Kolorektal Kanser Belirtileri Tedavisi ve Korunma

Kolorektal kanser, kalın bağırsak (kolon) ve rektum bölgesinde gelişen önemli bir kanser türüdür. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünya genelinde kansere bağlı ölümlerde 3. sırada yer alır. Erken teşhis edildiğinde tedavi başarısı %90’ı aşan bu hastalıkla ilgili tüm detayları sizler için derledik.

Kolorektal Kanser Nedir?
Kalın bağırsağın iç yüzeyini döşeyen mukozadan kaynaklanan kötü huylu tümörlerdir. Genellikle poliplerden (iyi huylu tümörler) başlayarak 10-15 yıl içinde kansere dönüşür. En yaygın türü adenokarsinom olup, vakaların %95’ini oluşturur. Diğer türler arasında lenfoma, karsinoid tümörler ve gastrointestinal stromal tümörler (GIST) sayılabilir.

Risk Faktörleri ve Nedenleri

• Yaş: 50 yaş üstü bireylerde risk belirgin şekilde artar.
• Genetik: Lynch sendromu veya ailesel polipozis gibi kalıtsal durumlar.
• Yaşam Tarzı: Kırmızı et ağırlıklı beslenme, işlenmiş gıdalar, sigara ve alkol kullanımı.
• Tıbbi Öykü: Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları.
• Obezite ve Fiziksel İnaktivite: Hareketsiz yaşam riski 1.5 kat artırır.

Belirtiler ve Uyarıcı İşaretler
Hastalık erken evrede sıklıkla sessiz seyreder. İlerledikçe şu semptomlar ortaya çıkar:

• Bağırsak Alışkanlıklarında Değişim: İshal-kabızlık döngüsü, dışkı çapının incelmesi.
• Kanama: Dışkıda parlak kırmızı veya koyu renkli kan.
• Karın Rahatsızlığı: Gaz, kramp tarzı ağrılar, şişkinlik hissi.
• Açıklanamayan Kilo Kaybı ve Halsizlik.
• Demir Eksikliği Anemisi: Özellikle sağ kolon tümörlerinde gizli kanamaya bağlı.

Teşhis Yöntemleri

1. Kolonoskopi: Altın standart yöntem. Tüm kolonun görüntülenmesi ve şüpheli lezyonlardan biyopsi alınmasını sağlar.
2. Dışkıda Gizli Kan Testi (FOBT): Tarama amaçlı kullanılır.
3. BT Kolonografi: Kolonoskopi yapılamayan hastalarda alternatif oluşturur.
4. Tümör Belirteçleri: CEA (karsinoembriyonik antijen) takipte kullanılır.
5. Genetik Testler: Lynch sendromu şüphesinde MSI (mikrosatellit instabilite) analizi.

Evreleme ve Tedavi Yaklaşımları
Evreleme TNM sistemine göre yapılır:

• Evre I: Tümör bağırsak duvarıyla sınırlı. Cerrahi ile tam şifa mümkün.
• Evre II/III: Lenf nodu tutulumu varlığında cerrahi + kemoterapi (FOLFOX protokolü).
• Evre IV: Metastaz varlığında hedefe yönelik tedaviler (Bevacizumab, Cetuximab) veya immünoterapi.

Cerrahi Teknikler

• Laparoskopik Rezeksyon: Erken evre tümörlerde minimal invaziv yöntem.
• Robotik Cerrahi: Pelvik anatomide hassasiyet gerektiren rektum kanserlerinde.
• Ostomi: Tümörün çıkarılamadığı durumlarda geçici/kalıcı bağırsak açılması.

Korunma ve Erken Tanı Stratejileri

• Tarama Programları: 50 yaş üstü bireylerde 10 yılda bir kolonoskopi.
• Beslenme Önerileri: Lifli gıdalar (bakliyat, tam tahıllar), kalsiyum ve D vitamini alımı.
• Fiziksel Aktivite: Haftada 150 dakika orta tempolu egzersiz.
• Aspirin Profilaksisi: Yüksek riskli bireylerde doktor kontrolünde düşük doz aspirin.

Yan Etki Yönetimi
Kemoterapi sırasında görülen bulantı, nöropati veya ishal gibi yan etkiler için:

• Beslenme Desteği: Probiyotikler, zencefil takviyeleri.
• İlaç Tedavisi: Antiemetikler, L-glutamin.
• Fizik Terapi: Periferik nöropatide denge egzersizleri.

Psikososyal Destek
Hastalık sürecinde psikoonkoloji hizmetleri, hasta destek grupları ve beslenme danışmanlığı tedavi başarısını artırır.