Kuduz, merkezi sinir sistemini hedef alan ve ölümcül seyreden bir viral enfeksiyondur. Genellikle enfekte hayvanların ısırığıyla bulaşan bu hastalık, insandan insana geçiş konusunda endişelere yol açabilir. İşte bu konuda bilinmesi gerekenler:
Kuduz Nasıl Bulaşır?
Kuduz virüsü (Lyssavirus), enfekte hayvanların tükürüğüyle doğrudan temas sonucu yayılır. Isırık, tırmalama veya açık yaraya tükürük teması başlıca bulaşma yollarıdır. Köpek, yarasa, tilki ve rakun gibi memeliler virüsün ana taşıyıcılarıdır.
İnsandan İnsana Geçiş Mümkün mü?
İnsandan insana bulaş son derece nadirdir ve tıbbi literatürde sınırlı vakalar bildirilmiştir. Bu geçiş, yalnızca aşağıdaki özel durumlarda mümkün olabilir:
- Organ Nakli: Kuduzlu bir donörden alınan organ veya dokuların nakli.
- Kornea Transplantasyonu: Virüsün göz dokusunda bulunması halinde.
- Yoğun Tükürük Teması: Açık yara veya mukoza zarına enfekte kişinin tükürüğünün teması (örneğin öpüşme).
Hangi Durumlarda Risk Artar?
- Kuduzun ileri evrelerinde hastada aşırı tükürük salgılanması (hipersalivasyon) varsa,
- Sağlık çalışanları enfekte hastanın tükürüğüyle korunmasız temas ederse,
- Laboratuvar ortamında virüsle çalışan personel güvenlik protokollerine uymazsa.
Belirtiler ve Tehlikeli Evre
Kuduzun kuluçka süresi 2 hafta ile 3 ay arasında değişir. İlk belirtiler ateş, halsizlik ve ısırık bölgesinde karıncalanmadır. Hidrofobi (sudan korkma) ve aerofobi (havadan korkma) gibi nörolojik semptomlar ortaya çıktığında hastalık ölümcül evreye girmiş demektir. Bu aşamada virüs tükürükte yüksek miktarda bulunur ve teorik olarak bulaş riski taşır.
Korunma Yöntemleri
- Aşı: Riskli meslek grupları (veterinerler, mağara araştırmacıları) önceden aşılanmalıdır.
- Temas Sonrası Profilaksi: Şüpheli ısırık durumunda derhal yara temizliği yapılmalı ve aşı+immünoglobulin tedavisi başlanmalıdır.
- Hijyen: Enfekte kişilerin tükürüğüyle temas edilirse eller sabunlu suyla yıkanmalıdır.
İnsandan İnsana Bulaş Vakaları
Tıp literatüründe kayıtlı vakaların çoğu organ nakli kaynaklıdır. Örneğin, 2004 yılında Almanya’da kuduzlu bir donörden alınan organlar, 4 alıcının ölümüne neden olmuştur. Bu tür vakalarda virüsün bulaşması, nakil öncesi taramaların yetersizliğinden kaynaklanır.
Hamilelikte Kuduz Riski
Hamilelerde kuduz aşısı ve immünoglobulin kullanımı güvenli kabul edilir. Virüsün plasenta yoluyla fetüse geçtiği vakalar çok nadirdir, ancak tedavi gecikirse anne ve bebek için ölümcül olabilir.
Sonuç
Kuduzun insandan insana bulaşması, tıbbi müdahale gerektiren özel durumlar dışında pratikte neredeyse imkansızdır. Ancak enfekte kişilerle temasta standart hijyen kurallarına uyulmalı ve şüpheli durumlarda acilen sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
