El ayak ağız hastalığı, özellikle 5 yaş altı çocuklarda yaygın görülen viral bir enfeksiyondur. Coxsackievirus ve enterovirüslerin neden olduğu bu hastalık, ateş, ağız içi yaralar ve deri döküntüleriyle karakterizedir. İyileşme süreci genellikle 7-10 gün arasında değişse de bazı durumlarda belirtiler daha uzun sürebilir.
El Ayak Ağız Hastalığı Nedir?
Hastalık, adını en sık etkilediği bölgeler olan el, ayak ve ağız çevresindeki döküntülerden alır. Kreş ve anaokulu gibi kalabalık ortamlarda hızla yayılabilir. Virüs, hasta kişilerin tükürük, dışkı veya döküntü sıvılarıyla temas sonucu bulaşır.
Belirtiler ve Seyir
- Ateş: Hastalığın ilk 1-2 gününde 38-39°C ateş görülür.
- Ağız Yaraları: Dil, yanak içi ve damakta küçük, ağrılı ülserler oluşur.
- Döküntüler: Avuç içi, ayak tabanı ve kalçada kırmızı lekeler veya su toplamaları ortaya çıkar.
- İştahsızlık: Ağız yaraları nedeniyle yeme-içme zorlaşabilir.
Bulaşma Yolları
Virüs, enfekte kişilerin hapşırık veya öksürükle yaydığı damlacıklar aracılığıyla solunum yoluyla bulaşır. Oyuncaklar, ortak kullanılan eşyalar veya dışkı teması da risk oluşturur. Belirtiler ortaya çıkmadan önceki hafta ve döküntüler iyileşene kadar bulaşıcılık devam eder.
Tedavi ve İyileşme Süreci
Hastalığın spesifik bir antiviral tedavisi yoktur. Şikayetleri hafifletmeye yönelik destekleyici yöntemler uygulanır:
- Ateş Düşürücüler: Parasetamol veya ibuprofen çocuklarda güvenle kullanılabilir.
- Ağız Bakımı: Yaralar için antiseptik gargaralar veya lokal anestezik jeller önerilir.
- Sıvı Takviyesi: Soğuk içecekler ve yumuşak gıdalarla dehidrasyon önlenir.
Çoğu hasta 7-10 gün içinde tamamen iyileşir. Nadiren tırnak düşmesi veya viral menenjit gibi komplikasyonlar gelişebilir.
Yetişkinlerde ve Hamilelerde Riskler
Yetişkinler genellikle hafif belirtilerle atlatır, ancak bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ciddi seyredebilir. Hamilelerde erken doğum veya düşük riski çok düşüktür, ancak doğum yakınsa yenidoğana bulaşma ihtimaline karşı önlem alınmalıdır.
Korunma Yöntemleri
- Elleri sabunla en az 20 saniye yıkamak.
- Hasta çocukların kreşe gönderilmemesi.
- Oyuncakların düzenli dezenfekte edilmesi.
- Ortak havlu veya tabak kullanımından kaçınmak.
Sık Sorulan Sorular
- "Döküntüler iz bırakır mı?" Genellikle iz bırakmaz, ancak kaşınan lezyonlar enfekte olursa iz kalabilir.
- "Tekrarlar mı?" Aynı virüs tipine karşı bağışıklık gelişir, farklı suşlarla tekrar edebilir.
- "Aşı var mı?" Henüz koruyucu bir aşı bulunmamaktadır.
Hastalık süresince çocuğun dinlenmesi ve bol sıvı alması önemlidir. Ateş 3 günden uzun sürerse veya dehidrasyon belirtileri (ağlarken gözyaşı olmaması, idrar azlığı) varsa doktora başvurulmalıdır.
