Kuduz, merkezi sinir sistemini hedef alan ve ölümcül sonuçları olan bir viral enfeksiyondur. Virüs genellikle enfekte hayvanların ısırığı veya tükürüğünün açık yaraya temasıyla bulaşır. Tedavi edilmediğinde %100 ölüm oranına sahip olan bu hastalıkta aşılama zamanlaması hayati önem taşır. İşte kuduz aşısıyla ilgili tüm kritik detaylar:

Kuduz Aşısı Ne Zaman Yapılmalı?
Kuduz şüpheli bir temas sonrası aşılamaya mümkün olan en kısa sürede başlanmalıdır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), riskli temas durumunda aşının ilk 24 saat içinde uygulanmasını önerir. Ancak temasın üzerinden günler geçmiş olsa bile aşılamaya başlamak hala etkilidir. Çünkü virüsün sinir sistemine ulaşması zaman alır ve aşı bu süreçte bağışıklık sistemini harekete geçirir.

Maruziyet Sonrası Aşılama Protokolü

1. Yara Temizliği: Isırık veya çizik, bol sabunlu suyla en az 15 dakika yıkanmalıdır. Bu adım virüs yükünü %90’a kadar azaltır.
2. Aşı Dozları: Toplam 4 doz uygulanır. İlk doz temasın hemen sonrasında (0. gün), ardından 3., 7. ve 14. günlerde tekrarlanır. Bağışıklığı baskılanmış kişilerde 28. günde ek bir doz gerekebilir.
3. Kuduz İmmünglobulini: Derin ısırıklarda veya yüz, boyun gibi riskli bölgelerde yara içine ve çevresine tek seferlik enjeksiyon yapılır.

Maruziyet Öncesi Aşılama Kimler İçin Gereklidir?

• Veterinerler, hayvan bakıcıları ve laboratuvar çalışanları gibi yüksek riskli meslek grupları.
• Kuduzun endemik olduğu bölgelere seyahat edecekler.
• Bu kişilere 3 doz aşı önerilir: 0, 7. ve 21. veya 28. günlerde.

Aşılamada Gecikme Durumunda Ne Yapılmalı?
Aşılamaya başlama süresi gecikse bile hemen harekete geçilmelidir. Örneğin, temasın üzerinden bir hafta geçmişse, aşı şeması "0-3-7-14" yerine "0-7-14-28" olarak revize edilebilir. Ancak bu karar mutlaka bir enfeksiyon hastalıkları uzmanı tarafından verilmelidir.

Hamilelik ve Emzirme Döneminde Aşı Güvenli mi?
Kuduz aşısı canlı virüs içermediğinden gebelik ve emzirme döneminde güvenle uygulanabilir. Annenin ve bebeğin hayatını kurtarmak için zaman kaybetmeden aşılama yapılmalıdır.

Belirtiler Ortaya Çıktıktan Sonra Aşı Etkili mi?
Ne yazık ki, belirtiler (ateş, hidrofobi, kas spazmları) başladığında aşının etkinliği çok düşüktür. Bu aşamada yoğun bakım ve destek tedavisi dışında etkili bir yöntem bulunmamaktadır.

Türkiye’de Kuduz Aşısı Uygulama Merkezleri
Kuduz şüpheli temas durumunda en yakın Halk Sağlığı Müdürlüğü veya devlet hastanesinin acil servisi başvuru noktasıdır. Aşı ücretsiz olarak Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilir.

Sonuç
Kuduz, acil müdahale gerektiren bir sağlık sorunudur. Riskli temas sonrası ilk 24 saat içinde aşılamaya başlamak hayat kurtarıcıdır. Aşılamada gecikme olsa bile umutsuzluğa kapılmadan sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.