Koli basili (Escherichia coli), insan ve hayvan bağırsaklarında doğal olarak bulunan bir bakteri türüdür. Bazı suşları faydalıyken, EHEC/STEC gibi patojenik türleri ciddi gıda zehirlenmelerine ve enfeksiyonlara yol açabilir. Bu makalede, risk faktörlerinden korunma yöntemlerine kadar tüm detayları bulabilirsiniz.
Koli Basili Nedir?
E. coli, Enterobacteriaceae familyasına ait gram negatif bir bakteridir. 200’den fazla suşu bulunurken, özellikle O157:H7 gibi Shiga toksini üreten türleri kanlı ishal, böbrek yetmezliği ve hemolitik üremik sendroma (HUS) neden olabilir. Kontamine su ve gıdalarla bulaşması nedeniyle halk sağlığı açısından önemli bir tehdittir.
Bulaşma Yolları
- Gıda Kaynaklı: Az pişmiş kıyma (köfte), pastörize edilmemiş süt ve peynir
- Sular: Kirli havuzlar, kuyu suları veya arıtılmamış içme suları
- Kişisel Temas: Hijyen eksikliği (özellikle tuvalet sonrası el yıkamama)
- Hayvanlarla Temas: Çiftlik hayvanları veya kontamine toprak
Belirtiler ve Komplikasyonlar
Enfeksiyon genellikle 1-10 gün içinde şiddetli karın krampları ve sulu ishalle başlar. Kritik belirtiler:
- Kanlı dışkı (hemorajik kolit)
- 38.5°C üzeri ateş
- Kusma ve dehidrasyon bulguları (aşırı susuzluk, idrar azalması)
- HUS gelişiminde: Solukluk, idrar çıkışında durma, bilinç bulanıklığı
Teşhis Yöntemleri
- Dışkı Kültürü: Bakterinin izolasyonu ve suş tanımlaması
- PCR Testi: Shiga toksin genlerinin tespiti
- Kan Testleri: Böbrek fonksiyonlarını kontrol için BUN/kreatinin
- İdrar Tahlili: HUS şüphesinde hematüri araştırması
Tedavi Protokolleri
- Antibiyotik Kullanımı: Shiga toksin üreten suşlarda KESİNLİKLE önerilmez (toksin salınımını artırır)
- Destek Tedavisi: Oral rehidrasyon solüsyonları, elektrolit dengesi
- Hastane Yatışı: HUS gelişenlerde diyaliz veya plazmaferez
- Semptomatik Tedavi: Ateş düşürücüler (ibuprofen kontrendike)
Korunma Stratejileri
- Mutfak Güvenliği: Kıyma içi sıcaklığı 71°C’ye ulaşmalı, çiğ etle temas eden yüzeyler dezenfekte edilmeli
- Su Hijyeni: Şüpheli sular 1 dakika kaynatılmalı
- Kişisel Önlemler:
- Tuvalet sonrası 20 saniye sabunlu suyla el yıkama
- Havuzda su yutmama
- Çiğ süt ürünlerinden kaçınma
Risk Grupları
- 5 yaş altı çocuklar
- 65 yaş üstü bireyler
- Bağışıklığı baskılanmış hastalar (kemoterapi alanlar)
- Gebeler (düşük riski)
Ne Zaman Acil Başvurulmalı?
- Kanlı ishal 24 saati aşarsa
- Ağızdan sıvı alınamıyorsa
- İdrar çıkışı 12 saatten fazla durduysa
- Bilinç değişiklikleri varsa
