Foliküler kist, yumurtalıklarda gelişen en yaygın iyi huylu kist türüdür. Genellikle üreme çağındaki kadınlarda görülür ve çoğu durumda kendiliğinden kaybolur. İşte foliküler kistler hakkında bilmeniz gerekenler:
Foliküler Kist Nasıl Oluşur?
Her adet döngüsünde yumurtalıklardaki foliküllerden biri olgunlaşarak çatlar ve yumurtayı serbest bırakır. Folikül çatlamadığında içi sıvı dolar ve kiste dönüşür. Bu kistler genellikle 2.5-5 cm arasındadır ve 1-3 ay içinde kendiliğinden geriler.
Belirtileri Nelerdir?
Küçük kistler çoğunlukla belirti vermez. Büyüdüklerinde ise:
- Pelvik ağrı (tek taraflı, keskin veya batıcı)
- Adet düzensizliği (gecikmeler veya ara kanamalar)
- İlişki sırasında ağrı
- Karında şişkinlik ve basınç hissi
- Sık idrara çıkma (kistin mesaneye baskısı)
Ani şiddetli ağrı ve bulantı ise kist rüptürü (patlaması) veya torsiyon (dönmesi) belirtisidir.
Tanı Yöntemleri
- Transvajinal ultrason: Kistin boyutu, içeriği ve yapısını değerlendirmede altın standart
- Hormon testleri: Östrojen/progesteron dengesizliğini tespit için
- Tümör belirteçleri (CA-125): Kötü huylu kistlerden ayırt etmek amacıyla
- Doppler ultrason: Kan akımını değerlendirerek torsiyonu ekarte etmek
Tedavi Yaklaşımları
-
Gözlem ve Takip:
- 3 cm’den küçük asemptomatik kistlerde 1-3 ay beklenir
- Kontrol ultrasonları ile kistin gerileyip gerilemediği izlenir
-
Medikal Tedavi:
- Doğum kontrol hapları: Yeni kist oluşumunu %90 önler
- Ağrı kesiciler: NSAİİ’ler (ibuprofen) ve ısı uygulaması
- Progesteron desteği: Hormonal dengesizlik durumunda
-
Cerrahi Müdahale (Nadiren Gerekir):
- Laparoskopik kistektomi: 8 cm’den büyük, 6 aydır devam eden kistlerde
- Acil cerrahi gerektiren durumlar:
- Kist torsiyonu (yumurtalık dönmesi)
- Rüptürle iç kanama
- İnfekte kist
Risk Faktörleri
- Hormonal düzensizlikler
- Stres ve uyku bozuklukları
- Polikistik over sendromu
- Tiroid fonksiyon bozuklukları
- Erken adet görme (menarş <12 yaş)
Korunma ve Öz Bakım Önerileri
- Düzenli uyku: Gece 23.00-03.00 arası melatonin üretimi için kritik
- Diyet değişiklikleri:
- Şeker ve işlenmiş gıdalardan kaçının
- Brokoli, Brüksel lahanası gibi indol-3-karbinol içeren besinler tüketin
- Omega-3 kaynakları (ceviz, keten tohumu)
- Stres yönetimi: Yoga, nefes egzersizleri
- Fiziksel aktivite: Haftada 150 dakika orta tempolu yürüyüş
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
- 10 günden uzun süren pelvik ağrı
- Adet dışı yoğun kanama
- Ateş eşlik eden karın ağrısı
- Baş dönmesi veya bayılma hissi
- İdrarda kan görülmesi
Foliküler kistlerin %95’i kendiliğinden kaybolur. Ancak 6 aydan uzun süren, 8 cm’yi aşan veya ultrasonografide septalı/solid alan içeren kistlerde mutlaka jinekoloji uzmanına başvurulmalıdır.
