşidizm)
- Lenfödem riski
- Malignite artışı (nöroblastom, lösemi)
Genetik Danışmanlık
Ailelere %50 otozomal dominant geçiş riski anlatılır. Prenatal tanı için:
- CVS veya amniyosentez
- Fetal ekokardiyografi (12-14. hafta)
PGD (preimplantasyon genetik tanı) seçeneği sunulur.
Güncel Araştırmalar
MEK inhibitörleri (Trametinib) ile hipertrofik kardiyomiyopati tedavisi üzerine faz 2 çalışmaları devam etmektedir.
