Yumurtalık kisti patlaması (rüptüre over kisti), kadınlarda ani başlayan karın ağrısı ve iç kanama gibi ciddi semptomlara yol açabilen bir durumdur. Çoğu yumurtalık kisti iyi huylu ve zararsız olsa da, büyük boyutlara ulaştığında veya fiziksel aktivite sırasında patlama riski taşıyabilir. Bu yazıda, patlamış yumurtalık kistinin belirtileri, teşhis süreci ve tedavi yöntemlerini detaylıca ele alacağız.
Yumurtalık Kisti Patlaması Nedir?
Yumurtalık kistleri, overlerde sıvı dolu kesecikler şeklinde oluşan yapılardır. Folikül kistleri veya korpus luteum kistleri gibi fonksiyonel kistler genellikle adet döngüsü sırasında kendiliğinden kaybolur. Ancak kistin boyutu 5 cm’yi aştığında veya dış etkenlerle (cinsel ilişki, ağır kaldırma) travmaya maruz kaldığında patlayabilir. Patlama sonucu karın boşluğuna kanama olması, acil tıbbi müdahale gerektirebilir.
Patlama Belirtileri Nelerdir?
- Ani ve Şiddetli Karın Ağrısı: Kasık bölgesinde başlayıp tüm karına yayılan keskin ağrı.
- Bulantı ve Kusma: İç kanamaya bağlı olarak sindirim sistemi rahatsızlıkları.
- Baş Dönmesi veya Bayılma: Kan kaybı nedeniyle tansiyon düşüklüğü.
- Vajinal Kanama: Adet dışı lekelenme veya anormal kanama.
- Omuz Ağrısı: Diyaframı tahriş eden kanın sinirlere baskı yapması.
Teşhis Sürecinde Hangi Yöntemler Kullanılır?
Şiddetli karın ağrısıyla başvuran hastalarda öncelikle fizik muayene yapılır. Karın hassasiyeti ve şişkinliği değerlendirilir. Transvajinal ultrason ile kistin boyutu ve patlama sonucu oluşan sıvı birikimi görüntülenir. Kan testlerinde hemoglobin düşüklüğü (anemi) ve lökosit yüksekliği (enfeksiyon belirtisi) araştırılır. Şüpheli vakalarda bilgisayarlı tomografi (BT) ile iç kanama kontrol edilir.
Tedavi Seçenekleri Nasıl Planlanır?
Tedavi, kanamanın şiddetine ve hastanın genel durumuna göre belirlenir:
- Konservatif Tedavi: Hafif kanamalarda istirahat, ağrı kesiciler ve takip önerilir. Kist genellikle 1-2 haftada kendiliğinden rezorbe olur.
- Cerrahi Müdahale: Şiddetli iç kanama veya enfeksiyon durumunda laparoskopi veya laparotomi ile kanayan damarlar onarılır ve kist çıkarılır.
- İlaç Tedavisi: Doğum kontrol hapları, yeni kist oluşumunu önlemek için reçete edilebilir.
Risk Faktörleri ve Korunma Yolları
- Polikistik Over Sendromu (PKOS): Çok sayıda kist oluşumuna yatkınlık yaratır.
- Endometriozis: Çikolata kistleri (endometrioma) patlamaya daha eğilimlidir.
- Önlemler: Ağır fiziksel aktivitelerden kaçınmak, düzenli jinekolojik kontroller ve ultrason takipleri.
Patlama Sonrası İyileşme Süreci
Cerrahi müdahale sonrası 1-2 gün hastanede yatış gerekebilir. Tam iyileşme genellikle 4-6 hafta sürer. İlk bir hafta ağır kaldırmaktan ve cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Tekrarlayan kistlerde altta yatan hormonal düzensizliklerin araştırılması önemlidir.
Sık Sorulan Sorular
- Patlamış kist tekrarlar mı? Evet, özellikle PKOS’lu hastalarda tekrarlama riski yüksektir.
- Doğurganlığı etkiler mi? Çoğu vakada etkilemez ancak yumurtalık dokusuna zarar veren büyük kistlerde risk olabilir.
Yumurtalık kisti patlaması, erken müdahale edildiğinde kontrol altına alınabilir. Ani karın ağrısı durumunda vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurmak hayati önem taşır.
