Kolera, Vibrio cholerae bakterisinin neden olduğu, şiddetli ishal ve dehidrasyonla seyreden akut bir bağırsak enfeksiyonudur. Kirli su ve gıdalarla bulaşan bu hastalık, özellikle temiz suya erişimin kısıtlı olduğu bölgelerde salgınlara yol açabilir. Tedavi edilmezse saatler içinde ölümcül olabilir.
Kolera Nasıl Bulaşır?
Bakteri, hasta insanların dışkısıyla kirlenmiş su kaynakları veya pişmemiş deniz ürünleriyle yayılır. Salgınlar genellikle:
- Alt yapısı bozuk içme suları
- Kanalizasyon karışan sularda yıkanan gıdalar
- Sokak satıcılarından alınan hijyenik olmayan yiyecekler
yoluyla patlak verir.
Belirtiler ve Klinik Seyir
Kuluçka süresi 2 saat-5 gün arasıdır. Şiddetli vakalarda:
- Pirinç suyu görünümünde bol, ağrısız ishal (saatte 1 litreye kadar)
- Kusma ve karın krampları
- Hızlı sıvı kaybına bağlı gözlerde çökme, cilt kuruluğu
- Kan basıncı düşüklüğü ve şok
görülür. Hafif vakalarda sadee ishal olabilir.
Teşhis Yöntemleri
- Hızlı Dipstick Test: Dışkı örneğinde antijen tespiti
- Dışkı Kültürü: Bakterinin kesin tanısı için altın standart
- PCR: Su kaynaklarında bakteri taraması
Acil Tedavi Protokolü
- Oral Rehidratasyon Sıvısı (ORS): 1 litre su + 6 çay kaşığı şeker + 1 çay kaşığı tuz karışımı. Hafif vakalarda saatte 1 litre içilir.
- IV Sıvı Tedavisi: Şok durumunda Ringer Laktat solüsyonu.
- Antibiyotikler: Doksisiklin veya azitromisin, ishal süresini %50 kısaltır.
- Çinko Takviyesi: Çocuklarda ishal süresini azaltır.
Komplikasyon Riskleri
- Dehidrasyon: Böbrek yetmezliği, kas krampları
- Hipoglisemi: Bilinç kaybı
- Elektrolit Dengesizliği: Kalp ritim bozuklukları
Tedavi edilmeyen vakalarda ölüm oranı %50’yi bulur.
Korunma Stratejileri
- Su Güvenliği: Kaynatılmış/klorlanmış su tüketmek
- Gıda Hijyeni: Kabuklu deniz ürünlerini iyi pişirmek
- Aşılar: Dukoral® (6 ay koruma) ve Shanchol™ (3 yıl koruma)
- El Hijyeni: Sabunla 30 saniye yıkama
Risk Grupları
- 5 yaş altı çocuklar
- Mide asidi düşük olanlar (antiasit kullananlar)
- Malnütrisyonlu bireyler
- HIV/AIDS hastaları
Salgın Yönetimi
DSÖ’nün tavsiyeleri:
- Klorlu su dağıtımı
- Halka açık ORS noktaları
- Hızlı tanı merkezleri
- Toplu aşılama (OCV)
Türkiye’de Durum
Son 10 yılda yerli vaka bildirilmemiştir. Risk, sığınmacı nüfusun yoğun olduğu bölgelerde daha yüksektir. Sağlık Bakanlığı’nın salgın eylem planı mevcuttur.
Doktora Başvuru Zamanı
Sıvı kaybı bulguları (idrarda azalma, dil kuruluğu) veya saatte 3’ten fazla ishal atağında acilen enfeksiyon hastalıkları uzmanına gidilmelidir.
