CA-125, özellikle yumurtalık kanseri şüphesinde kullanılan bir tümör belirtecidir. Ancak bu proteinin kan seviyeleri, endometriozis, miyomlar veya adet döngüsü gibi kanser dışı faktörlerden de etkilenebilir. Bu yazıda, adet döneminde CA-125 değerlerinin nasıl değiştiğini ve yorumlanırken dikkat edilmesi gerekenleri ele alacağız.
CA-125 Nedir ve Normal Değer Aralığı
CA-125, vücutta mezotelyal hücreler tarafından üretilen bir glikoproteindir. Sağlıklı bireylerde genellikle 0-35 U/mL aralığında kabul edilir. Yumurtalık kanseri hastalarının %80’inde yüksek çıksa da, iyi huylu durumlarda da artış gösterebilir.
Adet Döneminde CA-125 Yükselmesinin Sebepleri
Adet sırasında rahim iç tabakasında (endometrium) meydana gelen dökülme ve inflamasyon, CA-125 seviyelerini geçici olarak artırabilir. Bu artış, endometrial hücrelerin yıkımı sırasında proteinin kana karışmasından kaynaklanır. Özellikle endometriozis veya adenomiyozis gibi rahatsızlıkları olanlarda yükselme daha belirgin olabilir.
Adet Döneminde CA-125 Ne Kadar Yükselir?
Adet kanaması sırasında CA-125 değerleri 2-3 katına kadar çıkabilir. Örneğin, normalde 20 U/mL olan bir değer, adet döneminde 60 U/mL’ye kadar yükselebilir. Bu artış genellikle kanamanın başlangıcından 1-2 gün sonra başlar ve adet bitiminden sonraki 1 hafta içinde normale döner.
Test Zamanlaması Neden Önemli?
CA-125 testinin adet döngüsünün 3.-5. günleri arasında yapılması önerilir. Çünkü bu dönemde hormon seviyeleri stabilize olur ve yanlış yüksek sonuç riski azalır. Testin adet sırasında yapılması gerekiyorsa, sonucun yorumlanmasında bu fizyolojik artış göz önüne alınmalıdır.
CA-125 Yüksekliği Her Zaman Kanser Anlamına Gelir mi?
Hayır. Aşağıdaki durumlarda CA-125 yüksekliği kanser dışı nedenlerle görülebilir:
- Endometriozis: Rahim dokusunun rahim dışında büyümesi.
- Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID): Üreme organlarının enfeksiyonu.
- Karaciğer Sirozu veya Pankreatit: Organ hasarına bağlı artış.
- Miyomlar: Rahimdeki iyi huylu tümörler.
Ne Zaman Endişelenmeli?
CA-125 değeri 100 U/mL’nin üzerindeyse veya adet sonrası normale dönmüyorsa, ileri tetkikler gerekebilir. Transvajinal ultrason, MR veya laparoskopi gibi yöntemlerle altta yatan neden araştırılmalıdır.
CA-125 Testi için Hazırlık
- Testten önce 8-12 saat aç kalınması önerilir.
- Adet döneminde test yaptırılacaksa, bu durumun doktora bildirilmesi gerekir.
- Aktif enfeksiyon varlığında test ertelenmelidir.
Hamilelik ve CA-125 İlişkisi
Gebelikte plasenta dokusunun CA-125 üretmesi nedeniyle değerler yükselebilir. Doğum sonrası 6-8 haftada normale döner. Emzirme döneminde test yaptırılacaksa bu durumun doktorla paylaşılması önemlidir.
